Việt Nam xuất khẩu quế tăng về lượng
Theo Hiệp hội hồ tiêu Việt Nam, tính đến hết tháng 10/2023, Việt Nam xuất khẩu 74.744 tấn quế với giá trị 220,3 triệu USD, tăng 19,2% về lượng, nhưng giảm 1,3% về giá trị so cùng kỳ năm ngoái. Giá xuất khẩu quế trung bình 10 tháng đạt 2.948 USD/tấn, giảm 17,2% so với cùng kỳ năm trước. Thị trường nhập khẩu chính của quế Việt Nam là Ấn Độ, chiếm 43,9% thị phần; tiếp đến là Mỹ, Bangladesh…
Theo Chủ tịch Hiệp hội hồ tiêu và cây gia vị Việt Nam Hoàng Thị Liên, năm 2022, Việt Nam là nước đứng thứ 3 thế giới về sản lượng quế, chiếm 17% và là nước xuất khẩu quế số 1 trên thế giới với kim ngạch đạt 292,2 triệu USD. Hiện, một số doanh nghiệp đầu tư nhà máy chế biến quế hiện đại, đặc biệt là một số doanh nghiệp của khối FDI, tuy nhiên chưa đủ so với ngành quế Việt Nam.
Bà Hoàng Thị Liên cho rằng, Việt Nam chưa có định hướng chiến lược phát triển bền vững cấp quốc gia đối với cây quế. Bên cạnh đó, mối liên kết giữa các doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu với người trồng quế chưa phát triển dù Việt Nam có hơn 600 công ty hoạt động trong lĩnh vực gia vị, chủ yếu làm thương mại; việc hình thành các tổ hợp tác, hợp tác xã kết nối với doanh nghiệp còn hạn chế...
Đáng chú ý, các doanh nghiệp ngành gia vị còn thiếu công nghệ và vốn để đầu tư chế biến sâu nhằm nâng cao giá trị sản phẩm, trong đó có quế; năng lực kỹ thuật chuyên sâu chưa đáp ứng yêu cầu, chưa có nghiên cứu đánh giá tiềm năng khác từ quế để thúc đẩy giải pháp gia tăng giá trị (thị trường carbon, giá trị sản phẩm phụ từ quế…).
Ảnh minh họa.
Định hướng phát triển ngành quế
Chia sẻ về định hướng phát triển ngành quế, Phó Cục trưởng Cục Lâm nghiệp (Bộ NN&PTNT) Triệu Văn Lực cho rằng, cần xác định quỹ đất, quy mô vùng trồng; hoàn thiện thể chế, chính sách, cơ chế đặc thù cho quế; nghiên cứu, chọn tạo, sản xuất giống cây quế; phát triển vùng nguyên liệu; tổ chức sản xuất, phát triển cơ sở sơ chế, chế biến và thị trường tiêu thụ sản phẩm.
Giám đốc quốc gia IDH (Tổ chức sáng kiến thương mại bền vững) tại Việt Nam Huỳnh Tiến Dũng cho hay, nhiều doanh nghiệp đã liên kết với nông dân chuyển giao công nghệ, tập huấn gieo trồng quế hữu cơ, song còn nhỏ lẻ; một số doanh nghiệp bước đầu liên kết trong sản xuất, chế biến nhưng ngành quế chưa được chú trọng đầu tư xứng tầm.
Cũng theo bà Hoàng Thị Liên, thị trường có nhu cầu các sản phẩm giá trị gia tăng, hữu cơ, thực phẩm chức năng để tăng khả năng miễn dịch, chống chọi dịch bệnh như gừng, nghệ, quế...
Quế là sản phẩm có nhiều tiềm năng xuất khẩu, nhưng sản phẩm cũng chịu tác động trước xu hướng tiêu dùng xanh, giảm khí phát thải, carbon; sản phẩm phải truy xuất nguồn gốc; đảm bảo chất lượng, đặc biệt là dư lượng thuốc bảo vệ thực vật. Chẳng hạn Mỹ, thị trường này kiểm soát chặt chẽ việc sử dụng các chất cấm.
Tuy đứng đầu thế giới về xuất khẩu quế, nhưng theo bà Hoàng Thị Liên, Việt Nam chưa có định hướng chiến lược phát triển bền vững ở cấp quốc gia; thiếu cơ chế để đưa ra những nghiên cứu nhằm kịp thời phản hồi yêu cầu của thị trường.
Chất lượng cây giống còn bỏ ngỏ, chưa có nghiên cứu giống đầu dòng. Đây cũng là nguyên nhân chính khiến cho sản lượng quế Việt Nam còn thấp hơn rất nhiều so với năng suất quế thế giới, đặc biệt là Trung Quốc.
Bên cạnh đó, chưa có một tổ chức làm đầu mối kết nối các tổ chức lại với nhau dẫn tới các chương trình hoạt động mang tính riêng lẻ. Tổ chức liên kết giữa các doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu với người trồng quế còn chưa phát triển mặc dù Việt Nam có hơn 600 công ty hoạt động trong lĩnh vực gia vị nhưng chủ yếu làm thương mại. Chuỗi cung ứng chưa được tổ chức triển khai thực hiện hiệu quả, đặc biệt là việc hình thành các tổ hợp tác, hợp tác xã để kết nối với các doanh nghiệp.
Với việc thành lập Nhóm công tác Đối tác công tư, ông Huỳnh Tiến Dũng, Giám đốc Quốc gia, Tổ chức IDH tại Việt Nam chia sẻ, các bên khối công và khối tư không phải bây giờ mới bắt đầu trao đổi về hợp tác và hỗ trợ ngành quế. Trong thời gian qua, với sự kết nối của Tổ chức IDH và một số tổ chức phi chính phủ, khối công và khối tư đã phối hợp triển khai nhiều hoạt động đối thoại, hợp tác xây dựng tài liệu tập huấn cho nông dân, phối hợp với các công ty quế thực hiện nhiều dự án liên kết sản xuất quế bền vững, thí điểm công cụ đo phát thải carbon trong chuỗi cung ứng quế. Quyết định chính thức của Bộ nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã nâng mức độ cam kết hợp tác công-tư lên một tầm cao mới, toàn diện hơn.
Trong khi đó, ông Triệu Văn Lực, đại diện Nhóm công tác PPP đã đưa ra định hướng phát triển ngành quế gồm; xác định quỹ đất, quy mô vùng trồng; hoàn thiện thể chế, chính sách, cơ chế đặc thù cho quế; nghiên cứu, chọn, tạo, sản xuất giống cây quế; phát triển vùng nguyên liệu; tổ chức sản xuất, phát triển cơ sở sơ chế, chế biến và thị trường tiêu thụ sản phẩm.
Quế không chỉ là cây gia vị nổi tiếng mà còn được sử dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau từ dược phẩm, mỹ phẩm đến một số ngành công nghiệp thực phẩm. Chính vì thế trong mấy năm qua sản phẩm này được thị trường đặc biệt chú trọng, giá bán vì thế cũng được tăng cao không ít.
Quế là một trong những cây trồng đang tạo ra giá trị kinh tế cao, thị trường rộng. Việc tập trung phát triển sản xuất và chế biến quế hiện đang được nghiên cứu và đẩy mạnh ở nhiều địa phương trên cả nước.
Trúc Chi (t/h Hà Nội Mới, TTXVN)