Ngày 22-11, nguồn tin của Tuổi Trẻ Online cho biết ông Tạ Anh Tuấn - chủ tịch UBND tỉnh Phú Yên - vừa ký ban hành kết luận thanh tra về trách nhiệm công tác tham mưu quản lý nhà nước đối với các mỏ vật liệu xây dựng thông thường; việc lập, đăng ký giá, thẩm định và công bố giá vật liệu xây dựng thông thường trên địa bàn tỉnh.

Kết luận này đã chỉ rõ những nguyên nhân khiến giá vật liệu xây dựng thông thường (cát, đất, đá) tăng đột biến trong thời gian qua.

Lợi dụng khan hiếm mỏ, tăng giá vật liệu xây dựng

Phú Yên quyết định thanh tra nội dung này từ tháng 3-2023 sau khi nhận được những bức xúc từ các chủ đầu tư, nhà thầu thi công dự án đường bộ cao tốc Bắc - Nam.

Theo kết luận, từ năm 2022 đến thời điểm thanh tra, giá các loại vật liệu xây dựng thông thường ở Phú Yên tăng bất thường.

Chẳng hạn, giá đá tại mỏ là 300.000 đồng/m³ không có hóa đơn; cát không rõ nguồn gốc giá khoảng 200.000 đồng/m³.

Một số doanh nghiệp đang hoạt động khai thác nhưng không đăng ký công bố giá nên khi bán không xuất hóa đơn, giá bán không có hóa đơn là 280.000 đồng/m³ đá (chưa bao gồm thuế VAT).

Nguyên nhân, theo kết luận, là do tổng số các điểm mỏ đang khai thác rất ít, diện tích mỏ cũng như trữ lượng, công suất khai thác đều giảm nên khối lượng khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường không đủ cung cấp cho các công trình đầu tư xây dựng trên địa bàn, dẫn đến khan hiếm nguồn cung.

Bên cạnh đó còn có các nguyên nhân như chi phí đầu vào tăng; quy định vật liệu xây dựng thông thường không thuộc danh mục hàng hóa do Nhà nước định giá mà do tổ chức, cá nhân sản xuất kinh doanh tự định giá theo quyền của tổ chức, cá nhân sản xuất kinh doanh.

Đáng chú ý, kết luận nêu: "Lợi dụng việc khan hiếm mỏ vật liệu xây dựng thông thường tại khu vực và cự ly vận chuyển của các mỏ (đã được cấp giấy phép khai thác) ở một số vùng lân cận cách xa công trình đang xây dựng, một số doanh nghiệp đã tăng giá bán (mỏ đá vật liệu thông thường thôn Hòa Mỹ, xã Xuân Cảnh, thị xã Sông Cầu), trong đó có cả yếu tố độc quyền".

Cơ quan chức năng chậm tham mưu về giá

Theo kết luận thanh tra, việc công bố giá liên quan nhiều quy định pháp luật khác nhau, nên việc tham mưu cho UBND tỉnh về công tác quản lý giá gặp rất nhiều khó khăn, dẫn đến giá vật liệu xây dựng trên địa bàn tỉnh Phú Yên thời gian qua có nhiều biến động, tăng cao so với các địa phương lân cận.

Một số doanh nghiệp gửi báo giá về Sở Xây dựng để công bố giá (từ tháng 10-2022 đến tháng 1-2023) có một số giá vật liệu xây dựng tăng cao bất thường, nhưng sở chậm trễ trong việc theo dõi, rà soát giá để phối hợp Sở Tài chính tham mưu chủ tịch UBND tỉnh thực hiện kê khai giá, kiểm tra yếu tố hình thành giá theo quy định của Luật Giá 2012 và các quy định quản lý giá có liên quan.

Do thiếu hụt, khan hiếm nguồn nên giá một số vật liệu xây dựng thông thường tăng cao bất thường và giá bán (theo giá công bố và niêm yết) giữa các mỏ vật liệu có sự chênh lệch rất lớn. Tuy nhiên, Sở Xây dựng chưa có giải pháp khắc phục trước khi công bố.