• Cho vay qua app - thòng lọng siết cổ người vay
• Cảnh báo cho vay qua app với lãi suất 1.600%/năm
• Khuyến cáo kỹ năng phòng tránh “tín dụng đen” từ lực lượng Công an
• Nhức nhối "tín dụng đen"

Cách đòi nợ tàn khốc hơn "tín dụng đen" thông thường

Qua theo dõi tình hình này, về thủ tục cho vay, chỉ cần gõ từ khóa "vay trực tuyến", "vay qua app" thì lập tức hiện lên hàng loạt các địa chỉ cho vay. Đặc điểm của các loại hình cho vay này là đơn giản, nhanh chóng, không cần đảm bảo và không cần thế chấp tài sản. Người vay chỉ cần gửi ảnh qua mạng, chụp CMND, cung cấp số tài khoản ngân hàng, và đặc biệt phải chấp thuận điều kiện cho các app này truy cập danh bạ điện thoại.

"Nếu chấp thuận các điều kiện này, chỉ sau 10 phút tiền sẽ được chuyển vào tài khoản người vay. Nhưng mà cũng kể từ đây, những người ẩn sau ứng dụng này sẽ có được toàn bộ số điện thoại, Zalo, Facebook của người thân, đồng nghiệp, bạn bè người vay để sử dụng cho các mục đích sau này", Ủy viên Thường trực Ủy ban Tư pháp cho hay.

ĐBQH Nguyễn Thị Thủy.

Theo đại biểu, đặc điểm của loại hình cho vay này là số tiền cho vay nhỏ và thời gian cho vay ngắn tầm 1 tuần. Tuy nhiên trên thực tế người vay chỉ nhận được 2/3 số tiền trên hợp đồng vay, 1/3 còn lại người vay giữ để trừ tiền lãi và tiền phí các loại dịch vụ. Hết 1 tuần nếu người vay không trả được nợ thì nhân viên các app sẽ giới thiệu các app mới để người người vay tiếp tục vay của app sau để trả cho app trước.

"Trên thực tế đã có hàng chục nghìn người dính bẫy "tín dụng đen" kiểu này với số tiền nợ hàng trăm triệu đồng, dù ban đầu chỉ vay vài triệu đồng. Có những nạn nhân đã tâm sự, ban đầu chỉ vay 8 triệu của một app, đến hạn không có tiền trả thì nhân viên các app giới thiệu app khác vay tiền để trả nợ. Đến nay, sau 3 tháng từ chỗ chỉ vay 8 triệu đồng đã phải vay hơn 200 triệu đồng để trả nợ. Từ chỗ chỉ vay của 2 app đến nay đã vay của 64 app với số tiền lãi tăng theo cấp số nhân hàng ngày. Loại hình "tín dụng đen" kiểu mới đã biến con nợ nhỏ thành những con nợ lớn, chất chồng trả nợ", ĐBQH Nguyễn Thị Thủy đánh giá.

Bà nhận định, cách đòi nợ của các app còn tàn khốc hơn cả "tín dụng đen" thông thường, đó là đòi nợ bằng cách khủng bố tinh thần của người vay. Ban đầu, các app cho nhân viên sử dụng những lời lẽ thô tục, độc ác liên tục gọi điện cho người vay và gia đình của họ, không những thế còn gọi điện cho tất cả những người có trong danh bạ điện thoại để bêu riếu người vay nhằm gây sức ép trả nợ. Có những nạn nhân đã tâm sự chỉ vì trót vay tiền qua app mà bị khủng bố điện thoại suốt ngày đêm. Có những người đã bị khủng bố bằng hơn 200 số điện thoại khác nhau.

Khi biện pháp khủng bố điện thoại không hiệu quả, các đối tượng sẽ sử dụng triệt để mạng xã hội, chúng cắt ghép hình ảnh toàn thể gia đình người vay đưa lên mạng, ghép với hình ảnh gái mại dâm hoặc các đối tượng phạm tội khác để làm nhục họ.

"Thậm chí có những cháu nhỏ là con cái của người vay chúng cũng không tha, khiến các cháu xấu hổ, không dám tới trường. Có những trường hợp cha đi vay tiền, con bị lập bàn thờ đưa lên mạng xã hội hết sức độc ác. Có những người không chịu nổi áp lực vì những chuyện này đã tìm đến cái chết để để giải thoát, như là các trường hợp ở Kiên Giang, Tiền Giang và Tây Ninh thời gian qua", nữ ĐBQH tỉnh Bắc Kạn xót xa nói.

ĐBQH Nguyễn Sỹ Cương.

Thường trực Ủy ban Pháp luật cũng chỉ ra những thủ đoạn lách luật của các đối tượng. Theo quy định tại Điều 201 của Bộ luật Hình sự, một trong những yếu tố cấu thành của tội cho vay nặng lãi là phải vượt mức trần lãi suất mà pháp luật quy định. Tuy nhiên vừa qua các đối tượng đã lách luật bằng cách đối với lãi suất luôn để dưới mức trần mà pháp luật quy định, còn lại là dồn vào tiền phí và tiền phạt vi phạm.

Và theo quy định của pháp luật hiện hành, pháp luật chỉ khống chế mức trần lãi suất, không khống chế mức trần đối với tiền phạt vi phạm. Mức tiền phạt vi phạm là do các bên tự thỏa thuận. Vừa qua Công an các địa phương đã truy quét nhiều nhóm cho vay qua app, trong đó có những vụ tiền phạt và tiền lãi lên đến hơn 1.000%/năm. Công an các địa phương phản ánh đang gặp rất nhiều khó khăn trong việc áp dụng pháp luật để xử lý, bởi tình trạng lách các quy định của pháp luật nêu trên.

Chỉ "tín dụng đen" mới cho vay để đánh bạc

Hàng loại các vụ cho vay qua app vừa qua đã cho thấy tính chất đặc biệt nghiêm trọng của "tín dụng đen" thời công nghệ với kiểu cho vay và đòi nợ bất lương, sử dụng mọi thủ đoạn để áp con nợ vào chân tường. Qua đây cho thấy trên thị trường đang thiếu các khoản tín dụng nhỏ với thủ tục xét duyệt vay nhanh chóng, thuận lợi từ phía các tổ chức tín dụng. Nhiều đối tượng đang lách các quy định của pháp luật để thực hiện các hành vi nêu trên.

Từ những phân tích trên, ĐBQH Nguyễn Thị Thủy kiến nghị Bộ Công an thông tin đầy đủ các phương thức, thủ đoạn của loại tội phạm này để người dân chủ động phòng tránh; kiến nghị các cơ quan tố tụng Trung ương khẩn trương tổng kết các vướng mắc trong việc áp dụng các quy định pháp luật để xử lý các hành vi này; kiến nghị Quốc hội sửa các quy định pháp luật có liên quan.

Đại biểu cũng kiến nghị Ngân hàng Nhà nước có các khoản vay nhỏ với thủ tục xét duyệt vay nhanh chóng, thuận lợi để giúp cho những người dân có nhu cầu tiếp cận với các khoản tín dụng này.

Tranh luận với ĐBQH Nguyễn Thị Thủy, ĐBQH Nguyễn Sỹ Cương (Ninh Thuận) cho biết, vừa qua được dự buổi đối thoại với người dân xung quanh công tác đấu tranh với tội phạm "tín dụng đen" và việc thực hiện các thủ tục cho vay do Bộ Công an phối hợp với Ngân hàng Nhà nước tổ chức thì đây là hội nghị có tác dụng rất tốt. Ngành Công an cũng đã quyết liệt đấu tranh với các loại tội phạm này nên tình hình giảm đáng kể. Tuy nhiên vẫn còn đó những vấn đề mà nếu không có giải pháp thì "tín dụng đen" vẫn hiện hữu như một tất yếu khách quan.

"Về nội dung cho vay, thực ra các Ngân hàng đã tạo điều kiện rất dễ nhưng không phải cho vay để làm gì cũng cho vay. Bởi vì đối với "tín dụng đen", kể cả đi đánh bạc cũng cho vay nhưng ngân hàng thì không thể giải quyết được việc ấy", đại biểu so sánh. Ông cũng cho rằng, về thời hạn giải quyết, thực tế các ngân hàng để giải quyết hồ sơ cho vay cần có thời gian nhất định, còn "tín dụng đen" có thể cho vay ngay chỉ trong mấy phút đồng hồ. Đây là vấn đề cần đưa ra nhiều biện pháp cụ thể để giải quyết.