Phó thủ tướng Trung Quốc Lưu Hạc, thống đốc ngân hàng trung ương Dịch Cương, Bộ trưởng Bộ Tài chính Lưu Côn và Chủ tịch cơ quan Quản lý ngân hàng và Bảo hiểm Quách Thụ Thanh đã trình bày một số đặc điểm của nền kinh tế Trung Quốc ngay trước đại hội Đảng Cộng sản Trung Quốc lần thứ 20.

Dưới đây là những điều đáng lưu ý:

1. Biến động kinh tế

Trong khi tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội (GDP) trong quý 3 của Trung Quốc khiến thị trường bất ngờ khi đạt 3,9% so với cùng kỳ năm ngoái - và so với 0,4% trong quý 2 - thì nền kinh tế này lại chậm lại vào tháng 10 do các biện pháp kiểm soát dịch COVID-19 được thắt chặt.

Ông Lưu Hạc, cố vấn kinh tế hàng đầu của Chủ tịch Tập Cận Bình, cho biết nền kinh tế Trung Quốc đang đối mặt với "áp lực gấp ba lần" từ nhu cầu giảm, cú sốc cung và kỳ vọng suy yếu.

Nhưng ông cũng nhấn mạnh rằng Trung Quốc sẽ không tham gia vào các biện pháp kích thích "quá đà" và cho biết rằng trọng tâm chính sách nên là tránh biến động kinh tế trong khi hướng tới mục tiêu tăng trưởng "hợp lý".

"Các yếu tố rủi ro ở một số lĩnh vực đang gia tăng, lão hóa đang gia tăng, các lợi thế truyền thống như chi phí lao động đang suy yếu, hạn chế về tài nguyên và môi trường đang thắt chặt, và khả năng đổi mới khoa học và công nghệ không đủ mạnh", ông Lưu nói.

"Điều cấp thiết là phải nỗ lực từ cả hai phía cung và cầu".

Ông Lưu cho biết cải thiện khả năng quản trị và thực hiện các bước để ngăn ngừa rủi ro là một trong những ưu tiên để đối phó với những nguy cơ ngày càng tăng đối với nền kinh tế.

Ông nói, cả chính sách tài khóa và tiền tệ phải được thực hiện kịp thời và hành động phải được thực hiện khi kỳ vọng thị trường không ổn định.

2. Tài chính chính quyền địa phương

Nguồn tài chính của chính quyền địa phương suy yếu đang là mối lo ngại ngày càng tăng khi chính sách không Covid của Trung Quốc đang làm tăng chi phí tài chính, trong khi sự sụt giảm của thị trường bất động sản đã làm giảm doanh thu của chính quyền địa phương.

Theo China Merchant Securities, tổng thu ngân sách tại các chính quyền địa phương đã giảm 6,6% từ tháng 1 đến tháng 9 năm nay so với cùng kỳ năm ngoái. Cùng lúc đó, chi phí từ tháng 1 đến tháng 9 đã tăng 6,2% trong năm nay so với cùng kỳ năm ngoái.

Nợ của chính quyền địa phương cũng được cho là sẽ đạt mức cao kỷ lục sau khi Bắc Kinh thúc đẩy chi tiêu nhiều hơn cho cơ sở hạ tầng trong năm nay để vực dậy nền kinh tế.

Không có con số chính thức về quy mô nợ ẩn của chính quyền địa phương Trung Quốc, mặc dù một số chuyên gia đã đưa ra con số hơn 40 nghìn tỷ nhân dân tệ (5,52 nghìn tỷ USD).

Bộ trưởng Tài chính Lưu Côn, người đã đảm nhiệm chức vụ này từ năm 2018, nói rằng Bắc Kinh sẽ tiếp tục giám sát rủi ro "nợ ẩn", nhưng ông thừa nhận vẫn còn những thiếu sót trong kiểm soát ngân sách và sử dụng các nguồn tài chính ở chính quyền trung ương.

"[Chúng ta cần] tăng cường hướng dẫn và khuyến khích địa phương, đồng thời rút dần khỏi các lĩnh vực mà cơ chế thị trường có thể điều tiết hiệu quả," ông nói, đề cập đến việc dòng tiền của các quỹ thuộc chính phủ trung ương.

Ông cho biết các khoản chuyển giao đặc biệt từ chính quyền trung ương sẽ nhắm vào các khu vực yếu kém về tài chính, bao gồm miền trung và miền tây Trung Quốc, các khu vực biên giới và khu vực chịu trách nhiệm về an ninh quốc phòng, an ninh lương thực và an ninh năng lượng.

3. Quy định chưa đầy đủ

Chủ tịch cơ quan Quản lý ngân hàng và Bảo hiểm Quách Thụ Thanh - quan chức đã làm việc trong lĩnh vực này từ năm 2001 - cho biết nhiều rủi ro khác nhau trong hệ thống tài chính do nhà nước điều hành có thể bị kích hoạt bởi sự bất ổn của đại dịch hoặc suy thoái toàn cầu.

Ông nói rằng các ngân hàng và thị trường vốn của Trung Quốc vẫn chưa thể hỗ trợ đầy đủ nền kinh tế, lưu thông vốn yếu và sự mất kết nối giữa cung và cầu là những rào cản đối với sự phát triển chất lượng cao.

"Sự phát triển của Trung Quốc đã bước vào thời kỳ của các cơ hội, rủi ro và thách thức chiến lược cùng tồn tại", ông Quách nói, đồng thời cho biết thêm những điều này có thể dẫn đến những thách thức rất có thể xảy ra hoặc không lường trước được.

Ông Quách cho biết vẫn còn những thiếu sót trong việc điều tiết các công ty công nghệ của Trung Quốc, cũng như các tổ chức tài chính. Kể từ cuối năm 2020, Bắc Kinh đã đưa ra các quy định chặt chẽ hơn đối với lĩnh vực công nghệ trong nước nhằm kiềm chế quyền lực của một số công ty lớn nhất.

"Làm thế nào để đảm bảo cạnh tranh công bằng, khuyến khích đổi mới công nghệ, đồng thời ngăn chặn sự mở rộng một cách thiếu trật tự là nhiệm vụ khó khăn mà chúng ta phải đối mặt", ông nói.

"Bảo mật dữ liệu, chống độc quyền và hoạt động mạnh mẽ tại cơ sở hạ tầng tài chính đã trở thành mối quan tâm mới."

Trong khi đó, hàng loạt bê bối xảy ra tại các ngân hàng nhỏ của Trung Quốc cũng gióng lên hồi chuông cảnh báo. Ông Quách không nêu ra bất kỳ trường hợp cụ thể nào nhưng cho biết sự kém minh bạch trong cơ cấu cổ phần tại các tổ chức tài chính và quản trị doanh nghiệp yếu kém là những dấu hiệu cho thấy "sự suy yếu của lãnh đạo" trong lĩnh vực tài chính.

Do đó, cần phải tăng cường sự lãnh đạo của các đảng ủy địa phương trong các tổ chức tài chính, ông Quách cho hay.

Ông nói: "Việc xây dựng hệ thống tài chính, môi trường pháp lý và hệ thống tín dụng còn một chặng đường dài. Các nguồn lực giám sát tài chính nói chung vẫn còn thiếu, nhân tài giám sát chất lượng cao tương đối khan hiếm và tiêu chuẩn giám sát cơ sở rất yếu."

4. Gói cứu trợ của nhà nước

Theo Thống đốc Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc Dịch Cương, các tổ chức tài chính và cổ đông phải chịu trách nhiệm và phải có khả năng "tự giải cứu" mình trong thời điểm khó khăn.

Đã có một số gói cứu trợ lớn trong vài năm qua, bao gồm cả công ty quản lý tài sản nhà nước Trung Quốc China Huarong Asset Management, đặt ra câu hỏi về việc Bắc Kinh sẽ làm gì để cứu các công ty nhà nước, nhiều công ty trong số đó đang phải gánh các khoản nợ.

Huarong, công ty đã mở rộng hoạt động kinh doanh ngoài mục đích ban đầu thông qua việc huy động nợ nước ngoài và lấn sân sang kinh doanh chứng khoán, cho vay thương mại và cho thuê, đã nhận được gói cứu trợ của nhà nước vào năm 2021 để tránh vỡ nợ hàng tỷ đô la ở nước ngoài do các nhà đầu tư quốc tế nắm giữ.

Chủ tịch trước đây của Huarong, Lai Xiaomin, đã bị kết án tử hình sau khi nhận tội hối lộ và tham ô, và bị xử tử vào năm ngoái.

Ông Dịch cho biết một gói cứu trợ của Trung Quốc nên được xem xét hết sức thận trọng để ngăn ngừa rủi ro đạo đức và sự can thiệp của nhà nước nên được giảm thiểu.

"Các tổ chức tài chính nên thiết lập cơ chế bổ sung vốn theo định hướng thị trường, đưa ra các khoản dự phòng phù hợp với quy định pháp luật, tăng cường nỗ lực xử lý các tài sản không sinh lời và hình thành bảng cân đối kế toán lành mạnh", ông Dịch nói mà không đề cập đến bất kỳ công ty cụ thể nào.

"Chúng ta phải cải thiện cơ chế khuyến khích và tôn trọng quyền hoạt động độc lập của các tổ chức tài chính và giảm bớt sự can thiệp hành chính trong hoạt động kinh doanh của các tổ chức tài chính."