Phát biểu giải trình tại phiên thảo luận về tình hình kinh tế - xã hội chiều 1/11, Bộ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng ghi nhận các ý kiến đa dạng sâu sắc của các ĐBQH, đồng thời nhấn mạnh làm rõ thêm nhiều khó khăn thách thức, đề xuất gợi mở nhiều vấn đề giá trị để Chính phủ tiếp thu.

Nỗ lực rất lớn của toàn hệ thống 

Làm rõ vấn đề tăng trưởng, Bộ trưởng cho biết tình hình thế giới khó khăn, nhiều diễn biến nhanh, khó lường, kinh tế trong nước độ mở lớn, tính chống chịu, tự chủ còn hạn chế, đang chuyển đổi nên chịu nhiều tác động từ bên ngoài.

Ông Dũng nói, trong khi các nước như Thái Lan dự báo tăng trưởng 2,7%, Malaysia là 4%, Trung Quốc 5% thì tăng trưởng Việt Nam phấn đấu trên 5% là rất đáng trân trọng và tích cực. “So với các nước láng giềng cho thấy kết quả nước ta đạt được là nỗ lực rất lớn của toàn hệ thống chính trị”, Bộ trưởng cho hay.

Theo Bộ trưởng Bộ KH&ĐT, thời gian tới vẫn còn nhiều khó khăn, ngoài giải pháp ngắn hạn, Chính phủ tập trung cho giải pháp dài hạn căn cơ. Vừa qua có những dấu hiệu tích cực trong xuất khẩu, giải ngân đầu tư công, thu hút FDI.

Liên quan đến Nghị quyết 43, Bộ trưởng cho biết đây là một chủ trương và quyết sách hết sức đúng đắn, chính xác và kịp thời của Trung ương Đảng, Quốc hội và Chính phủ. Một số chính sách của Nghị quyết 43 thực hiện hỗ trợ trực tiếp cho doanh nghiệp, người dân và người lao động đã phát huy hiệu quả tích cực.

Một số chính sách của Nghị quyết này đã phát huy tích cực, đã dành hơn 50% nguồn lực chương trình cho đầu tư hạ tầng với những dự án trọng điểm, chiến lược. Cụ thể là dành 176.000 tỷ đồng trong tổng gần 350.000 tỷ đồng cho hạng mục này.

Giải thích việc giải ngân gói hỗ trợ lãi suất 2% chậm, Bộ trưởng lý giải nguyên nhân chủ yếu là do nền kinh tế gặp khó khăn, nhiều doanh nghiệp có đủ điều kiện vay lại không vay vì do đơn hàng do tình hình sản xuất; một số doanh nghiệp muốn vay nhưng lại không đủ điều kiện.

Theo Bộ trưởng, do thiết kế chương trình thận trọng, quy định “doanh nghiệp có khả năng phục hồi”, khiến người đi vay, đơn vị cho vay đều “ngại” trong việc hiểu thế nào là doanh nghiệp có khả năng phục hồi, nên chưa đạt kỳ vọng chương trình đưa ra. Hiện giải ngân được 873 tỷ đồng, tương đương gần 2,3% kế hoạch. Chính phủ đề xuất Quốc hội cho phép thực hiện tiếp tới hết năm 2023, nếu không giải ngân được thì sẽ huỷ dự toán.

Ông Dũng cho biết, do khoản này chưa phát hành, chưa huy động nên không ảnh hưởng tới bội chi. Thay vào chương trình hỗ trợ 2%, sẽ chuyển sang xin giãn hoãn thuế VAT và các khoản thuế khác để hỗ trợ cho doanh nghiệp.

Đưa năng suất lao động trở thành động lực quan trọng

Về năng suất lao động không đạt, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng làm rõ nguyên nhân là mô hình tăng trưởng chưa có nhiều thay đổi, chậm dịch chuyển cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động giữa các ngành, lĩnh vực; khoa học công nghệ đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, chất lượng nguồn nhân lực chưa đáp ứng được yêu cầu của đặt ra.

Riêng năm 2023 có lý do nữa là tăng trưởng thấp hơn mục tiêu; sản xuất, công nghiệp, xây dựng, bất động sản khó khăn. Một bộ phận lao động chuyển sang ngành dịch vụ, chủ yếu ở khu vực phi chính thức nên năng suất lao động thấp hơn và bộ phận lao động chuyển việc mới cần thời gian học tập lại để thích nghi.

Ông Dũng cho biết, Thủ tướng đã giao Bộ Khoa học và Công nghệ xây dựng đề án tăng năng suất lao động dựa trên khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo.

Còn Bộ KH&ĐT xây dựng đề án chương trình quốc gia về tăng năng suất lao động để thúc đẩy và đưa năng suất lao động trở thành một động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng nhanh, bền vững, tận dụng cơ hội cách mạng công nghiệp lần thứ 4. "Bộ KH&ĐT đã trình Thủ tướng đề án này và hy vọng sớm được thông qua", Bộ trưởng cho hay.

Thời gian tới, Bộ trưởng cho biết, Chính phủ sẽ tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, cải cách thủ tục hành chính, đẩy nhanh tiến độ công trình trọng điểm công trình quốc gia.

“Bối cảnh khó khăn, mong Quốc hội tiếp tục đồng hành giám sát những chính sách Chính phủ tham mưu để kinh tế sớm lấy lại đà tăng trưởng, đạt mục tiêu phát triển kinh tế xã hội năm 2023 và 5 năm”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh.