Đường sắt nước ta hiện nay đang lạc hậu, chủ yếu khổ 1m - Ảnh: MINH ANH
Theo đánh giá của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, phương án Bộ Giao thông vận tải đề xuất đầu tư lựa chọn phương án theo kịch bản 2 xây dựng đường sắt khổ đôi 1.435mm để chở khách và hàng có tốc độ khai thác tối đa 180-225km/h về cơ bản là phù hợp với dải tốc độ được tư vấn thẩm tra kiến nghị và chỉ đạo của Ban Cán sự Đảng Chính phủ.
Tuy nhiên, để bảo đảm chặt chẽ cũng như có đủ các thông số làm sáng tỏ tính khả thi dự án, Bộ Giao thông vận tải cần nghiên cứu, tiếp thu các kết quả đánh giá của tư vấn thẩm tra để hoàn thiện.
Về hướng tuyến theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, cần rà soát kỹ theo hướng gần phía biển để tối ưu và duỗi thẳng đảm bảo êm thuận trong quá trình khai thác.
Hướng tuyến không bám theo các khu dân cư hiện hữu để giảm chi phí mặt bằng, tránh các vùng có nguy cơ sạt lở, thuận tiện cho việc kết nối các trung tâm kinh tế, công nghiệp, du lịch và cảng biển...
Về tổng mức đầu tư, đề nghị làm rõ cơ sở xác định và chuẩn xác lại cho phù hợp.
Trước đó, Bộ Giao thông vận tải đã xây dựng hai kịch bản đầu tư và lấy ý kiến các bộ ngành. Đối với kịch bản 1 sẽ nâng cấp đường sắt hiện hữu (khổ 1.000mm) thành đường đôi khổ 1.435mm để chở khách và hàng. Năng lực thông qua 170 tàu/ngày đêm theo cả hướng.
Kịch bản này có ưu điểm là chi phí đầu tư khoảng 42 tỉ USD, tận dụng một phần hạ tầng hiện có. Tuy nhiên, kịch bản có một số hạn chế như đường sắt hiện tại có tiêu chuẩn kỹ thuật rất thấp, khi việc nâng cấp mở rộng thành khổ tiêu chuẩn sẽ khó khăn, mức độ tận dụng là không cao.
Tuyến đường lại đi qua khu vực dân cư đông đúc, khối lượng giải phóng mặt bằng rất lớn, thực hiện phức tạp, có khả năng bị kéo dài. Khi thi công, thời gian chạy tàu bị gián đoạn phải tạm dừng khai thác 5-8 năm/khu đoạn, ảnh hưởng đến thông suốt tuyến đường sắt Bắc - Nam.
Bộ Giao thông vận tải không chọn phương án này do các hạn chế nêu trên và chi phí đầu tư theo kịch bản này ước tính khoảng 42 tỉ USD, gần tương đương với chi phí xây dựng tuyến đường sắt tốc độ cao.
Bộ Giao thông vận tải kiến nghị lựa chọn kịch bản 2, xây dựng đường sắt đôi, khổ 1.435mm để chở khách và hàng hóa. Tốc độ khai thác khoảng 180 - 225km/h với tổng mức đầu tư khoảng 65 tỉ USD.
Dự án phân kỳ thành ba giai đoạn, từ 2025-2032 đầu tư đoạn TP.HCM - Nha Trang (kết nối với sân bay Long Thành). Sau giai đoạn 1 sẽ tổng kết đánh giá, hoàn thiện công nghệ xây dựng, quản lý khai thác để rút kinh nghiệm, rút ngắn thời gian triển khai giai đoạn tiếp theo. Từ 2030 - 2035, đầu tư đoạn Hà Nội - Vinh và từ 2035-2045 sẽ đầu tư đoạn Vinh - Nha Trang.
Dự án được đề xuất đầu tư theo hình thức đối tác công tư (PPP). Trong đó, Nhà nước đầu tư phần hạ tầng tới đỉnh ray và hệ thống thông tin tín hiệu, thiết bị nhà ga khoảng 80% tổng vốn, 20% còn lại nhà đầu tư mua sắm đoàn tàu, khai thác, duy tu bảo dưỡng và trả phí thuê hạ tầng cho Nhà nước.
Thủ tướng lập Hội đồng thẩm định nhà nước dự án đường sắt cao tốc Bắc - Nam TTO - Thủ tướng Chính phủ vừa ký quyết định về việc thành lập Hội đồng thẩm định nhà nước dự án đường sắt cao tốc Bắc - Nam. Theo đó, bộ trưởng Bộ Kế hoạch và đầu tư làm chủ tịch hội đồng.