Ember, tổ chức tư vấn về khí hậu và năng lượng (phi lợi nhuận và độc lập) của Anh, trong báo cáo mới nhất cho biết, tổng sản lượng điện mặt trời và năng lượng gió ở Đông Nam Á đạt hơn 50 TWh vào năm ngoái (so với mức 4,2 TWh hồi 2015).
Trong đó, Việt Nam được xác định là động lực chính thúc đẩy tăng trưởng năng lượng tái tạo của khu vực trong những năm qua. Chỉ riêng Việt Nam đã đóng góp 69% tổng sản lượng điện mặt trời và gió trong khu vực vào năm 2022.
Tổ chức này đánh giá, môi trường chính sách thuận lợi là nguyên nhân dẫn đến sự bùng nổ năng lượng điện mặt trời của Việt Nam trong những năm gần đây. Năm 2017, Việt Nam đã đưa ra biểu giá điện hỗ trợ (giá FIT, 6,67-10,87 cent cho 1kWh) vào 2017. Đây được xem là một kế hoạch hiệu quả, khiến thị trường trở nên hấp dẫn hơn. Chính phủ cũng có các khoản miễn trừ thuê đất, miễn thuế cho các thiết bị liên quan, giúp nâng cao năng lực cạnh tranh của điện tái tạo so với các năng lượng truyền thống.
Từ 2021 đến 2022, biểu giá này đã bị loại bỏ dần dẫn đến sự chậm lại chung của tốc độ tăng trưởng năng lượng mặt trời của khu vực, theo Ember. Tốc độ tăng trưởng điện mặt trời, gió của khối chỉ còn 15% vào năm 2022 so với mức trung bình hàng năm là 43% kể từ 2015.
Dù vậy, tính chung sản lượng điện mặt trời và năng lượng điện gió vẫn chiếm 13% tổng sản lượng điện của Việt Nam vào năm ngoái - mức cao nhất ở Đông Nam Á. Theo Ember, xu hướng tăng trưởng chung của khu vực không nhất thiết phản ánh xu hướng tăng trưởng của các nước cụ thể. Ví dụ, ở Indonesia, Philippines, Thái Lan, Singapore, tốc độ tăng trưởng điện mặt trời năm 2022 tăng so với 2021.
Dinita Setyawati, tác giả báo cáo, nói điện mặt trời và gió là một trong những công nghệ hứa hẹn nhất có khả năng tạo ra thị trường mới, thúc đẩy việc làm, cũng như giúp chuyển đổi năng lượng.
Bên cạnh Việt Nam, Thái Lan cũng có tiềm năng về điện mặt trời lớn nhất cùng công suất điện gió lớn thứ ba khu vực. Năm ngoái, nước này đóng góp 16% tổng sản lượng vào ASEAN.
Tại Philippines, sự phát triển của năng lượng tái tạo mang lại cơ hội cho quá trình khử carbon tại nước này. Philippines là nước sản xuất lớn thứ hai ở Đông Nam Á nên có nhu cầu lớn về năng lượng từ ngành. Năm ngoái, quần đảo này đóng góp 5% tổng sản lượng điện gió, điện mặt trời cho ASEAN.
Tổ chức này cũng dự báo, sản lượng điện sạch ASEAN tăng trưởng tích cực trở lại vào 2023 nhờ những dự án lớn được đi vào vận hành. Thái Lan cũng triển khai cơ chế FIT cho năng lượng tái tạo hồi năm ngoái. Còn Việt Nam hiện đề xuất cơ chế đấu giá để phát triển các dự án năng lượng tái tạo. Hiện hơn 99% tiềm năng của ASEAN chưa được khai thác.
Đức Minh (theo Ember, Singapore Business Times)