Theo số liệu của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), đến cuối tháng 10 có 84 dự án điện gió kịp vận hành thương mại (COD) để hưởng giá ưu đãi (FIT) 8,5 cent một kWh (khoảng 1.927 đồng một kWh, chưa gồm thuế VAT).
Như vậy, còn 62 dự án điện gió với tổng công suất gần 3.500 MW chưa kịp về đích đúng hạn để hưởng mức giá ưu đãi trên.
Tại diễn đàn Điện gió Việt Nam 2021 sáng 1/12, ông Bùi Văn Thịnh, CEO Thuận Bình Wind, đồng thời là Chủ tịch Hiệp hội điện gió Bình Thuận, đề xuất nhà chức trách nên xem xét gia hạn giá FIT cho các nhà đầu tư chưa kịp về đích vì lý do khách quan là ảnh hưởng của Covid-19.
"Khi chúng ta chưa có cơ chế đấu thầu, vẫn nên gia hạn giá FIT cho các nhà đầu tư điện gió, để những dự án này có thể về đích, có doanh thu", ông nói.
Một dự án điện gió ở Ninh Thuận. Ảnh: Quỳnh Trần
Mức giá FIT nào áp dụng cho số dự án này, ông Thịnh nói, cần tính toán cẩn trọng để cân đối hài hoà lợi ích giữa các nhà đầu tư. Chẳng hạn, ở thời điểm cận kề hạn chót 30/10, đã có nhiều chủ đầu tư bỏ thêm tiền để thuê giá cao các thiết bị cẩu, nhân công... nhằm kịp tiến độ COD. Nên nếu các dự án dở sang, chưa về đích sau ngày 1/11 vẫn được giữ giá FIT 8,5 cent một kWh thì sẽ "bất công với các nhà đầu tư có dự án vận hành đúng tiến độ".
Vì thế, CEO Thuận Bình Wind cho rằng mức giá ưu đãi với các dự án đang đầu tư dang dở, chưa kịp về đích sau 1/11 nên là mức giá FIT cũ nhưng mỗi tháng sẽ giảm đi 1%. Tức là nếu kéo dài cơ chế giá FIT đến 2023, mức giá lúc này sẽ giảm đi khoảng 24%. "Điều này sẽ giải quyết được vấn đề giá FIT cho các dự án đang tồn tại và cho cả dự án sắp chuẩn bị đầu tư khi chưa có cơ chế đấu thầu", ông Thịnh nói.
Ông Logan Knox, Tổng giám dốc UPC Renewables Việt Nam, đồng tình và cho rằng việc giảm 1% mỗi tháng là hợp lý.
Ông Sebastian Paust, Trưởng phòng hợp tác Đại sứ quán Đức tại Việt Nam, cũng nói Chính phủ Việt Nam cần tìm một giải pháp để tránh số dự án chưa kịp về đích sẽ không được đưa vào hoạt động. Nếu không, theo ông, sẽ là gửi tín hiệu tiêu cực tới nhà đầu tư, chuỗi cung ứng, nhà thầu lĩnh vực điện gió.
Tại diễn đàn, các chuyên gia nhận định, năng lượng xanh, năng lượng tái tạo, nhất là điện gió, điện gió ngoài khơi là chìa khoá giúp Việt Nam chuyển dịch năng lượng.
Bà Nguyễn Phương Mai, Phó chánh văn phòng Cục Điện lực & Năng lượng tái tạo (Bộ Công Thương) cho biết, tại dự thảo quy hoạch VIII năng lượng tái tạo sẽ chiếm 15-20% tổng nguồn năng lượng sơ cấp vào năm 2030, trong đó điện gió, mặt trời chiếm tỷ trọng lớn.
Ngoài lợi ích kinh tế, bà Mai nhấn mạnh vai trò giảm ô nhiễm không khí, giảm phát thải khí nhà kính của năng lượng gió. "Điện gió là một trong những trụ cột quan trọng của hệ thống năng lượng Việt Nam trong tương lai. Việt Nam có tiềm năng gần 230 GW điện gió trên bờ, ngoài khơi", bà Mai cho biết.
Song phần lớn các chuyên gia, nhà đầu tư cho rằng, với cam kết đưa giảm phát thải ròng về 0 vào năm 2050 của Thủ tướng Phạm Minh Chính tại COP 26, ngay từ giờ, Việt Nam cần cải thiện khung chính sách, cơ sở hạ tầng liên quan tới điện gió. Trong quá trình chuyển dịch năng lượng, ngoài cơ chế, chính sách thì công nghệ (lắp đặt, vận hành, giám sát, bảo trì...) tạo ra những mô hình mới cho phát triển năng lượng gió ở Việt Nam.
Ở khía cạnh này, đại diện Cục Điện lực & Năng lượng tái tạo, khẳng định Việt Nam đang từng bước phát triển nhanh thị trường điện gió, nhưng nguồn điện này đều dựa vào thiên nhiên, khó kiểm soát... Vì thế tích hợp các nguồn năng lượng mới vào hệ thống điện đòi hỏi đầu tư và nâng cấp đồng bộ hệ thống điện.
Từ góc độ nhà đầu tư, ông Niels Holst, đại diện Tập đoàn Copenhagen Offshore Partners (CIP, đơn vị quản lý dự án điện gió ngoài khơi La Gàn), nhìn nhận Việt Nam có phần giống Đan Mạch khi chuyển dịch từ điện than sang năng lượng tái tạo và sử dụng các công nghệ mới theo xu hướng phát triển xanh.
Ông nhắc tới kinh nghiệm từ các quốc gia trên thế giới, là khu vực tư nhân được tham gia vào đầu tư lưới điện truyền tải và cho rằng Việt Nam có thể tham khảo, học hỏi giải pháp này.
"Cần giảm những thách thức với lưới điện, huy động vốn từ khu vực tư nhân vào lĩnh vực này. Là nhà đầu tư, chúng tôi rất sẵn sàng hợp tác", ông Niels Holst nói.
Anh Minh