Cách đây vài ngày, Vietnam Report công bố Bảng xếp hạng Thế giới Di động VNR500 - Top 500 Doanh nghiệp lớn nhất Việt Nam năm 2020. Lần đầu tiên lọt danh sách Top 10 doanh nghiệp lớn nhất Việt Nam, theo bảng xếp hạng thường niên của đơn vị này.

Lần đầu tiên chuỗi bán lẻ Thế giới di động được vinh danh bên cạnh những tên tuổi lớn và quen thuộc như Samsung Electronics Thái Nguyên, EVN, PVN, Viettel, Petrolimex, Vingroup.

Điều gì khiến Thế giới di động có thể tăng trưởng từ một đơn vị chuyên về kinh doanh điện thoại ra đời với 3 cửa hàng nhỏ trên vài ba con phố Sài Gòn trở thành công ty có doanh thu hơn 103.000 tỷ đồng năm 2019?

Tư tưởng chia sẻ lợi nhuận, công thần thành tỷ phú

Trong một buổi giao lưu cách đây không lâu, Chủ tịch Thế giới di động Nguyễn Đức Tài từng chia sẻ câu chuyện khá thú vị. Có doanh nghiệp nói với ông một năm kiếm được 2 tỷ đồng lợi nhuận. Công ty này có 4-5 người là lãnh đạo nhân sự quan trọng nhưng công ty này không lớn được sau nhiều năm. Họ mong muốn ông Tài chia sẻ kinh nghiệm để thúc đẩy công ty lớn hơn.

"Tôi liền đưa lời khuyên: năm sau hãy lấy 1 tỷ đồng chia cho 4-5 nhân sự quan trọng trong công ty. Doanh nghiệp này tỏ ra rất sốc. Tôi đã phân tích, mở ra cho họ góc nhìn rằng nếu họ tin và tưởng thưởng cho những lãnh đạo nhân sự này thì có thể đưa công ty đạt lợi nhuận gấp 2-3 lần hiện có. Tuy nhiên sau đó tôi được biết họ cũng không làm gì và công ty này cứ đứng mãi một chỗ. Đây là hiện tượng phổ biến", ông Tài cho biết.

Có nhiều cách để thực hiện việc chia sẻ lợi nhuận. Đối với doanh nghiệp dưới sàn chưa niêm yết, thì chia sẻ lợi nhuận trên lợi nhuận thu được là cách thức phổ biến như lời khuyên của ông Tài. Với doanh nghiệp niêm yết có thể thông qua phát hành cổ phiếu ưu đãi cho cán bộ nhân viên (ESOP).

Tại Thế giới di động, chương trình ESOP đã được triển khai suốt 10 năm qua. Theo ông Nguyễn Đức Tài, chia ESOP là truyền thống, cũng là động lực thúc đẩy nhân viên, cộng sự đưa doanh nghiệp luôn tiến lên.

"Chúng tôi không có người lao động và người sử dụng lao động, chỉ có thủy thủ đoàn với 45.000 cùng ra khơi đánh cá và chia sẻ thành quả", ông Tài từng chia sẻ về quan điểm quản trị tại Thế giới di động. Và 1 trong những cam kết của MWG, đặc biệt dành cho đội ngũ quản lý là một sân chơi công bằng để thi thố tài năng, một cam kết cho một cuộc sống cá nhân sung túc, một vị trí xã hội được người khác kính nể. Theo ông Tài, để một quản lý cống hiến cho doanh nghiệp 5, 10 năm mà chưa có cuộc sống sung túc là một nỗi nhục của nhà lãnh đạo.

Hãy thử nhìn lại câu chuyện ông Nguyễn Đức Tài từng thuyết phục một trong 5 người sáng lập đầu tiên là ông Trần Huy Thanh Tùng. Thời điểm này ông Tùng vốn đang làm việc cho doanh nghiệp Nhật Bản và ông Tài phải mất 6 tháng để thuyết phục về Thế giới di động.

"Ông có 2 sự lựa chọn. Thứ nhất ông tiếp tục ngồi làm thuê cho Nhật. Bây giờ ông tính mỗi năm tăng lương 20% ông cộng lại hết trong 3 năm. Thu nhập ông bao nhiêu cho tôi con số đó. Tôi cam kết với ông một cái duy nhất thôi, nếu cuộc chơi này thất bại, anh em mình trắng tay, anh em mình đi bụi đời. Còn nếu cuộc chơi này thành công thì tôi bảo đảm với anh tương lai huy hoàng và con số anh cộng lại ngày hôm nay nếu tiếp tục đi làm thuê chỉ là hạt đậu phộng trong kho tàng", ông Tài chia sẻ câu chốt quyết định khiến người ông thuyết phục đặt niềm tin và gia nhập vào Thế giới di động.

Hiện tại ông Tùng là người giàu thứ 47 trên thị trường chứng khoán với giá trị vốn hóa tài sản gần 1.600 tỷ đồng tại thời điểm ngày 16/11/2020. Bên cạnh ông Tùng, những công thần khai quốc tại Thế giới di động cũng là tỷ phú trên sàn chứng khoán như: Ông Trần Lê Quân: 4.292 tỷ đồng, Điêu Chính Hải Triều: 1.642 tỷ đồng.

Một nhân vật sáng lập khác khá nổi tiếng trong giới khởi nghiệp là ông Đinh Anh Huân. Ông Huân sau này đã rút khỏi Thế giới di động. Sau đó, ông Huân thành lập và điều hành Seedcom, chuyên đầu tư hỗ trợ các startup và hiện đã thành công như Tiki, The Coffee House, giaohangnhanh, haravan, concung.com, hệ thống cửa hàng giày Juno... 

Giữ chân nhân tài, tránh đối thủ ‘câu’ người

Hồi đầu tháng 6/2020, Thế giới Di động tổ chức ĐHĐCĐ thường niên 2020 và ESOP trở thành chủ đề được các nhà đầu tư quan tâm nhiều nhất. Trong khi đội ngũ quản lý, nhân viên công ty có lợi thì trái lại, các cổ đông có thể là người chịu thiệt bởi không chỉ vì giá cổ phiếu bị ảnh hưởng mà còn vì bản chất kém minh bạch trong danh sách nhân viên được hưởng.

Dưới góc độ là nhà lãnh đạo doanh nghiệp, ông Nguyễn Đức Tài lại khẳng định chính sách ESOP giúp Thế giới di động xây dựng được văn hóa doanh nghiệp để nhân viên được làm thật ăn thật.

Động lực của con người khi thực hiện cái gì đó thường vì tiền và vì niềm vui. Tại Thế giới di động, tiền đến lương không có gì đặc biệt và thưởng mới là phần thú vị, kết nối với KQKD. Nói dễ hiểu là công ty làm ăn ổn thì thưởng thú vị. 

Ông Tài nhấn mạnh chính sách ESOP sẽ kết nối 2 động cơ tiền và niềm vui. Thứ nhất, mọi nhân viên đều hướng đến kết quả cuối cùng của công ty, cổ phiếu ESOP bị "khoá" 4 năm, gây khó khăn cho đối thủ trong việc lôi kéo nhân sự của MWG.

Dù được thưởng hậu hĩnh nhưng quy định của công ty bắt buộc nhân viên không được chuyển nhượng cổ phiếu trong thời hạn 4 năm. Cứ mỗi năm chỉ được chuyển nhượng 25%, sau 4 năm mới được chuyển hết. Cộng với thời gian chờ phát hành cổ phiếu này, cổ phiếu thưởng nhân viên được quyền chuyển nhượng hết có thể kéo dài lên gần 5 năm.

Trong thời gian được nhận cổ phiếu thưởng, trừ trường hợp tử vong, nếu vì bất kỳ lý do gì khác nhân viên chấm dứt hợp đồng lao động với công ty thì công ty sẽ có quyền mua lại toàn bộ số cổ phiếu đã thưởng. Đây là một cách để Thế Giới Di Động "trói chân" những lãnh đạo, nhân viên giỏi.

Qua nhiều năm, số lượng cổ phiếu ESOP của một cấp quản lý rõ ràng nhiều lên, giá trị quy ra tiền cũng rất cao. Do đó nếu nghỉ việc chắc chắn số tiền bị mất rất lớn.

Ngoài ra ông Tài cho rằng, được tham gia ESOP là niềm tự hào và góp phần tạo ra tinh thần làm chủ doanh nghiệp. Thứ hai, thưởng ESOP hiệu quả hơn thưởng bằng tiền.

ESOP là một yếu tố quan trọng sống còn và là bí kíp cho sự phát triển của MWG. Lãnh đạo Thế giới di động cho biết chưa thấy có gì khác có thể thay thế hoàn hảo ESOP nên ESOP sẽ tiếp tục tồn tại trong nhiều năm tới.

Thảo Nguyên