Hạt nhân đã trở lại. Sau nhiều thập kỷ suy thoái của ngành công nghiệp năng lượng hạt nhân ở phương Tây, sự hỗ trợ của nhà nước và tư nhân dành cho năng lượng hạt nhân đang đảo ngược, với sự ủng hộ của công chúng ở Mỹ ở mức cao nhất trong một thập kỷ, Oilprice.com bình luận.
Khi "nỗi ám ảnh" toàn cầu về biến đổi khí hậu ngày càng gia tăng, việc sản xuất điện hạt nhân tăng lên đã nổi lên như một con đường đầy hứa hẹn để giải quyết "bộ ba bất khả thi về năng lượng của thế giới": Nguồn cung cấp năng lượng an toàn, giá cả phải chăng và bền vững.
Theo Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA), các đặc tính đặc biệt của nó khiến uranium trở thành nguồn nhiên liệu chính cho các lò phản ứng hạt nhân - một lượng nhiên liệu uranium cỡ quả trứng gà có thể cung cấp lượng điện tương đương 88 tấn than.
Uranium là một nguyên tố phóng xạ xuất hiện tự nhiên. Nó là một trong những nguyên tố phổ biến trong vỏ Trái đất - phổ biến hơn vàng khoảng 500 lần. Một lượng nhỏ uranium có mặt ở khắp mọi nơi - trong đá, đất, nước và thậm chí cả cơ thể chúng ta. Ngoài ra còn có một lượng lớn uranium rất loãng trong đại dương - khoảng 4 tỷ tấn, theo IAEA. Ảnh: Thewest.com.au
Với tầm quan trọng của nó trong bối cảnh năng lượng toàn cầu, giá uranium đã trở thành chủ đề nóng đối với các nhà đầu tư, nhà hoạch định chính sách và những người đam mê năng lượng. Thế giới đang phát triển và khi công nghệ tiến bộ, nhu cầu về các nguồn năng lượng hiệu quả trở nên quan trọng.
Dữ liệu của COMEX cho thấy, giá uranium giao tháng 11 đã tăng lên 74,5 USD/pound vào ngày 30/10/2023. Giá kim loại phóng xạ tăng 55% kể từ đầu năm 2023, VTV thông tin ngày 11/11.
Trong bài báo xuất bản hồi giữa tháng 9/2023, Financial Times cho biết, Hiệp hội Hạt nhân Thế giới, một cơ quan thương mại quốc tế, đã đưa ra dự báo đáng kể về sự đóng góp của điện hạt nhân vào việc sản xuất điện và nhu cầu uranium trên toàn thế giới.
Người ta ước tính rằng hơn 140 lò phản ứng có thể hoạt động lâu hơn dự kiến trước đây và 35 gigawatt giờ của các lò phản ứng mô-đun nhỏ có thể được phát triển vào năm 2040. Điều này đòi hỏi phải phát triển các mỏ mới để đáp ứng nhu cầu uranium tăng gấp đôi lên 130.000 tấn mỗi năm.
Giá uranium không chỉ là các con số
Giá uranium của Yellowcake (bột cô đặc uranium) đã tăng vọt, đạt mức cao nhất trong hơn một thập kỷ, tăng hơn 10% so với tháng 9/2023.
"Nhu cầu uranium đã được nâng lên bởi các chính phủ từ Washington, D.C. (Mỹ) đến Seoul (Hàn Quốc) và Paris (Pháp) nhằm tìm kiếm sự độc lập về năng lượng bằng cách kéo dài thời gian hoạt động của các lò phản ứng hạt nhân hiện tại khi họ dự tính xây dựng các nhà máy mới sau khi giá khí đốt tăng vọt" - Financial Times đưa tin hồi tháng 9/2023.
Giá uranium 'bánh vàng -Yellowcake' cao nhất kể từ năm 2011. Nguồn: Bloomberg News
Theo các chuyên gia, giá uranium không chỉ là các con số; nó còn là chỉ số về bối cảnh năng lượng toàn cầu. Khi thế giới vật lộn với những thách thức về biến đổi khí hậu và an ninh năng lượng, uranium có thể sẽ tiếp tục đóng một vai trò quan trọng trong cơ cấu năng lượng toàn cầu.
Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) cho biết ngành công nghiệp hạt nhân sẽ cần tăng gấp đôi quy mô trong hai thập kỷ tới để đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng 0. Hiện chỉ có hơn 400 lò phản ứng hạt nhân đang hoạt động trên toàn thế giới.
Theo Katusa Research, một đặc điểm khác biệt của thị trường uranium là nhu cầu gần như không co giãn. Các công ty buộc phải mua uranium cho các lò phản ứng của họ, bất kể giá uranium như thế nào.
Ngay cả khi giá uranium tăng từ 45 USD lên 450 USD mỗi pound (1 pound = 0,45 kg), thì sự thay đổi về chi phí trên mỗi kilowatt giờ là rất nhỏ, đặc biệt khi so sánh với mức tăng giá tương đương của khí đốt tự nhiên hoặc than đá.
Theo Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA), trên con đường trở thành nhiên liệu hạt nhân, uranium trải qua các trạng thái vật chất rắn, lỏng và khí. Quặng uranium rắn (hình 1) được hòa tan thành chất lỏng và được chiết xuất thông qua quá trình lọc tại chỗ, biến thành chất rắn như bánh vàng (hình 2), chuyển thành khí uranium hexafluoride (hình 3), ly tâm và xử lý thành uranium dioxide (hình 4) để làm giàu, tạo thành các viên uranium nén (hình 5) rồi thành các tổ hợp nhiên liệu hạt nhân (hình 6) - giai đoạn cuối cùng trong quá trình chuẩn bị nhiên liệu hạt nhân trước khi sử dụng trong lò phản ứng. Đồ họa thông tin: Adriana Vargas/IAEA
Carboncredits cho biết, lịch sử của giá uranium có thể được mô tả như một chuyến đi tàu lượn siêu tốc. Trong những ngày đầu của năng lượng hạt nhân, vào giữa thế kỷ 20, nhu cầu đã tăng vọt. Giá uranium đạt đỉnh điểm vào cuối những năm 1970, do khủng hoảng năng lượng và mối quan tâm ngày càng tăng đối với năng lượng hạt nhân như một giải pháp thay thế sạch hơn cho nhiên liệu hóa thạch.
Tuy nhiên, những sự cố lớn như thảm họa Chernobyl năm 1986 và thảm họa Fukushima Daiichi năm 2011 đã ảnh hưởng đến nhận thức của công chúng về năng lượng hạt nhân và sự an toàn của nó, khiến nhu cầu và giá cả giảm đáng kể.
Tuy nhiên, khi các giao thức an toàn được cải thiện và với sự thúc đẩy toàn cầu về năng lượng sạch hơn, giá trị của uranium đã tăng ổn định ở đây vào năm 2023.
Grant Isaac, Giám đốc tài chính của Cameco - nhà sản xuất uranium lớn thứ hai thế giới, nói với Financial Times rằng: "Uranium đang trên đà phát triển và một số nhà đầu cơ cho rằng giá uranium có thể tăng vọt lên khoảng 200 USD/pound chỉ vào năm 2025".
Ưu điểm của năng lượng hạt nhân trong bối cảnh biến đổi khí hậu gia tăng
Mặc dù hạt nhân từng bị báo chí chỉ trích rất nhiều do các thảm họa hạt nhân nổi tiếng như Fukushima, Chernobyl và Three Mile Island, nhưng vô số lợi ích của nó ngày càng nhận được nhiều sự chú ý hơn trong những năm gần đây.
Trên thực tế, sự ủng hộ của công chúng đối với năng lượng hạt nhân ở Mỹ đang ở mức cao nhất trong 10 năm theo một cuộc thăm dò của Công ty tư vấn và phân tích Gallup (Mỹ) công bố đầu năm 2023.
Những người ủng hộ hạt nhân cho rằng năng lượng hạt nhân có một số lợi ích đặc biệt mà chúng ta không thể bỏ qua trong bối cảnh biến đổi khí hậu.
Đây là một hình thức sản xuất năng lượng hoàn toàn không có carbon và - quan trọng - đó là nguồn năng lượng cơ bản. Điều này có nghĩa là, không giống như năng lượng Mặt trời và năng lượng gió, việc sản xuất nó không thay đổi, không bị biến động theo mô hình thời tiết và chuyển động quay của Trái đất.
Mặc dù gió và Mặt trời có một số lợi thế đáng kể so với hạt nhân (không có chất thải độc hại), nhưng khả năng mở rộng của chúng hiện bị hạn chế bởi tính biến đổi của chúng và lĩnh vực lưu trữ năng lượng dài hạn tương đối kém phát triển.
Bất chấp những lời chỉ trích, năng lượng hạt nhân vẫn là một lựa chọn khả thi cho nguồn năng lượng ổn định và quy mô lớn. Ảnh minh hoạ: Dotted Yeti/Shutterstock
Hạt nhân cũng là một công nghệ đã được chứng minh với nhiều cơ sở hạ tầng hiện có. Mặc dù đội ngũ nhà máy điện hạt nhân của Mỹ đang già đi sau nhiều thập kỷ không được quan tâm và bỏ bê, nhưng sức mạnh của nó vẫn rất đáng gờm – năng lượng hạt nhân vẫn cung cấp gần 20% năng lượng cho quốc gia này.
Và trong khi lĩnh vực hạt nhân đã bị đình trệ ở phương Tây trong vài thập kỷ qua, công nghệ nhà máy hạt nhân đã tiến lên phía trước, giải quyết một số thách thức lớn trong việc tái sử dụng hạt nhân như một nguồn năng lượng trung tâm.
Những đổi mới trong công nghệ hạt nhân, bao gồm các lò phản ứng mô-đun nhỏ (có thể được sản xuất hàng loạt tại một cơ sở chuyên dụng và được lắp ráp tại chỗ) và các lò phản ứng thế hệ tiếp theo, có thể không chỉ nâng cao hiệu quả sử dụng uranium mà còn thúc đẩy nhu cầu sử dụng uranium.
Trong tương lai, một số yếu tố có thể ảnh hưởng đến giá uranium. Một trong những điều quan trọng nhất là vai trò của năng lượng hạt nhân trong nỗ lực toàn cầu chống biến đổi khí hậu. Điều này bao gồm các sáng kiến lớn của các công ty cũng như chính sách của chính phủ nhằm giảm lượng khí thải.
Khi các quốc gia nỗ lực giảm lượng khí thải carbon, năng lượng hạt nhân - bất chấp những lời chỉ trích - vẫn là một lựa chọn khả thi cho nguồn năng lượng ổn định và quy mô lớn.
Các nền kinh tế mới nổi, đặc biệt là ở châu Á, đang đầu tư mạnh vào năng lượng hạt nhân. Các quốc gia như Trung Quốc và Ấn Độ, với dân số ngày càng tăng và nhu cầu năng lượng ngày càng tăng, đang hướng tới năng lượng hạt nhân để bổ sung cho mạng lưới năng lượng của họ. Điều này sẽ dẫn đến nhu cầu về uranium tăng lên đều đặn trong những năm tới, Carboncredits kết luận.
Nguồn: Carboncredits, Oilprice, Financial Times, IAEA