Với giá trị thị trường khoảng 350 tỷ USD, ASML có trụ sở tại Hà Lan ít được biết đến nhưng đang phát triển chóng mặt do nhu cầu không giới hạn của thị trường bán dẫn. Công ty 37 tuổi, có hơn 31.000 nhân viên, là công ty duy nhất trên thế giới có khả năng chế tạo những cỗ máy phức tạp để sản xuất các con chip tiên tiến nhất.

Những chiếc máy này, có giá khoảng 140 triệu USD/chiếc, chiếu những chùm ánh sáng hẹp lên các tấm silicon đã được xử lý bằng hoá chất cản quang. Các hoa văn phức tạp được tạo ra trên tấm wafer nơi ánh sáng tiếp xúc với các chất hoá học đã được sắp xếp cẩn thận trước đó. Quá trình này dẫn đến sự hình thành của các bóng bán dẫn quan trọng nhất, được gọi là kỹ thuật in thạch bản. Bản thân các cỗ máy này được gọi là máy in thạch bản cực tím hoặc máy EUV.

Không phải mọi cỗ máy ASML tạo ra đều là EUV. Đây là công nghệ mới nhất mà họ cho sản xuất số lượng lớn cách đây vài năm. Máy DUV (cực tím sâu) vẫn là sản phẩm chủ đạo của ngành công nghiệp sản xuất chip.

ASML bán các máy EUV hiếm hoi này cho một số gã khổng lồ ngành sản xuất chip bao gồm TSMC, Samsung hay Intel. Theo báo cáo, mỗi chiếc máy có hơn 100.000 thành phần, cần 40 container hoặc 4 chiếc máy bay phản lực để vận chuyển. Năm ngoái, ASML chỉ bán được 31 máy còn tính các năm gần đây cộng lại là hơn 100 chiếc.

Chính quyền Tổng thống Donald Trump từng gây áp lực buộc chính phủ Hà Lan ngừng bán máy cho khách hàng Trung Quốc, Reuters đưa tin vào năm ngoái. Do đó, các nhà sản xuất chip Trung Quốc không thể tạo ra những con chip tiên tiến nhất. Chính quyền Biden giờ đây vẫn giữ lập trường này.

Chris Miller, trợ lý giáo sư tại Trường Luật và Ngoại giao Fletcher thuộc Đại học Tufts, nói với CNBC rằng các nhà sản xuất chip muốn sử dụng bước sóng ánh sáng hẹp nhất có thể trong kỹ thuật in thạch bản để có thể lắp nhiều bóng bán dẫn hơn vào mỗi tấm silicon.

Bóng bán dẫn là một trong những thành phần cơ bản của thiết bị điện tử hiện đại, cho phép dòng điện chạy quanh mạch. Về cơ bản, bạn càng lắp được nhiều bóng bán dẫn vào chip thì con chip đó càng mạnh và hiệu quả.

Chip của TSMC trên những chiếc iPhone mới nhất của Apple, được tạo ra từ các máy EUV của ASML có khoảng 10 tỷ bóng bán dẫn.

Do không ai khác có thể tạo ra các máy EUV phù hợp để sản xuất hàng loạt, ASML có vị trí độc quyền trên thị trường và chưa có dấu hiệu cho thấy có đối thủ nào sẽ bắt kịp. "ASML cực kỳ quan trọng với hệ sinh thái bán dẫn. Theo cách nào đó, họ cũng quan trọng như TSMC", Peter Hanbury, nhà phân tích chất bán dẫn tại Bain & Co nói với CNBC. Các nhà phân tích trong ngành bán dẫn tin rằng sẽ mất khoảng 10 năm và hàng tỷ USD để một công ty khác có thể bắt đầu cạnh tranh với ASML.

"ASML có khoảng 4.000 nhà cung cấp và các nhà cung cấp của họ cũng có các nhà cung cấp khác", Miller cho biết. Một số thành phần quan trọng trong máy EUV của ASML đặc biệt khó chế tạo. Ví dụ, những tấm gương được sản xuất bởi Zeiss của Đức hợp tác với ASML là những cấu trúc phẳng nhất mà con người có thể tạo ra. Việc vận hành những cỗ máy này cũng cần một quá trình học hỏi. "Chúng không giống như một cái kệ ngoài giá, cắm vào, bật lên và đi. Bạn cần đào tạo đội ngũ nhân viên vận hành. Chỉ có vài chục máy đang vận hành trên toàn thế giới", Miller nói.

Nhu cầu máy EUV và máy DUV của ASML đang tăng cao khi các nhà sản xuất chip cố gắng vượt qua cuộc khủng hoảng toàn cầu.

Hồi tháng 9, ASML cho biết họ dự kiến doanh số sẽ bùng nổ trong thập kỷ tới. Họ tin rằng doanh thu hàng năm sẽ đạt 24-30 tỷ USD vào năm 2023 với tỷ suất lợi nhuận gộp lên đến 54-56%. Dự đoán này cao hơn đáng kể so với mức 15-24 tỷ USD họ đưa ra trước đó.

"Chúng tôi nhìn thấy những cơ hội tăng trưởng đáng kể sau năm 2025", công ty cho biết và khẳng định sẽ đạt được tốc độ tăng trưởng doanh thu hàng năm ở mức 11% trong giai đoạn 2020-2030.

ASML cho biết xu hướng phát triển của ngành công nghiệp điện tử toàn cầu sẽ tiếp tục thúc đẩy tăng trưởng trên thị trường bán dẫn, vốn đang chống chọi với tình trạng thiếu chip toàn cầu.

Trong 12 tháng qua, cổ phiếu của ASML trên sàn giao dịch chứng khoán Amsterdam đã tăng từ 350 euro lên 772 euro, tính đến tháng 11. Cổ phiếu giao dịch trên sàn Nasdaq đạt mức cao nhất 12 tháng là 895,93 USD vào tháng 9 và về mức 800 USD trong tháng 11.

Vào tháng 10, 2 nhà đầu tư công nghệ Ian Hogarth và Nathan Benaich đã dự đoán ASML sẽ thành công ty trị giá 500 tỷ USD vào cuối năm 2022.

Miller cho biết có rất nhiều lý do để mong đợi doanh số bán hàng của ASML tiếp tục tăng. "Hiện tại, chúng ta mới ở giai đoạn đầu của máy EUV", ông nói, cho biết thêm rằng máy EUV mới chỉ được sử dụng trong một vài năm. Trong khoảng thời gian đó, chúng đã kịp tạo ra hàng trăm triệu con chip nhưng hầu hết các khách hàng lớn của ASML chỉ mới bắt đầu triển khai máy EUV.

Họ cũng không đứng yên với "vòng nguyệt quế" của mình. Công ty đang có kế hoạch phát triển dòng máy thế hệ tiếp theo mang tên High-NA vào khoảng năm 2025. Intel đã ký một thoả thuận độc quyền để có được những chiếc máy High-NA đầu tiên.

Theo Đức Nam