Lật tẩy doanh nghiệp gian lận nhập mặt hàng sắt, thép

Lê Hoàng

(TBKTSG Online) - Khai báo sai tên hàng, chủng loại, mã số đối với mặt hàng sắt, thép nhập khẩu để gian lận trốn thuế nhập khẩu và thuế tự vệ, thuế chống bán phá giá là những thủ đoạn mới đây của nhà nhập khẩu bị lực lượng Hải quan lật tẩy.

Ảnh minh họa từ trang chongbanphagia.vn

Qua công tác đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại thời gian vừa qua, Cục Điều tra chống buôn lậu (Tổng cục Hải quan) cho biết đã phát hiện một số doanh nghiệp nhập khẩu mặt hàng thép không hợp kim, dạng cuộn, cán phẳng khai báo sai tên hàng, chủng loại, mã số hàng hóa nhập khẩu để gian lận trốn thuế nhập khẩu và thuế tự vệ, thuế chống bán phá giá.

Các dấu hiệu gian lận đáng chú ý thường gặp đã được Cục Điều tra chống buôn lậu vừa đưa lên trang web của Tổng cục Hải quan. 

Cụ thể hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp thường khai báo vào nhóm mã 7208, 7210 nhưng khai vào các mã hàng có mức thuế thấp (thuế suất nhập khẩu: 0% và 5% theo Biểu thuế ưu đãi) mà không khai đúng vào các dòng mã số HS có thuế suất nhập khẩu cao (thuế nhập khẩu: 10% theo Biểu thuế ưu đãi).

Hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp khai báo vào các mã HS thuộc nhóm mã 7208, 7210 nhưng có mức thuế thấp (thuế suất nhập khẩu: 0% và 5% theo Biểu thuế ưu đãi) mà không khai đúng vào các dòng mã số HS có thuế suất nhập khẩu cao hơn để tránh khai vào nhóm mã số 7207 phải chịu thuế tự vệ 15,3%, hoặc các mã HS cùng thuộc nhóm mã số 7210 nhưng phải chịu thuế chống bán phá giá từ 3,17% đến 38,34%.

Hay hàng hóa khai báo là hàng loại 2 nhưng trên mác thép, trên hồ sơ hải quan không thể hiện là hàng loại 2, việc này có dấu hiệu các doanh nghiệp lợi dụng khai phẩm chất hàng hóa loại 2 để khai báo trị giá tính thuế thấp, nhằm trốn thuế qua giá.

Ngoài ra, hàng hóa khai báo là hàng mới 100% nhưng thực tế doanh nghiệp nhập khẩu hàng đã qua sử dụng, hàng tận dụng từ các nhà máy thép tại nước ngoài để nhập về, đã dạng về chủng lợi, kích thước trên cùng một lô hàng được đóng trong container, nhằm tránh bị quản lý chính sách mặt hàng đối với sắt, thép phế liệu nhập khẩu làm nguyên liệu sản xuất.

Trước tình hình trên, nhằm tăng cường công tác quản lý, kịp thời phát hiện, xử lý các doanh nghiệp nhập khẩu mặt hàng nêu trên có dấu hiệu vi phạm pháp luật về khai báo sai tên hàng, chủng loại, mã số hàng hóa nhập khẩu để gian lận trốn thuế nhập khẩu và thuế tự vệ, thuế chống bán phá giá, lãnh đạo Tổng cục Hải quan vừa có yêu cầu Cục Hải quan các tỉnh, thành phố tăng cường kiểm soát mặt hàng sắt, thép nhập khẩu.

Theo đó, Lãnh đạo Tổng cục yêu cầu các đơn vị chỉ đạo các Chi cục Hải quan tiến hành rà soát các lô hàng có dấu hiệu rủi ro để lựa chọn các lô hàng/ tờ khai trọng điểm, chuyển luồng kiểm tra thực tế hàng hóa; thực hiện tham vấn giá đối với các lô hàng khai báo là hàng loại 2 nhưng trên hồ sơ, chứng từ kèm theo bộ hồ sơ hải quan không thể hiện phẩm cấp hàng hóa loại 2.

Bên cạnh đó, căn cứ nội dung cảnh báo, Tổng cục Hải quan yêu cầu các Cục Hải quan tỉnh, thành phố thực hiện tại địa bàn quản lý nhằm phát hiện, đấu tranh, ngăn chặn có hiệu quả và chịu trách nhiệm trước lãnh đạo Tổng cục Hải quan nếu không làm hết trách nhiệm, để xảy ra các vụ việc buôn lậu, gian lận liên quan tới các hành vi nêu trên tại địa bàn được giao quản lý.

Lãnh đạo Tổng cục Hải quan giao Cục Thuế Xuất nhập khẩu khẩn trương bổ sung các nhóm hàng này vào Danh mục rủi ro hàng hóa rủi ro về phân loại và áp dụng mức thuế làm cơ sở để kiểm tra phân loại và áp dụng mức thuế đối với mặt hàng thép nêu trên.

Cục Điều tra chống buôn lậu đảm nhiệm rà soát các doanh nghiệp trọng điểm nhập khẩu các mặt hàng nêu trên, phối hợp với Cục Quản lý rủi ro, Chi cục Hải quan nơi làm thủ tục hải quan để chuyển luồng, kiểm tra thực tế hàng hóa, theo website của Tổng cục Hải quan.

Tính chung trong 9 tháng đầu năm nay, nhập khẩu sắt thép cả nước đạt 10,36 triệu tấn, tương đương 6,05 tỉ đô la Mỹ với giá trung bình 584,2 đô la/tấn. So với cùng kỳ năm trước, sắt thép nhập khẩu giảm 4% về lượng, giảm 15,9% về kim ngạch và giảm 12,4% về giá.

Nếu tính đến hết tháng 10 vừa qua thì nhập trị giá 6,65 tỉ đô la, giảm 1,43 tỉ đô la so với cùng kỳ năm ngoái.

Một phần của việc sụt giảm đáng kể này được cho là trong thời gian vừa qua, Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công Thương) liên tiếp áp dụng biện pháp chống bán phá giá đối với các sản phẩm thép nhập khẩu, bảo vệ tốt hơn thị trường nội địa cũng như xuất khẩu.

Công cụ này được sử dụng nhiều khi đất nước bị tác động của quá trình hội nhập với một loạt hiệp định thương mại tự do (FTA) đi vào thực thi, thuế nhập khẩu giảm sâu.

Phải đến năm 2013, Việt Nam mới có vụ việc điều tra chống bán phá giá đầu tiên là đối với thép không gỉ, đến năm 2015 với thép mạ và năm 2016 là khởi kiện với thép hình chữ H nhập từ Trung Quốc. Từ đó đến nay, công cụ chống bán phá giá đã được sử dụng nhiều hơn trong ngành thép.

Tuy vậy, theo các chuyên gia, việc sử dụng công cụ phòng vệ thương mại trong ngành thép cần đẩy mạnh hơn nữa.

Thông tin từ Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA) cho thấy, tính đến hết tháng 9-2020, Việt Nam đã tiến hành khởi xướng điều tra 9 vụ việc phòng vệ thương mại liên quan đến các sản phẩm thép nhập khẩu, trong khi các nước kiện đến 62 vụ, gấp 7 lần kể từ năm 2004 cho đến nay.

Theo đánh giá của các chuyên gia, năm 2020, ngành thép trong nước vẫn ghi nhận sự tăng trưởng nhờ vào quá trình hội nhập, mở rộng thị trường xuất khẩu cũng như thu hút đầu tư trong nước.

Tuy nhiên, để tránh việc các sản phẩm thép gian lận xuất xứ tìm đường xuất khẩu thông qua Việt Nam, các cơ quan chức năng cần sớm ban hành tiêu chuẩn, quy chuẩn, xây dựng “hàng rào kỹ thuật” đối với sản phẩm thép nhập khẩu.

Mặt khác, theo giới phân tích, các doanh nghiệp cần nỗ lực khép kín từ khâu đầu vào đến sản xuất để loại trừ dần nguồn gốc xuất xứ từ một số quốc gia, nhằm giảm đến mức thấp nhất việc các nước cho rằng Việt Nam lẩn tránh thuế.