Du thuyền bị phân rã bán phế liệu vì ế khách trong mùa dịch

Khánh Lan

(TBKTSG Online) – Những ngày này, xưởng tháo dỡ tàu cũ ở thị trấn cảng Aliaga (Thổ Nhĩ Kỳ) bận rộn hơn bao giờ hết khi tiếp nhận thêm các ‘vị khách mới’: các du thuyền sang trọng bị cho về hưu trước tuổi do ế khách trong thời kỳ dịch bệnh Covid-19.

5 du thuyền sang trọng neo đậu ở bến cảng của xưởng tháo dỡ tàu cũ ở thị trấn cảng Aliaga (Thổ Nhĩ Kỳ). Ảnh: Getty

Du thuyền trăm triệu đô bị đưa đi ‘xẻ thịt’

Carnival Fantasy là một du thuyền nổi tiếng với kiểu cách trang trí kỳ lạ, những buổi tiệc thâu đêm và kích cỡ khổng lồ của nó (chở được 2.000 khách). Ngay từ khi đi vào hoạt động vào năm 1990, nó gây ấn tượng với các không gian độc đáo chẳng hạn một quầy bar chơi piano có phong cách thiết kế theo chủ đề Ai Cập với một chiếc quách (hòm) làm bằng đá và một sảnh rộng được lắp kính ở bên trên, trung tâm của các buổi tiệc tùng.

Hồi tháng 7, chiếc du thuyền 30 tuổi này trực chỉ về biển Aegea ở Thổ Nhĩ Kỳ để kết thúc hành trình cuối cùng tại thủ phú tháo dỡ tàu Aliaga. Nơi ‘yên nghỉ’ của nó là một xưởng tháo dỡ các chiếc tàu hàng, tàu dầu và tàu khảo sát cũ, đến tuổi về hưu. Những giờ đây, xưởng này đang đón nhận một loạt du thuyền về hưu trước tuổi  do ế khách trong mùa dịch để ‘xẻ thịt’ chúng.

Vây quanh một số phần nội thất đã được tháo dỡ của Carnival Fantasy là một loạt khách mua đến từ nhiều ngành công nghiệp khác nhau, đang tìm kiếm các thương vụ bán rẻ mọi thứ từ các tác phẩm nghệ thuật, trang thiết bị nhà bếp cho đến dây điện và các bồn inox của nó.

Đối với hãng du thuyền lớn nhất thế giới Carnival Corporation, chủ sở hữu Carnival Fantasy, đó là cơ hội để thu hồi một số giá trị còn sót lại từ một tài sản đang gây tốn kém chi phí bảo dưỡng khi nhu cầu du lịch bằng du thuyền biến mất trong mùa dịch. Carnival Fantasy được đóng với chi phí ban đầu khoảng 225 triệu đô la Mỹ nhưng giá trị của nó giảm dần theo thời gian sử dụng,

Và đối với các công ty tái chế mua các du thuyền về hưu này để kiếm lời, họ phải đảm nhân công việc nguy hiểm: tháo dỡ tất cả những đồ đạc, thiết bị và vật liệu còn giá trị của chúng. Rất khó để biết chính xác các du thuyền tàu bị đưa đi ‘xẻ thịt’ này được bán với giá bao nhiều. Các công ty thường không tiết lộ lập tức giá bán các du thuyền này ngay sau khi từ bỏ quyền sử hữu chúng. Và giá bán lại các khối sắt vụn tháo dỡ từ chúng, mặt hàng được săn lùng nhiều nhất, cũng biến động mỗi ngày.

Neo cạnh du thuyền Carnival Fantasy ở Aliaga là hai du thuyền lớp Fantasy khác được đóng vào cuối thập niên 1990. Và cạnh chúng là hai du thuyền đã bị bán của hãng Royal Caribbean International. Các du thuyền này có có đông đảo người hâm mộ dù chúng đã cũ kỹ. Đầu năm, Carnival Fantasy và các du thuyền cùng lớp Fantasy vẫn chở đầy khách đến Caribê, Bahamas và Mexican Riviera (vùng bờ biển phía tây Mexico) để tận hưởng các hoạt động vui chơi dưới ánh nắng mặt trời.

Những du thuyền này đáng lẽ ra sẽ còn hoạt động vài năm nữa mới chính thức nghỉ hưu nhưng đại dịch Covid-19 đã thúc đẩy nhanh quá trình này khi các hãng du thuyền buộc phải tìm cách bán sớm chúng để giảm thua lỗ khi họ đang thất thoát tiền mặt mỗi ngày do ế khách.

Trong báo cáo tài chính quí 3, Carnival Corporation cho biết sẽ bán 18 du thuyền ‘kém hiệu quả’ trong năm 2020, khiến số lượng du thuyền thuộc chín thương hiệu của hãng tàu này giảm 12%. Giám đốc điều hành Carnival Corporation, Arnold Donald, nói: “Những con tàu này khiến chúng tôi kiệt quệ tài chính”

Tất cả mọi thứ trên du thuyền đều có thể bán được

Vì thị trường mua bán du thuyền cũ để tái sử dụng bị hạn chế, giá trị lớn nhất của những du thuyền lớn tuổi này là khối sắt làm nên kết cấu khổng lồ của chúng. Chẳng hạn, du thuyền Carnival Fantasy có đến 15.000 tấn sắt thép, có thể được bán với giá hơn 4,7 triệu đô la nếu dựa vào giá sắt trên thị trường hiện nay.

Ngoài rủi ro biến động giá cả sắt thép, khách mua du thuyền cũ cũng không biết chắc có bao nhiêu sắt thép có thể được thu hồi. Các du thuyền được đóng trước thập niên 1990 thường có nhiều thép trong phần thân và lớp bọc ở phần đáy nhưng những du thuyền được sản xuất vào thập niên 1990 trở về sau có thể chứa nhiều hợp kim nhẹ hơn và bền hơn.

Thép và sắt vụn sẽ được đưa đến các lò luyện kim để sản xuất thanh cốt thép cho các dự án xây dựng trên thế giới. Thép từ một số con tàu về hưu khác có thể được cung cấp cho ngành công nghiệp ô tô của Thổ Nhĩ Kỳ, nơi chúng sẽ được sử dụng để sản xuất phụ tùng cho xe của Toyota hay Ford. Nhôm, đồng, inox cùng với những hàng hóa có giá trị khác cũng sẽ được thu hồi và bán lại cho các khách hàng ở Thổ Nhĩ Kỳ.

Sau khi được tháo dỡ, các thanh gỗ tếch của boong tàu Carnival Fantasy có thể bán qua nhiều tay nhưng rốt cục đích đến là các cửa hiệu, nhà hàng và nhà dân địa phương. Các trang thiết bị rạp phim và ánh sáng sẽ tìm đường đến các công ty tổ chức sự kiện. Ngay cả những tác phẩm nghệ thuật xấu nhất nhưng còn một chút giá trị cũng sẽ được bán cho các nhà hàng trên khắp Thổ Nhĩ Kỳ Khách mua đến xưởng tháo dỡ tàu ở Aliaga để tìm mua mọi thứ ngay cả bu lông và đai ốc.

Các bồn cầu cũ trên tàu Carnival Fantasy thường được bán với giá rẻ rề nhưng cũng có thể thu về một số tiền đáng kể vì với số lượng lớn buồng ngủ và không gian chung trên tàu, có hàng ngàn bồn cầu cũ như vậy. Theo Orbay Simsek, Phó chủ tịch Công ty tái chế tàu Simsekler ở Aliaga, thậm chí có những thị trường mua bán đồ dùng nhà bếp, tủ quần áo và chăn của các tàu về hưu. Vế cơ bản, tất cả mọi thứ trên tàu đều có thể bán được.

Một du thuyền đang được tháo dỡ tại xưởng tháo dỡ tàu cũ ở thị trấn cảng Aliaga (Thổ Nhĩ Kỳ). Ảnh: Getty

Quy trình tháo dỡ phải thân thiện với môi trường

Tháo dỡ tàu biển là một chủ đề gây tranh cãi vì các lo ngại về rủi ro môi trường và sức khỏe con người. Đó là một trong những công việc nguy hiểm nhất thế giới, theo Wouter Rozenveld. Giám đốc Công ty Sea2Cradle, chuyên giám sát các quy trình tái chế tàu thân thiện với môi trường, đang được Carnival Corporation thuê để giám sát công việc tháo dỡ các du thyền của hãng này. Ông cho biết mỗi du thuyền của Carnival có thể mất chín tháng mới tháo dỡ xong và công việc này thường đi kèm với các rủi ro cháy nổ thường trực.

Ehud Bar-Lev, người giám sát các dịch vụ thẩm định rủi ro ở Công ty Lloyd’s Register, nói các rủi ro càng tăng khi các phần có thể tái chế của du thuyền như đồ đạc, dây cáp, ống nước, máy móc bên trong mỗi boong tàu đều cần phải được tháo gỡ cẩn thận. Các công đoạn tăng thêm trong quá trình tháo dỡ này cũng có thể gây rủi ro làm tràn chất thải độc hại chứa mọi thứ từ dầu cặn, nước thải, amiăng, các chất tải lạnh trong tủ lạnh.

Để ngăn ngừa các biến cố này, xưởng tháo dỡ tàu ở Aliaga phải thực hiện công việc trong một khu vực được xây bằng bê tông để có thể giữ lại các rác thải và mảnh vỡ của tàu. Xưởng tháo dỡ tàu cũng sẽ thu gom các hóa chất độc hại từ tàu và nhờ Sea2Cradle phân loại trước khi chuyển chúng cho Hiệp hội tái chế tàu của chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ để xử lý theo quy trình đúng đắn.

Carnival Corporation xem các biện pháp đề phòng rủi ro này là cơ hội tiếp thị thương hiệu bằng cách quảng bá các nỗ lực ‘tái chế có trách nhiệm”. Nhưng rõ ràng xưởng tháo dỡ tàu ở Aliaga, chứ không phải Carnival Corporation, mới thực sự được hưởng lợi lớn từ nỗ lực này. Trước đây, xưởng này chưa bao giờ chứng kiến 5 du thuyền khổng lồ ghế đến cảng. Có thể còn nhiều du thuyền khác sẽ ghé đến đây trong những tháng tới.

“Đại dịch Covid-19 hoành hành trên thế giới càng lâu thì sẽ có nhiều du thuyền rốt cục tìm đường đến các xưởng phá tháo tàu và tuổi đời của chúng ngày càng trẻ hơn. Ngay cả khi vaccine Covid-19 sẵn sàng triển khai, có bao nhiêu người trong số chúng ta cảm thấy thoải mại để lên du thuyền trở lại ngay?”, ManWo Ng, giáo sư chuyên ngành quản lý hàng hải ở Đại học Old Dominion ở bang Virginia (Mỹ), nói.

Theo Bloomberg