Sáng 5/11, phiên chất vấn và trả lời chất vấn của Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong "nóng" hơn khi chủ tọa điều hành - Phó chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương đề nghị Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên giải trình về tình hình nhiều cây xăng tại Hà Nội, TP HCM không bán hoặc bán nhỏ giọt.

Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, nguyên nhân, giải pháp cho thị trường xăng dầu đã được ông báo cáo đầy đủ tại phiên thảo luận kinh tế xã hội ngày 28/10, và tới giờ "còn nguyên giá trị". Tuy nhiên, những ngày qua thị trường thế giới, trong nước có những diễn biến mới. Tình hình khan hiếm xăng dầu thế giới, tỷ giá USD, euro tăng mạnh, cùng những khó khăn trong tiếp cận ngoại tệ của doanh nghiệp đầu mối, thương nhân phân phối... đã tác động tới trong nước.

"Tình trạng đứt gãy cục bộ nguồn cung diễn ra thêm ở một số nơi, nhất là thành phố lớn, đông dân cư", ông Diên nhận xét. Song ông vẫn khẳng định, sản lượng xăng dầu trong nước và nhập khẩu đạt 86% kế hoạch năm. Với nguồn dự trữ của doanh nghiệp, nhập khẩu, sản xuất từ hai nhà máy lọc dầu... đảm bảo nguồn cung trong nước.

Không hài lòng, đại biểu Nguyễn Anh Trí (Hà Nội) tranh luận. Ông đánh giá nỗ lực của Bộ Công Thương nhưng "gì thì gì thị trường xăng dầu đang hỗn loạn".

Đại biểu TP Hà Nội nhận xét, có tình trạng cấp giấy phép kinh doanh xăng dầu tràn lan. "Hiện trong nước có tới 36 doanh nghiệp đầu mối, hơn 330 thương nhân phân phối, trong khi Nhật Bản chỉ có 5 doanh nghiệp đầu mối, Trung Quốc 4-6 đầu mối. Điều này dẫn tới hệ luỵ, khó quản lý", ông Trí nêu.

Trả lời sau đó, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nói, việc cấp phép được thực hiện theo Nghị định 83 và Nghị định 95 về kinh doanh xăng dầu. Ông cho hay từ khi nhận nhiệm vụ đến nay "không cấp thêm và chỉ có cấp đổi giấy phép". Tuy nhiên, số lượng hồ sơ doanh nghiệp chứng minh đủ điều kiện, xin cấp mới lên tới hàng chục đơn vị.

Bộ trưởng Diên cũng nhìn nhận, hệ thống kinh doanh xăng dầu đang có tình trạng đa tầng nấc, nên bị rối trong những tình huống như hiện nay. Việc này cũng làm tăng chi phí và "dứt khoát chi phí này cộng vào giá bán lẻ tới người tiêu dùng".

Vì thế, trong sửa đổi tới đây sẽ sắp xếp lại hệ thống. "Có thể không cần quá nhiều thương nhân phân phối như hiện nay, chỉ cần từ đầu mối - đại lý, tới cửa hàng bán lẻ để giảm tầng nấc trong hệ thống kinh doanh xăng dầu", ông nói.

Ngoài ra, ông Nguyễn Anh Trí cũng chỉ ra, cách tính giá cơ sở xăng dầu không còn phù hợp. Theo Nghị định 95/2021, quy định giá xăng dầu điều hành lấy bình quân 10 ngày trước để tính giá trong nước của 10 ngày sau. Tức là giá bình quân trong nước chênh lệch với giá thế giới tới 20 ngày. "Cách tính giá như vậy đã lạc hậu, đề nghị Bộ Công Thương xem xét", ông nói.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, quy định về tính giá cơ sở bán lẻ xăng dầu theo Nghị định 95 là trong điều kiện bình thường. Ông nhận xét, thị trường xăng dầu năm nay rất dị biệt trong bối cảnh thế giới hỗn loạn nên đã bộc lộ khiếm khuyết trong điều hành. Chính phủ đã chỉ đạo các bộ, ngành nghiên cứu sửa Nghị định 95 về kinh doanh xăng dầu, để phù hợp thực tế.

"Nếu 10 ngày không phù hợp thì có thể rút thời gian điều hành xuống còn 5 ngày. Thậm chí, nếu lấy ý kiến rộng rãi người dân, đối tượng chịu tác động, đa số ý kiến cho rằng điều chỉnh giá theo ngày là phù hợp thì Bộ sẽ tham mưu Chính phủ", ông nêu.

Dù vậy, trưởng ngành Công Thương cho rằng, thế giới thay đổi hàng ngày, hàng giờ nên "cố gắng tới đâu thì quy định pháp luật cũng trễ so với thực tế". Ông hy vọng tới đây khi sửa Nghị định 95 về kinh doanh xăng dầu, sẽ sát hơn thực tế còn đáp ứng thay đổi hàng giờ "chỉ là điều mong muốn".

Bộ trưởng Diên cũng khẳng định, Chính phủ đã chỉ đạo các bộ, ngành vào cuộc và sự phối hợp giữa các bộ, ngành trong xử lý bất cập thị trường xăng dầu đã tốt hơn.

Chiều qua, Bộ Tài chính đã dự thảo phương án điều chỉnh chi phí đưa xăng dầu từ nước ngoài về Việt Nam, và Bộ Công Thương đã có ngay văn bản đồng thuận. "Không có gì thay đổi, các chi phí phát sinh trong kinh doanh xăng dầu sẽ được cập nhật vào kỳ điều hành ngày 11/11 tới, sẽ tháo gỡ tình hình hiện nay", ông nói. Ngân hàng Nhà nước đã chỉ đạo các ngân hàng thương mại xem xét, giải quyết cụ thể với các doanh nghiệp đang khó khăn trong tiếp cận vốn, bảo lãnh thanh toán.

Ông Diên hy vọng với những nỗ lực từ các cấp, ngành, tình hình thị trường xăng dầu tới đây "cơ bản được giải quyết".

Trước những giải trình của Bộ trưởng Diên, Phó chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương đề nghị ông tham mưu Chính phủ để sớm giải quyết những bất cập, vướng mắc hiện nay.

Anh Minh