Marketing thuốc lá thế hệ mới nhằm vào giới trẻ. Ảnh: N.D

Thiếu thông tin, giới trẻ vô tư với nicotin và thuốc lá

Viện Chiến lược chính sách Y tế tại Hà Nội từng công bố có tới 5,2% thanh thiếu niên chưa hút thuốc bao giờ nhưng lại sử dụng thuốc lá điện tử nhập lậu.

Đại diện bộ phận quản lý của một trường cấp 3 tại TP.HCM cho hay, hiện nay việc học sinh hút thuốc lá điện tử lậu không còn mới, thậm chí đang tăng mạnh và phức tạp.

Điều này xuất phát từ việc giới trẻ không có đủ thông tin về những tác hại của các loại thuốc lá. Không ít trẻ vị thành niên cho rằng các thuốc lá điện tử không giống như thuốc lá điếu nên không gây hại, và vô tư sử dụng theo lời người bán dụ dỗ.

Trước tình trạng thuốc lá thế hệ mới lậu đã hiện diện trong học đường và thiếu hướng dẫn quản lý, đại diện các bộ ngành liên quan đến giáo dục cũng đã nêu khó khăn và phương hướng xử lý cho tình huống hiện tại.

Cụ thể, tại một sự kiện họp báo, đại diện của Sở Giáo dục và Đào tạo TP.HCM mong muốn sớm có căn cứ pháp lý để kiểm soát chặt chẽ hoạt động bán thuốc lá điện tử quanh trường học, mạng xã hội…

Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng cho rằng cần tăng nhận thức, khả năng tự phòng vệ của học sinh. Theo đó, Thứ trưởng Ngô Thị Minh khẳng định cần hướng dẫn các em học sinh tìm hiểu, đánh giá, hiểu rõ tác hại trang bị kiến thức và kỹ năng nhận diện, phòng tránh tác hại của mọi loại thuốc lá.

Tuyên truyền thôi chưa đủ để ngăn tình trạng tiếp cập của giới trẻ

Kinh nghiệm kiểm soát thuốc lá toàn diện tại Hoa Kỳ cho thấy, bên cạnh việc quản lý dựa trên căn cứ khoa học, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) còn kết hợp với chiến dịch tuyên truyền có thông điệp phù hợp với từng đối tượng mục tiêu. Đây được đánh giá là chìa khóa giúp kiểm soát tình trạng giới trẻ sử dụng thuốc lá. Các chiến dịch của FDA đã nhắm tới tất cả các đối tượng, từ nhà sản xuất thuốc lá hợp pháp, nhà phân phối, nhập khẩu đến các đại lý bán lẻ.

Một trong những thành tựu của FDA trong lĩnh vực này có thể kể đến là việc tổ chức này đã ban hành Thông báo trước về Đề xuất Thiết lập Quy tắc mới (Advance Notice of Proposed Rulemaking) cho tiêu chuẩn sản phẩm nhằm giảm hàm lượng nicotin trong thuốc lá điếu đốt cháy xuống mức tối thiểu hoặc không gây nghiện vào tháng 3-2018.

Cũng giống như Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), FDA nhận định một số sản phẩm cung cấp nicotin có khả năng gây hại ít hơn những sản phẩm khác, và thuốc lá điếu đốt cháy là nguy hiểm nhất với sức khỏe người dùng và cộng đồng. Số liệu thống kê cho thấy tính đến 20-8-2019, FDA đã ngăn chặn được 587.000 thanh thiếu niên bắt đầu hút thuốc lá.

Học sinh hút thuốc lá điện tử. Ảnh: N.D

FDA cũng tiến hành nghiên cứu và đưa vào quản lý các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới với biện pháp phù hợp, nhằm nỗ lực giảm thiểu tình trạng thanh thiếu niên dưới 18 tuổi tiếp cận, sử dụng sản phẩm. Đến nay trong số hàng triệu hồ sơ đệ trình, FDA chỉ cho phép thương mại đối với một số loại sản phẩm thuốc lá thế hệ mới chứng minh được là phù hợp với mục tiêu bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Các sản phẩm được FDA phê duyệt cần phải trải qua quá trình đánh giá dữ liệu cho thấy thanh thiếu niên, người không hút thuốc và người đã từng hút thuốc không có khả năng bắt đầu hoặc tái sử dụng thuốc lá điếu sau khi sử dụng các sản phẩm này.

Đến nay, FDA đã đưa vào quản lý chính thức một sản phẩm thuốc lá làm nóng (heated tobacco product), một loại thuốc lá điện tử hệ thống đóng (Closed END system) và tinh dầu hương thuốc lá đi kèm, và bốn sản phẩm thuốc lá thế hệ mới sử dụng qua đường uống (oral tobacco).

Tại Việt Nam, từ năm 2017, Chính phủ đã có yêu cầu các bộ ngành cần xây dựng chính sách quản lý đối với sản phẩm thuốc lá thế hệ mới nhằm giải quyết thực trạng buôn lậu các sản phẩm này .

Gần đây nhất, trong cuộc họp với Ủy ban Thường vụ Quốc hội cùng các bộ ngành liên quan vào cuối tháng 9-2021, Bộ Công Thương cho biết đã có báo cáo về việc đề xuất thí điểm có thời hạn đối với thuốc lá làm nóng và đang chờ ý kiến của Chính phủ. Đây là lộ trình hướng tới chính sách phù hợp cho mặt hàng này, nhằm tháo gỡ những khó khăn trong công tác phòng chống buôn lậu thuốc lá và bảo vệ chiến lược của quốc gia về phòng, chống tác hại của thuốc lá nói chung.

Từ nhiều góc độ khác nhau, rõ ràng cần luật hóa thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng hay bất cứ sản phẩm thuốc lá thế hệ mới nào sẽ xuất hiện trên thị trường trong thời gian tới.

Do vậy, các chuyên gia cho rằng đề xuất cho thí điểm thuốc lá làm nóng của Bộ Công thương dựa trên tổng hợp và dung hòa ý kiến của các bộ ngành liên quan và cân nhắc giữa lợi ích sức khỏe cộng đồng và nhu cầu quản lý là hợp lý, cần thực hiện sớm.

Đồng thời các chuyên gia cũng nhấn mạnh đây là bước đi cẩn trọng cần thiết vừa để phòng chống buôn lậu, đồng thời có thể kiểm soát thực tiễn những tác động mà sản phẩm này có thể có để từ đó có hướng quản lý đầy đủ và toàn diện đối với toàn bộ các sản phẩm thuốc lá "công nghệ" tương tự trong tương lai.