Tại Mỹ, tháng 11 đánh dấu khởi đầu của thời điểm cuối năm. Những đợt sương giá đầu tiên báo hiệu mùa đông đã đến. Lễ tạ ơn mở màn cho mùa lễ. Từ những hội trường thảo luận của các ngân hàng đầu tư, những trang nghiên cứu về triển vọng kinh tế 2024 được công bố. Sự xuất hiện của chúng có nghĩa là câu chuyện kinh tế năm nay phần lớn đã được viết xong. Năm tới mới là điều quan trọng và thu hút quan tâm lúc này.
Thông thường, các nhà đầu tư sẽ đưa ra những dự báo khác nhau cho năm tiếp theo nhưng ở mức vẫn tương đối đồng thuận với các đồng nghiệp. Sự sai lệch nếu có sẽ khoảng 30 hoặc 40 điểm phần trăm. Tuy nhiên, mùa dự báo năm nay không một chiều nhàm chán như vậy.
Về GDP, Goldman Sachs kỳ vọng tăng trưởng 2024 sẽ mạnh mẽ ở mức 2,1%, gấp đôi con số các nhà kinh tế UBS đưa ra (1,1%). "Chúng tôi tiếp tục thấy rủi ro suy thoái ở mức hạn chế và tái khẳng định xác suất suy thoái ở Mỹ chỉ là 15%", Jan Hatzius, Kinh tế trưởng Goldman Sachs nhận định.
Dự đoán lạm phát cũng khác nhau. Một số ngân hàng cho rằng nó sẽ giảm một nửa, nhưng số khác nghĩ vẫn ổn định, chỉ giảm xuống khoảng 3%, cao hơn mục tiêu của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed). Dự đoán lạm phát khác nhau cũng dẫn đến kỳ vọng về động thái của Fed năm sau cũng không giống, từ việc giữ nguyên đến cắt giảm lãi suất 2,75 điểm phần trăm.
Sự khác biệt giữa các kịch bản này không chỉ đơn thuần là sự bất đồng về triển vọng tăng trưởng. Các nhà kinh tế tại Goldman cho rằng tăng trưởng và lạm phát sẽ tiếp tục nóng, trong khi UBS nghĩ cả hai sẽ chậm lại đáng kể.
"Tăng trưởng kinh tế của Mỹ đã mạnh mẽ hơn dự kiến trong năm 2023, được hỗ trợ bởi tiết kiệm dư thừa của người tiêu dùng. Trong năm 2024, chúng tôi cho rằng tăng trưởng có khả năng giảm bớt", báo cáo "Year Ahead 2024" của UBS đánh giá.
Bank of America thì dự kiến có tình trạng lạm phát đình trệ (stagflation), tức mức lạm phát chỉ giảm khiêm tốn còn tăng trưởng giảm khá mạnh. Điều này dẫn đến khả năng Fed ít điều chỉnh lãi suất cơ bản. "Những thách thức trong năm 2024 góp phần vào quan điểm của chúng tôi rằng tăng trưởng kinh tế sẽ giảm xuống dưới mức trung bình trong năm sau", ngân hàng này đánh giá.
Ngược lại hoàn toàn là Morgan Stanley, với niềm tin "lạm phát giảm hoàn hảo" có thể quay trở lại mức mục tiêu của Fed trong khi tốc độ tăng trưởng không bị giảm đáng kể. Họ dự đoán GDP Mỹ năm sau tăng 1,9%. "Trong số những điểm sáng là đầu tư kinh doanh cuối cùng sẽ chuyển biến tích cực vào nửa cuối năm 2024 sau hai năm suy giảm", ngân hàng này dự báo.
Mỗi dự báo của các ngân hàng Mỹ đều có lập luận hợp lý của riêng họ, nhưng cũng là một minh chứng cho tương lai không chắc chắn sắp tới. Điều này không còn lạ khi hai năm qua, hầu hết chuyên gia đều ngạc nhiên về diễn biến bất ngờ của lạm phát, tốc độ Fed tăng lãi suất và khả năng phục hồi của nền kinh tế.
Việc liên tục dự báo sai trong quá khứ lần này khiến các chuyên gia kinh tế thoải mái hơn trong việc đánh giá năm 2024. Theo Economist, đó là tâm lý kiểu: nếu không ai dám chắc điều gì sẽ xảy ra thì ta cũng có thể nói ra những gì mình thực sự nghĩ. Điều đó khiến các dự báo năm tới sai lệch, thậm chí trái ngược nhau.
Người đi bộ ngang qua Sở chứng khoán New York ngày 9/8/2021. Ảnh: Reuters
Vì dự báo sức khỏe kinh tế Mỹ năm sau không giống nhau nên đánh giá đặc tính chu kỳ hay sự lập lại lịch sử từ các ngân hàng cũng xa nhau. Các nhà kinh tế tại Deutsche Bank cho rằng nền kinh tế đang quay trở lại những năm 1970, khi Fed đang liều lĩnh với lạm phát.
UBS lại nghĩ nó sẽ giống thập niên 90, khi tăng trưởng chậm lại và sau đó là sự bùng nổ khi công nghệ mới thúc đẩy tăng năng suất. Goldman Sachs thì cảnh báo việc so sánh với nhiều thập kỷ trước là "quá đơn giản" và có thể khiến các nhà đầu tư lạc lối.
"Sự so sánh lịch sử và câu nói 'Điều này giống như 19XX' đã khá quen thuộc lâu nay và hầu như luôn quá đơn giản. Lý do là lịch sử không bao giờ lặp lại, nhưng trong một số trường hợp, nó có vần điệu như người ta thường nói", Jan Hatzius, Kinh tế trưởng Goldman Sachs, bình luận.
Tuy nhiên, vẫn có một điểm tương đồng trong các dự báo kinh tế Mỹ năm sau, đó là hầu hết đều nghĩ giai đoạn khó khăn nhất đã qua. "Dặm cuối cùng" (The last mile) là tiêu đề báo cáo triển vọng của Morgan Stanley. Trong khi Goldman Sachs nhấn mạnh thông điệp "Phần khó khăn đã qua" (The hard part is over). Trong năm 2024, những bất đồng trong dự báo kinh tế Mỹ hy vọng sẽ được giải quyết. Có lẽ đến 2025, sẽ lại có sự nhất trí lần nữa trong giới nghiên cứu, theo Economist.
Phiên An (theo The Economist)