Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc (phải) trao chiếc búa gỗ cho đại sứ Brunei tại Việt Nam - nước giữ vai trò chủ tịch ASEAN năm 2021 - Ảnh: TTXVN
Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 37 (ASEAN 37) - sự kiện lớn nhất trong năm Chủ tịch ASEAN 2020 của Việt Nam - vừa kết thúc chiều 15-11 trong bối cảnh những trở lực đan xen của dịch bệnh, cạnh tranh nước lớn và biến động an ninh tại Biển Đông.
“Hơn hết, xin cảm ơn người dân các quốc gia thành viên ASEAN đã chia sẻ, đồng cảm và chung tay góp sức, ủng hộ các chính phủ vượt qua muôn vàn cam go, thử thách để Cộng đồng ASEAN gắn kết, tự cường và tự tin tiến lên.
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc
"Hạt nhân" ASEAN
Vượt qua rào cản không gian, thời gian lẫn hình thức tương tác, lần đầu tiên trong lịch sử ASEAN thông qua hơn 80 văn kiện (một số lượng khổng lồ) đề cập đến những vấn đề thiết thân với đời sống hơn 630 triệu người dân trong khu vực.
Vai trò trọng tâm của ASEAN được Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và các lãnh đạo ASEAN nhấn mạnh nhiều lần tại hơn 20 cuộc họp cấp cao lần này, trước những thách thức mới nổi trong khu vực và trên thế giới mà cộng đồng phải đương đầu.
"Lãnh đạo các nước ASEAN đã trao đổi, thống nhất nhiều biện pháp quyết liệt, thiết thực đẩy mạnh hợp tác ứng phó và vượt qua các thách thức mà ASEAN phải đối mặt, trong đó có dịch bệnh COVID-19, giữ vững đà hợp tác và đưa ra những định hướng lớn cho Cộng đồng ASEAN phát triển ngày càng vững mạnh, thực sự trở thành hạt nhân của khu vực với người dân luôn ở vị trí trung tâm" - Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chia sẻ tại lễ bế mạc hội nghị.
Ứng phó với đại dịch COVID-19 vẫn là ưu tiên lớn của ASEAN và các nước đối tác với hàng loạt sáng kiến được đưa ra, bao gồm trung tâm ASEAN về các tình huống y tế khẩn cấp và dịch bệnh mới nổi với sự trợ giúp của Nhật Bản.
Thực hiện "mục tiêu kép" - vừa chống dịch vừa hồi phục kinh tế, các nước đã thảo luận những biện pháp thúc đẩy kinh doanh, giảm đứt gãy chuỗi cung ứng và tạo ra việc làm trong nội khối.
"Việc thông qua Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) là sự kiện quan trọng không chỉ với khối ASEAN mà còn thương mại toàn cầu" - Thủ tướng chia sẻ.
"Trên tinh thần "không để ai bị bỏ lại phía sau", chúng tôi đã nhất trí nỗ lực hơn nữa để thu hẹp khoảng cách phát triển, đưa những vùng miền xa xôi như Mekong và khu vực Tam giác phát triển ASEAN hội nhập với dòng chảy chung của cộng đồng" - ông nói thêm.
Đối thoại là công cụ
Sự đoàn kết thống nhất của ASEAN hiện bị ảnh hưởng mạnh mẽ dưới tác động của cạnh tranh chiến lược của các nước lớn, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc bày tỏ tại cuộc họp báo sau hội nghị.
Nhấn mạnh đến vai trò của các cường quốc trong đảm bảo hòa bình ổn định và thúc đẩy thịnh vượng toàn cầu, Thủ tướng thể hiện mong muốn các nước lớn có quan hệ tích cực, cạnh tranh lành mạnh, tôn trọng vai trò trung tâm của ASEAN trong khu vực, tạo tiền đề để đóng góp hiệu quả, thực chất cho hòa bình, an ninh và ổn định.
"Hội nghị cấp cao Đông Á (EAS) lần thứ 15, ASEAN và các đối tác đã thống nhất dùng đối thoại làm công cụ, hợp tác làm trung tâm để giải quyết các vấn đề liên quan đến hòa bình ổn định, đặc biệt trên Biển Đông" - Thủ tướng chia sẻ.
Lãnh đạo các nước cũng tái khẳng định quyết tâm đảm bảo tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông trên khuôn khổ luật pháp quốc tế, đặc biệt là Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển (UNCLOS) 1982, cũng như kỳ vọng ASEAN và Trung Quốc sớm hoàn thành Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC).
"Quan điểm này thể hiện rõ trong các văn kiện của ASEAN trong suốt năm 2020. Tại EAS-15, các định chế lớn nhất thế giới như Liên Hiệp Quốc và Ngân hàng Thế giới cùng ASEAN và các nước đối tác thống nhất cao rằng giải quyết các vấn đề đặt ra, đặc biệt là Biển Đông, cần dựa trên UNCLOS 1982 và tinh thần hòa bình hợp tác" - Thủ tướng nhấn mạnh.
ASEAN đánh giá cao quan hệ đối tác chiến lược với Mỹ
Việc Tổng thống Donald Trump cử cố vấn an ninh Robert C. O’Brien tham dự EAS-15 thể hiện mối quan tâm của Mỹ đối với ASEAN.
"Cả hai ông Joe Biden và Donald Trump đều có hiểu biết về khu vực" - Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nói với báo giới.
"Mỹ là đối tác lớn của ASEAN trong vấn đề đào tạo nhân lực và các nỗ lực thu hẹp khoảng cách phát triển. Tôi tin tưởng rằng quan hệ này sẽ tiếp tục phát triển trong thời gian tới" - ông nói thêm.
Trả lời câu hỏi của Hãng thông tấn Pháp AFP, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nói ASEAN và Mỹ chưa thảo luận vấn đề nhân quyền - một trong những quan tâm lớn của ông Joe Biden (tổng thống đắc cử theo công bố của truyền thông). Thay vào đó, hai bên tiếp tục đặt trọng tâm vào hợp tác kinh tế, thương mại và đầu tư.
Thứ trưởng bộ Ngoại giao Nguyễn Quốc Dũng - Trưởng SOM ASEAN Việt Nam, Tổng Thư ký Ủy ban Quốc gia ASEAN:
Các nước ủng hộ lựa chọn chủ đề của Việt Nam
Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Quốc Dũng - Ảnh: TTXVN
Kết thúc ASEAN 37, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Quốc Dũng đã chia sẻ với báo giới về các vấn đề liên quan.
Trước hết, các nước đánh giá chủ đề Việt Nam đưa ra "Gắn kết và chủ động thích ứng" là quá chính xác. Thậm chí có những người nói rằng nó đã trở thành một thương hiệu của ASEAN.
Những ưu tiên của Việt Nam trong xây dựng cộng đồng cũng rất thỏa đáng và khi Việt Nam chuyển trọng tâm ra các vấn đề ứng phó với COVID-19 cùng các biện pháp để hỗ trợ cho người dân, cộng đồng thì các nước đánh giá rất hợp lý, nhờ đó có sự hưởng ứng rất mạnh mẽ của các nước thành viên ASEAN và các đối tác.
Những sáng kiến như Quỹ ASEAN ứng phó COVID-19, Kho dự phòng vật tư y tế khẩn cấp khu vực, Khung chiến lược ứng phó các tình huống y tế khẩn cấp của ASEAN và Trung tâm y tế ASEAN ứng phó với các tình huống y tế công cộng khẩn cấp và dịch bệnh mới nổi, vì thế nhận được sự hưởng ứng và đóng góp rất nhiệt tình.
Ngay từ đầu năm, khi dịch COVID-19 xảy ra khiến các kế hoạch phải thay đổi, chúng ta đã nỗ lực để thuyết phục các nước bởi mọi sự chuyển đổi hình thức họp đều vấp phải sự hoài nghi. Trong bối cảnh các nước đều đang bận tâm với việc chống lại dịch bệnh và ngăn ngừa tác động của nó, liệu các công việc về xây dựng cộng đồng còn phù hợp nữa hay không? Hoặc những vấn đề về hòa bình, ổn định có còn thích hợp để bàn lúc này nữa không khi mà người dân vẫn tiếp tục nhiễm bệnh và có những ca tử vong?
Đó là những thách thức đặt ra cho Việt Nam.
Từ những cuộc họp đầu tiên, Việt Nam đã chứng tỏ rằng mọi việc đều có thể thực hiện được kể cả những vấn đề tưởng rất khó như là việc ký kết, các vấn đề cần sự giao dịch trực tiếp như thỏa thuận giữa các nước.
Việc thực hiện những cái đó không chỉ nhờ nỗ lực, cố gắng mà đòi hỏi sự sáng tạo rất lớn.
Bên cạnh việc đối phó dịch bệnh, an ninh Biển Đông vẫn là mối quan tâm lớn của dư luận khu vực. Về Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC), quyết tâm của các nước ASEAN và Trung Quốc đều rất mạnh. Các nước đều mong muốn sớm có bộ quy tắc ứng xử có khả năng điều tiết, bảo đảm quy định và chi phối hành vi của các nước ở khu vực Biển Đông này là rất quan trọng.
Tuy nhiên, việc thương lượng này bị ảnh hưởng bởi COVID-19 vì các nước đều muốn gặp trực tiếp chứ không muốn thương lượng qua hình thức trực tuyến.
Cả năm vừa rồi không có một cuộc đàm phán thực chất nào về COC. Cho nên tôi cũng khó có thể nói được rằng khi nào thì văn bản này sẽ hoàn thiện.
Tất nhiên chúng ta đều muốn đẩy nhanh tiến trình này nhưng điều đó còn phụ thuộc vào thiện chí cũng như lập trường của các bên có tiến tới gần nhau được hay không.
Rất khó để nói về thời điểm kết thúc đàm phán COC, chỉ biết là mọi bên đều rất mong muốn sớm có.
Bế mạc ASEAN 37, Việt Nam chuyển giao chức Chủ tịch ASEAN cho Brunei TTO - Với hơn 80 văn kiện được ký kết, các nhà lãnh đạo ASEAN và đối tác đã thảo luận, bàn bạc những vấn đề thiết thân với đời sống 630 triệu người dân ASEAN, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu trong phiên bế mạc Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 37.
Xem thêm: mth.96495918061110202-cuv-uhk-nahn-tah-ort-iav-ned-gnouh-naesa/nv.ertiout