Khi chiếc cáng nâng Kei Sato (tên đã được thay đổi để đảm bảo quyền riêng tư) lên xe cứu thương tới bệnh viện, cảm giác của anh chỉ đơn giản là... nhẹ nhõm. Sau hơn 1 năm làm việc bằng sức của 3 người cộng lại, cơ thể của anh cuối cùng đã "nổi loạn".
"Tôi nhớ rất rõ", Sato kể. "Tôi vừa thuyết trình xong và đột nhiên cảm thấy mệt. Trước đây tôi từng bị sỏi thận và ban đầu tôi nghĩ đó chỉ là do bệnh cũ tái phát. Nhưng tình hình nhanh chóng trở nên tồi tệ hơn nên tôi phải gọi cấp cứu".
Anh được phẫu thuật thận ngay lập tức và được thông báo sẽ phải nằm viện ít nhất 10 ngày.
Sato nói: "Tôi có thể khẳng định tình trạng sức khỏe của mình là do căng thẳng trong công việc gây ra. Tôi đã được cấp trên giao quá nhiều nhiệm vụ và không có nhân viên nào hỗ trợ, đó thực sự là một cơn ác mộng".
Sato thường xuyên có mặt ở văn phòng trước 8 giờ sáng và ở lại làm đến 11 giờ đêm.
Đám đông dân công sở Nhật Bản tại một nhà ga xe lửa ở Tokyo.
Câu chuyện của Sato không có gì lạ ở Nhật Bản. Vào ngày 13 tháng 10 mới đây, Bộ Y tế nước này đã công bố sách trắng hàng năm về thời gian làm việc quá sức của người dân và mối liên hệ của nó với chứng trầm cảm và karoshi (hay còn gọi là tử vong do làm việc quá sức).
Tổng cộng có 2.968 người ở Nhật Bản chết vì các vụ tự tử do karoshi gây ra vào năm ngoái (năm 2021 có 1.935 vụ).
Sách trắng của Bộ Y tế Nhật Bản liên kết karoshi với số giờ làm việc của người dân. Trong đó, 10,1% nam giới làm việc ít nhất 60 giờ một tuần và 4,2% phụ nữ làm việc trên 60 giờ mỗi tuần.
Karoshi có thể xảy ra do sức khỏe kém. Năm 2022, có tới 803 người đã nộp đơn xin chính phủ bồi thường vì các bệnh về não hoặc tim do căng thẳng trong công việc gây ra. Con số đó tăng từ 753 trường hợp vào năm 2021 và mức cao nhất là 938 trường hợp vào năm 2000.
Các chuyên gia cho rằng những trường hợp được báo cáo với cơ quan y tế có thể chỉ là một phần nhỏ so với con số thực tế. Họ lo ngại về sự gia tăng đột ngột số vụ tự tử vào năm 2022, bất ngờ đảo ngược sự sụt giảm trong một thập kỷ về số người tự tử do áp lực công việc.
Các tòa nhà văn phòng vẫn sáng đèn vào ban đêm ở Tokyo.
Nam giới ở độ tuổi 40 và phụ nữ ở độ tuổi 20 là những đối tượng chịu nhiều áp lực công việc nhất. Khoảng 13,2% nam giới ở độ tuổi 40 và 4,9% phụ nữ ở độ tuổi 20 làm việc ít nhất 60 giờ một tuần.
Con số này cao hơn ở những người kinh doanh tự do, với 15,4% nam giới và 7,8% phụ nữ làm việc ít nhất 60 giờ.
Nghiên cứu cũng tìm thấy mối tương quan giữa số giờ làm việc và chứng trầm cảm. 26,8% nam giới và phụ nữ làm việc hơn 60 giờ/tuần tin rằng họ đang mắc một dạng trầm cảm hoặc lo lắng nào đó.
Bill Cleary, giám đốc lâm sàng của tổ chức tư vấn TELL Lifeline có trụ sở tại Tokyo (Nhật Bản), thừa nhận cảm thấy có phần "bất lực" trước một thực tế rằng các nhà chức trách, công ty và cá nhân mỗi người dân đều nhận ra vấn đề nghiêm trọng từ giữa những năm 1980 nhưng vẫn chưa có các giải pháp hiệu quả.
Ông nói: "Tôi có cảm giác rằng đại dịch Covid-19 cũng là nguyên nhân, khi mọi người trở nên cô lập về mặt xã hội và ít có khả năng gắn kết tình bạn và các mối quan hệ hơn".
"Nhiều nghiên cứu cho thấy điều rõ ràng rằng các tương tác xã hội giúp cải thiện các bệnh huyết áp cao hoặc bệnh tim. Nếu chúng ta cùng lúc bị cô lập và áp lực công việc tăng lên, thì thật dễ hiểu khi thấy số lượng trường hợp karoshi nhiều hơn", ông nói thêm.
Ông Bill cho rằng tác động của đại dịch Covid-19 xuất phát từ thái độ "không khoan nhượng" của người Nhật Bản đối với công việc.
Makoto Watanabe, giáo sư truyền thông tại Đại học Hokkaido Bunkyo ở Eniwa, cho biết có quá ít thay đổi tại nơi làm việc ở Nhật Bản và nhiều công ty đang mắc kẹt trong "kỷ nguyên bong bóng" những năm 1980.
"Tôi đến từ 'thế hệ băng hà', những người lao đầu vào tìm kiếm việc làm đầu những năm 1980, ngay sau khi bong bóng kinh tế vỡ tung và mọi thứ trở nên ảm đạm", ông nói.
Ông nói: "Cấp trên của chúng tôi đã được hưởng lợi từ sự tăng trưởng kinh tế nhanh chóng trong những năm 1970 và 1980 và không muốn thay đổi bất cứ điều gì. Nhưng tiền lương vẫn vậy, số lượng nhân viên giảm nên mọi người phải làm việc chăm chỉ hơn và thời gian dài hơn".
Hơn 30 năm kể từ khi bong bóng kinh tế Nhật Bản vỡ vào đầu những năm 1980, ông Bill tin rằng người lao động Nhật Bản cần tìm lại sự cân bằng và giữ gìn sức khỏe tinh thần của mình.
Ông nói: "Thông điệp của tôi là mọi người nên nhìn vào bên trong bản thân để có thể quyết định những điều nằm trong tầm kiểm soát của họ".
Ông đề nghị hãy tránh xa tất cả những tin tức xấu trên mạng xã hội, tập thể dục thường xuyên, cố gắng có giấc ngủ ngon và nói chuyện với bạn bè, gia đình.
Ông nói: "Chúng ta phải thay đổi mọi thứ để có hy vọng, nếu không mọi chuyện có thể rơi vào tuyệt vọng".