Nhật đang cân nhắc xả dầu thô từ dự trữ chiến lược quốc gia, theo Thủ tướng Nhật Fumio Kishida công bố vào ngày thứ Bảy. Đây là động thái chưa từng có tiền lệ nhằm đáp lại kêu gọi của nước Mỹ về việc hành động gấp rút trong bối cảnh giá dầu tăng cao.

Theo Nikkei, Thủ tướng Nhật Kishida nói với phóng viên: "Chúng tôi đang cân nhắc các lựa chọn pháp lý dựa trên cơ sở rằng điều này sẽ trở thành hành động phối kết hợp giữa Nhật, Mỹ và các nước đối tác".

Nhật chưa bao giờ mở kho dự trữ dầu quốc gia dù rằng trong quá khứ từng có lần đề nghị các công ty khai thác năng lượng xả dầu thô từ kho dự trữ nhằm ứng phó với các rủi ro về nguồn cung.

Tại Mỹ, chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden hiện đang đương đầu với những lời kêu gọi mở kho dự trữ xăng chiến lược khi mà giá dầu cao buộc những người dân phải chi trả thêm tiền xăng.

Tính đến cuối tháng 9/2021, tổng dự trữ dầu của Nhật tương đương khoảng 240 ngày sử dụng tại nội địa. Kho dự trữ quốc gia đủ cho 145 ngày sử dụng còn các công ty năng lượng có dự trữ tương đương khoảng 90 ngày. Nhật đồng thời cũng có thể có dự trữ đủ cho 6 ngày sử dụng trong kho duy trì chung với các nước sản xuất dầu trên thế giới.

Lần xả kho dầu tư nhân gần nhất của Nhật diễn ra vào tháng 6/2011 nhằm ứng phó với cuộc khủng hoảng Libya.

Theo luật dự trữ xăng dầu của Nhật, dự trữ quốc gia có thể được mở ra khi có rủi ro bị gián đoạn nguồn cung hoặc trong trường hợp thảm họa. Dự trữ này không bị coi như tạo áp lực làm giảm giá dầu cao.

Khi nhu cầu dầu nội địa giảm, lượng dự trữ cần thiết cũng sẽ đi xuống, tạo ra thặng dư. Chính phủ của ông Kishida cũng đang cân nhắc xả ra lượng dầu thặng dư đó.

Thặng dư dầu có thể được duy trì miễn rằng Nhật duy trì được yêu cầu tối thiểu của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) về việc đảm bảo dự trữ tương đương 90 ngày nhập khẩu thông qua kết hợp giữa dự trữ quốc gia và dự trữ dầu chung với các nước. Điều này sẽ cho phép chính phủ Nhật tính toán cẩn thận về thời điểm mà không bị vướng vào các rắc rối pháp lý.

Ngoài ra, hiện cũng đang có đề xuất về việc sử dụng tiền từ việc bán dầu lần này nhằm có tiền chi trả cho trợ cấp xăng dầu mà chính phủ đang tính sẽ khởi động từ đầu năm sau. Tiền hỗ trợ sẽ được chuyển trực tiếp đến những công ty lọc dầu đồng ý hạn chế tăng giá xăng.

Mỹ đã kêu gọi Trung Quốc, Hàn Quốc và Ấn Độ xả dầu từ kho dự trữ chiến lược quốc gia, theo nguồn tin thân cận với vụ việc. Việc Washington nhận được bao nhiêu ủng hộ từ động thái này sẽ còn phải chờ đến thời gian mới có câu trả lời.

Việc Nhật từng yêu cầu các doanh nghiệp năng lượng xả dự trữ đúng với lời kêu gọi của IEA về việc các nước thành viên cần phải ứng phó với các rủi ro về nguồn cung. IEA được cho rằng không có quan điểm ủng hộ sử dụng dự trữ như một công cụ để kiềm chế giá năng lượng.

Theo các chuyên gia ngành, việc xả dầu thặng dư từ dự trữ quốc gia sẽ chỉ khiến cho nguồn cung tăng lên một cách hạn chế. Tháng 6/20211, giá dầu thô tương lai của Mỹ giảm từ mức khoảng 95USD/thùng xuống còn 91USD/thùng  ngay sau khi nỗ lực xả dầu thô được công bố, tuy nhiên sau đó giá dầu nhanh chóng phục hồi.

Giá dầu thô ngọt nhẹ WTI rơi xuống mức thấp 75USD/thùng trước khi hồi phục ngày sau đó.

Trung Mến