Trong vụ án, bà Trương Mỹ Lan, Chủ tịch Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, bị đề nghị truy tố tội "tham ô tài sản", "vi phạm quy định về hoạt động của ngân hàng (NH), hoạt động khác liên quan đến hoạt động NH" và "đưa hối lộ". Bà Đỗ Thị Nhàn, cựu Cục trưởng Cục Thanh tra, giám sát NH II thuộc NH Nhà nước, bị đề nghị truy tố tội "nhận hối lộ".

Nhóm bị can còn lại bị cáo buộc về các tội: "tham ô tài sản", "vi phạm quy định về hoạt động của NH, hoạt động khác liên quan đến hoạt động NH"; "lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ"; "thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng" và "lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản".

Xây dựng "đế chế" Vạn Thịnh Phát, biến SCB thành công cụ tài chính

Theo kết luận điều tra, bà Trương Mỹ Lan xây dựng "hệ sinh thái" với hơn 1.000 doanh nghiệp (DN), gồm các công ty con, công ty thành viên trong và ngoài nước, được chia thành nhiều tầng lớp, với hàng trăm cá nhân được thuê đứng tên đại diện pháp luật hoặc là người có quan hệ họ hàng, cán bộ, công nhân viên tập đoàn.

Đào Ngọc Thạch

"Hệ sinh thái" chia làm 4 nhóm chính, quan hệ chặt chẽ với nhau. Trong đó, nhóm thứ nhất là định chế tài chính tại VN do SCB giữ vai trò trung tâm; nhóm thứ hai là các công ty kinh doanh tại VN, chủ yếu hoạt động trong lĩnh vực bất động sản, nhà hàng, khách sạn; nhóm thứ ba là các công ty "ma" tại VN để lấy pháp nhân góp vốn đầu tư dự án, vay vốn NH; nhóm thứ tư là mạng lưới công ty tại nước ngoài, những nơi được mệnh danh "thiên đường thuế", có nhiệm vụ điều hành hoạt động đầu tư nước ngoài tại VN và quản lý tài sản của gia đình bà Lan ở nước ngoài.

Tại SCB, dù không trực tiếp giữ chức vụ trong ban lãnh đạo, nhưng với việc sở hữu hơn 90% cổ phần, bà Lan nắm quyền điều hành, chi phối, chỉ đạo toàn bộ hoạt động của NH này, bao gồm việc tuyển dụng cả nhân sự cấp cao, biến SCB trở thành công cụ tài chính để bị can tổ chức huy động tiền gửi.

Chiếm đoạt và gây thiệt hại gần 370.000 tỉ đồng

Vẫn theo kết luận điều tra, từ năm 2012 - 2022, SCB cho vay, giải ngân cho 1.366 khách hàng (710 cá nhân và 656 tổ chức); riêng nhóm của bà Lan có hơn 2.500 khoản vay với tổng số tiền hơn 1.066.000 tỉ đồng, chiếm 93% số tiền cho vay. Phần lớn các khoản nợ đều thuộc diện không có khả năng thu hồi.

BCA

Để có thể huy động số tiền lớn như vậy, bà Lan chỉ đạo cấp dưới là lãnh đạo SCB phối hợp cùng đơn vị thẩm định giá tạo lập khách hàng vay vốn khống, nhờ người đứng tên tài sản, tạo hồ sơ khống; có những khoản vay "lấy tiền trước, hợp thức hóa hợp đồng sau".

Một thủ đoạn khác được sử dụng, đó là các bị can lập hàng ngàn pháp nhân, thuê hàng ngàn cá nhân làm đại diện, đứng tên trên hồ sơ vay vốn. Mục đích của hành vi này nhằm tránh tình trạng khi kiểm tra trên ứng dụng CIC sẽ hiện ra dư nợ tín dụng lớn khiến không thể giải ngân.

Tiếp đó, để hợp thức hóa việc rút tiền và tránh bị truy vết theo dòng tiền, bà Lan chỉ đạo cán bộ tại SCB chuyển tiền giải ngân vào các công ty "ma" thuộc "hệ sinh thái", rồi mới rút tiền mặt, cắt đứt dòng tiền. Khi đến hạn không trả được nợ, bà Lan tiếp tục vẽ ra các khoản vay khống, số tiền chiếm đoạt theo đó mà tăng theo cấp số cộng.

Kết quả điều tra xác định, từ tháng 2.2018 đến tháng 10.2022, bà Lan chỉ đạo lập khống 916 hồ sơ vay vốn rút tiền chiếm đoạt của SCB, qua đó chiếm đoạt số tiền hơn 304.000 tỉ đồng, đồng thời gây thiệt hại số tiền lãi phát sinh hơn 129.000 tỉ đồng. Hành vi này phạm vào tội tham ô tài sản.

Ngoài ra, từ tháng 1.2012 đến tháng 12.2017, với thủ đoạn tương tự, bà Lan chỉ đạo các thuộc cấp để SCB giải ngân 368 khoản vay khác, gây thiệt hại hơn 64.000 tỉ đồng. Nhưng vì thời điểm này bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015 chưa quy định về hành vi tham ô trong lĩnh vực tư nhân, nên bà Lan bị đề nghị truy tố tội vi phạm quy định về hoạt động NH, các hoạt động khác liên quan đến hoạt động NH.

Đựng 5 triệu USD trong thùng xốp mang hối lộ

Để che giấu thực trạng tài chính đặc biệt yếu kém và các sai phạm của SCB, cũng như để SCB không bị đưa vào diện kiểm soát đặc biệt và được tái cơ cấu, bà Trương Mỹ Lan đã trực tiếp gặp gỡ, bàn bạc, trao đổi với bà Đỗ Thị Nhàn, đồng thời chỉ đạo ông Võ Tấn Hoàng Văn, Tổng giám đốc SCB, tiếp xúc, đặt vấn đề và đưa hối lộ cho bà Nhàn cùng thành viên trong đoàn thanh tra.

Cụ thể, sau khi gặp và nhờ bà Nhàn, bà Lan đã chỉ đạo SCB đưa 5,2 triệu USD (tương đương 118 tỉ đồng) cho bà Nhàn. Từ đó, bà Nhàn đã bưng bít, bao che, báo cáo không trung thực, không đầy đủ các sai phạm của SCB và kiến nghị tạo điều kiện cho NH này, dù bà và đoàn thanh tra biết rõ thực trạng vi phạm, sai phạm nghiêm trọng của SCB.

Làm việc với cơ quan điều tra, bà Nhàn thừa nhận nhiều lần nhận tiền từ SCB với tổng số tiền 5,2 triệu USD như kết luận điều tra thể hiện. Trong đó, khoảng tháng 3.2018, các ông Đinh Văn Thành (Chủ tịch HĐQT SCB) và Võ Tấn Hoàng Văn (Tổng giám đốc SCB) ra Hà Nội, lên phòng làm việc của bà Nhàn, đưa cho bà một túi quả cherry và một túi đựng 200.000 USD. Bà Nhàn nhận, mang tiền về cất ở nhà.

Từ tháng 10 đến tháng 12.2018, là giai đoạn dự thảo kết luận thanh tra, xin ý kiến các bộ, ngành và sau đó ban hành kết luận thanh tra tại SCB, ông Văn và lái xe 3 lần mang các thùng xốp đựng USD để đưa cho bà Nhàn. Trong đó, 1 lần thùng xốp đựng 1 triệu USD và 2 lần thùng xốp đựng 2 triệu USD, tổng cộng 3 lần là 5 triệu USD. Sau mỗi lần đưa tiền tại nhà riêng, bà Nhàn hỏi thì được cho biết tiền này là của bà Lan cảm ơn vì đã giúp đỡ và hỗ trợ SCB trong quá trình thanh tra. Nhận tiền, bà Nhàn cho vào thùng khác cất giấu trong phòng ngủ.

Sau khi vụ án bị khởi tố, khoảng tháng 12.2022, bà Nhàn chia số tiền thành 2 phần, mang 2,6 triệu USD gửi nhờ tại nhà họ hàng ở TP.Nam Định (tỉnh Nam Định). Số còn lại, bà Nhàn cho vào thùng sắt, khóa lại, mang sang nhà em trai cùng cha khác mẹ cất vào trong tủ của phòng ngủ. Quá trình điều tra, bà Nhàn đã nộp lại toàn bộ 5,2 triệu USD nhận hối lộ.