Tình trạng người dân Hà Nội gặp khó, phải xếp hàng dài, mất nhiều thời gian khi mua xăng bắt đầu manh nha cách đây hơn một tuần nay. Nhiều cây xăng trong tình trạng đóng cửa không bán, hoặc tạm dừng bán khiến người dân càng thêm khổ sở. Tình hình này cũng đang diễn biến tương tự tại Tp.HCM và các tỉnh phía Nam.

Các thương nhân xăng dầu đều có chung chia sẻ rằng tình trạng các doanh nghiệp cấp hàng nhỏ giọt, thương nhân kinh doanh hạn chế bán ra không phải vì chờ tăng giá, mà vì không có hàng và không đảm bảo đủ duy trì chi phí để kinh doanh khi càng bán ra càng lỗ.

Đứt gãy nguồn cung ở 2 thành phố lớn

Trước tình trạng này, tại phiên chất vấn Tổng Thanh tra Chính phủ sáng 5/11, đại biểu Lê Hoàng Anh (đoàn Gia Lai) hỏi: Hiện nay nhiều cây xăng ở Hà Nội, Tp.HCM không bán hoặc bán rất ít, giới hạn chỉ 500.000 đến 600.000 đồng đối với một ôtô đã gây bức xúc cho người dân. Đề nghị Thanh tra Chính phủ cho biết đã chỉ đạo thanh tra đột xuất việc cung ứng xăng dầu tại hai thành phố này chưa? Đại biểu Lê Hoàng Anh cũng chuyển câu hỏi này đến Bộ trưởng Bộ Công Thương.

Với câu hỏi này, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương nói “đây là vấn đề đang rất nóng”, do đó, Bộ trưởng Công Thương cần có giải đáp cho các đại biểu Quốc hội và nhân dân.

Trả lời, Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết đã báo cáo tình hình, nguyên nhân, đề xuất giải pháp trong phiên thảo luận tổ về tình hình kinh tế - xã hội hôm 22/10 và “giải pháp đến giờ này vẫn còn nguyên giá trị”.

Theo Bộ trưởng, những ngày qua, tình hình xăng dầu thế giới và trong nước có những diễn biến mới. Cụ thể, nguồn cung xăng dầu thế giới ngày càng khan hiếm bởi Châu Âu và các nền kinh tế lớn gia tăng thu mua lượng dầu hiện có từ các nguồn cung chính là OPEC+ và Nga. Bởi hiện đã sát đến ngày (tháng 11) phương Tây áp lệnh trừng phạt với dầu của Nga, cấm tuyệt đối mua bán xăng dầu của Nga với các nước thuộc điều chỉnh của phương Tây.

Tỉ giá ngoại tệ mạnh của Mỹ và EU để nhập khẩu xăng dầu như USD và Euro liên tục thay đổi và tỉ giá đều tăng 0,75 điểm phần trăm trong thời gian qua và dự báo tiếp tục tăng. Đây là những khó khăn cho những doanh nghiệp nhập khẩu.

Bên cạnh đó, việc tiếp cận vốn, ngoại tệ để được bảo lãnh nhập, hỗ trợ thanh toán cho các doanh nghiệp đầu mối, thương nhân phân phối còn khó khăn, do nhiều doanh nghiệp không đáp ứng điều kiện cho vay và bảo lãnh của các ngân hàng thương mại của chúng ta.

Do đó, tình trạng đứt gãy cục bộ nguồn cung trong hệ thống tiếp tục diễn ra thêm ở một số thành phố lớn, tập trung đông dân cư.

Trước tình hình đó, Chính phủ đã chỉ đạo các bộ ngành, chức năng vào cuộc. Đến giờ này, mỗi ngành chức năng đang làm tốt hơn chức trách nhiệm vụ của mình, sự phối hợp giữa các ngành chức năng Bộ Công Thương - Tài chính - Ngân hàng Nhà nước hiệu quả hơn.

“Chiều hôm qua (4/11), Bộ Tài chính đã có phương án điều chỉnh chi phí đưa xăng dầu về Việt Nam để lấy ý kiến Bộ Công Thương. Cũng ngay trong chiều 4/11, Bộ Công Thương có ý kiến đồng thuận với Bộ Tài chính. Nếu không có gì thay đổi lớn, trong kỳ điều chỉnh ngày 11/11 tới, các chi phí sẽ được cập nhật”, Bộ trưởng Diên nói.

Bên cạnh đó, ông Diên cho biết, Ngân hàng Nhà nước cũng đã chỉ đạo các Ngân hàng thương mại xem xét cụ thể những doanh nghiệp đang gặp khó khăn về vốn, bảo lãnh và hỗ trợ thanh toán.

“Bộ Công Thương chỉ đạo Tổng cục Quản lý thị trường tăng cường kiểm tra, giám sát, xử lý những vi phạm. Hy vọng những ngày tới thị trường xăng dầu được giải quyết”, ông Diên cho hay.

Theo trưởng ngành Công Thương, hiện xăng dầu sản xuất trong nước đạt 80% nhu cầu. Tuy nhiên, trong 80% ấy có một nửa, thậm chí già nửa lượng dầu thô phải nhập từ nước ngoài, cho nên thị trường thế giới thế nào thì tác động thị trường trong nước như thế.

“Chúng ta còn khoảng trên dưới 20% xăng dầu thành phẩm nhập từ nước ngoài cũng bị ảnh hưởng. Nhưng đến thời điểm này, theo số liệu chúng tôi có được từ sản lượng sản xuất trong nước, số lượng nhập từ nước ngoài đã đạt 86% kế hoạch cả năm. Nguồn cung ở các doanh nghiệp, dự trữ thương mại bảo đảm theo kế hoạch với số lượng 21 triệu tấn xăng dầu đáp ứng nhu cầu trong nước”, ông Diên nói.

Riêng việc cây xăng không bán, đại biểu Quốc hội còn hỏi về trách nhiệm thanh tra các cây xăng này, song Bộ trưởng Công Thương không trả lời. Với nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương yêu cầu Tổng Thanh tra Chính phủ trả lời, bổ sung thêm.

Trước đó, Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong cho biết, thực hiện Nghị định của Chính phủ và chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, vừa qua, Thanh tra Chính phủ đã tiến hành thanh tra về kinh doanh xăng dầu.

“Chúng tôi đã và đang tiến hành công tác thanh tra đối với lĩnh vực nàỵ, góp phần cùng Bộ Công Thương chỉ ra tồn tại, hạn chế để khắc phục, đảm bảo bình ổn giá xăng dầu”, Tổng Thanh tra Đoàn Hồng Phong nói.

Không cấp thêm giấy phép xăng dầu

Giơ biển tranh luận với Bộ trưởng Công Thương, đại biểu Nguyễn Anh Trí (đoàn Hà Nội) đánh giá cao sự nỗ lực của Bộ Công Thương trong việc khắc phục tình trạng rối loạn thị trường xăng dầu ở Việt Nam. Tuy nhiên thực tế cho thấy, quy định của Nghị định 95 của Chính phủ đã lạc hậu, nó không phù hợp. Đại biểu Trí đề nghị Bộ Công Thương xem xét.

Bên cạnh đó, vấn đề là về cấp các loại giấy phép trong thời gian qua, đại biểu Trí cho rằng, Bộ Công Thương đã cấp phép quá nhiều đầu mối xuất, nhập khẩu xăng dầu dẫn đến hệ lụy khó quản lý. Đại biểu đề nghị Bộ Công Thương xem xét lại vấn đề này.

Trả lời phần tranh luận, Bộ trưởng Bộ Công Thương nêu rõ, điều hành giá xăng dầu phải thực hiện theo các quy định của pháp luật hiện hành theo đó 10 ngày/lần điều chỉnh giá xăng dầu 1 lần và căn cứ điều chỉnh là tính giá bình quân 10 ngày trước của thị trường thế giới. Đây là quy định thực hiện trong lúc bình thường.

Bộ trưởng cũng nhắc lại đã phát biểu trước Quốc hội vào ngày 28/10, thị trường xăng dầu có những dị biệt nhất là trong bối cảnh thế giới hỗn loạn cho nên quy định trên đã bộc lộ những khiếm khuyết.

“Chính phủ đã nhận thấy điều này và đã chỉ đạo Bộ Công Thương chủ trì phối hợp với các bộ ngành nghiên cứu để sửa Nghị định 95 cho phù hợp với thực tiễn”, ông Diên nói và nhấn mạnh, thế giới thay đổi hằng ngày, thậm chí là hàng giờ nên “dù có cố gắng đến đâu thì quy định pháp luật bao giờ cũng có độ trễ so với thực tiễn”.

Về việc cấp phép kinh doanh xăng dầu, Bộ trưởng Bộ Công Thương nêu rõ, việc cấp phép thực hiện theo đúng quy định hiện hành. Tuy nhiên thực tế Ban cán sự và lãnh đạo Bộ chủ trương không cấp mới thêm mà chỉ cấp đổi giấy phép.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên làm rõ, hệ thống kinh doanh xăng dầu của nước ta hiện nay đa tầng nấc dẫn đến rối, nhất là trong bối cảnh phức tạp như hiện nay và dẫn đến làm tăng chi phí. Do đó, trong thời gian tới, cần xem xét sắp xếp lại hệ thống từ doanh nghiệp đầu mối cho đến đại lý và đến cửa hàng bán lẻ.

“Rất mong Bộ trưởng sớm tham mưu cho Chính phủ các vấn đề như Bộ trưởng đã báo cáo trước Quốc hội”, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương nói sau khi Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên kết thúc phần trả lời tranh luận.