Quyết định đổi thương hiệu thành Meta của Facebook vào tháng trước khá "xưa". Metaverse (tạm dịch là vũ trụ ảo) nghe có vẻ như một khái niệm tiên tiến. Mọi người có thể tạo ra các phiên bản kỹ thuật số của chính họ để tương tác với các hình đại diện khác trong thế giới ảo. Nhưng đây lại là một ý tưởng gần 20 năm tuổi và chỉ được cập nhật thêm một chút.

Tài sản số là những thứ tồn tại ở định dạng kỹ thuật số và đi kèm với quyền sử dụng, chẳng hạn như Bitcoin và Ethereum, NFT, hợp đồng thông minh và hàng nghìn "coin rác" khác. Tài sản phi hữu hình này có thể được bắt nguồn từ… các trò chơi điện tử.

Khởi đầu chỉ là trò tiêu khiển

Điều này nghe có vẻ khó tin, nhưng “tổ tiên” của thị trường tiền điện tử trị giá hơn 2 nghìn tỷ USD được "sinh ra" trong World of Warcraft và Second Life, những trò chơi thực tế ảo phổ biến một thời. Vào đầu những năm 2000, cựu diễn viên nhí Brock Pierce, ứng cử viên tổng thống Mỹ năm 2020, nhận ra rằng các game thủ rất phấn khích khi mua coin để lên được cấp độ tiếp theo thay vì hoàn thành nhiệm vụ để qua ải.

Tiền điện tử được bắt nguồn từ các game

"Những thứ không hữu hình không đồng nghĩa với vô giá trị", Pierce đưa ra nhận định khi kể lại việc anh đã thuê hàng trăm người ở Trung Quốc và Hàn Quốc chơi và kiếm coin trong trò chơi. Sau đó, anh đã bán cho những khách hàng lười chơi nhưng vẫn muốn tăng cấp ở miền Tây.

Cùng với William Quigley, hiện là giám đốc điều hành của Worldwide Asset eXchange, nền tảng token lớn nhất, họ đã tạo ra thị trường cho coin trong trò chơi, đặt nền móng cho ngành công nghiệp tiền điện tử hiện trị giá 2 nghìn tỷ USD.

Bitcoin "khởi nghiệp"

Pierce nhận ra giá trị của Bitcoin từ rất sớm, sau khi một tác giả giấu tên sử dụng bút danh Satoshi Nakamoto xuất bản một bài báo vào tháng 10/2008. Trong đó, bài viết phác thảo các đề xuất cho một công nghệ mới gọi là blockchain hoạt động dựa trên sự chấp thuận của người dùng. Chính điều này đã trở thành cơ sở cho một loại tiền số gọi là Bitcoin, có thể được "khai thác" bằng cách giải các thuật toán trên máy tính. Nguồn cung của Bitcoin được giới hạn ở mức 21 triệu coin.

Sau đó, Nakamoto đã khai thác Bitcoin đầu tiên vào tháng 1/2009, đánh dấu ngày mạng lưới blockchain và đồng tiền kỹ thuật số ra đời. Vào tháng 5/2010, một người đàn ông ở Florida đã trả 10.000 Bitcoin (tương đương hơn 600 triệu USD theo giá ngày nay) để mua hai chiếc pizza, đây là lần giao dịch đầu tiên bằng tiền kỹ thuật số.

Người đàn ông từng dùng 10.000 Bitcoin để mua hai chiếc bánh pizza cho con

Tác động sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2007 đã khiến lãi suất giảm mạnh và các ngân hàng trung ương phải tung ra nhiều chương trình mua trái phiếu khổng lồ để củng cố nền kinh tế. Tuy nhiên, trước bối cảnh nền kinh tế vĩ mô đầy biến động này, mọi người bắt đầu quan tâm đến Bitcoin.

Đầu tiên là những người theo chủ nghĩa tự do và những người đam mê máy tính, tiếp theo tới các nhà giao dịch tiền tệ và cộng đồng giao dịch tài chính. Trong đó, một số người bị hấp dẫn vì công nghệ không thể thay đổi và không thể xóa các giao dịch trong quá khứ. Còn những người khác, chẳng hạn như nhà đầu tư tỷ phú Michael Novogratz, bị thu hút bởi sự khan hiếm của loại coin này, chỉ giới hạn 21 triệu xu.

Đến năm 2011, Bitcoin trở nên phổ biến kéo theo các nền tảng giao dịch được "thơm lây". Sàn giao dịch Mt. Gox ra mắt vào tháng 7/2010 tại Tokyo cho phép giới đầu tư giao dịch Bitcoin, vốn được định giá khoảng 0,07 USD/Bitcoin tại thời điểm đó, theo CoinDesk.

Sự ra mắt của các nền tảng giao dịch đã gây ra "bong bóng" Bitcoin đầu tiên, tỷ giá hối đoái tăng vọt lên 32 USD trước khi giảm xuống còn khoảng 2 USD vào năm 2011, theo Max Boonen, người sáng lập B2C2, một trong những công ty kinh doanh tiền điện tử lớn nhất hiện nay. Ông cũng lưu ý rằng loại coin này đã trải qua một loạt lịch sử "bong bóng", với mức tăng ngày càng cao.

Boonen nói: "Những tên tuổi lớn mà chúng ta biết đến với tên gọi "cá voi" (chủ sở hữu của các khoản nắm giữ số tiền điện tử lớn) đã đầu tư vào Bitcoin ngay trước khi bong bóng xảy ra năm 2013". Ông lưu ý rằng, vào thời điểm đó, cuộc khủng hoảng nợ của Hy Lạp và gói cứu trợ đã thúc đẩy nhiều nhà đầu tư giàu có mua tiền số như biện pháp cuối cùng đánh dấu lần đầu tiên Bitcoin bị ảnh hưởng bởi các sự kiện kinh tế vĩ mô.

Nhưng thế giới vẫn tỏ ra ít quan tâm, phần lớn đều bỏ qua sự ra mắt của Tether coin, đồng tiền ổn định đầu tiên được tạo ra để liên kết tiền tệ kỹ thuật số và tiền fiat (tiền định danh) lại với nhau. Đó cũng là thời điểm lần đầu tiên Mastercoin cung cấp coin.

Tiếp đó, khi anh em nhà Winklevoss đệ đơn lên Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ với mong muốn thành lập một quỹ giao dịch trao đổi Bitcoin vào năm 2013, hồ sơ hầu như không được chú ý. Sự xuất hiện vào năm 2015 của chuỗi khối Ethereum và Ether - đồng tiền thuộc về khối này và là loại tiền điện tử thứ hai được tạo ra, cũng không gây được tiếng vang trong lĩnh vực tài chính chính thống. Ai cũng không ngờ được loại coin này đóng vai trò quan trọng trong thị trường tiền điện tử ngày nay.

Thị trường tiền điện tử "ba chìm bảy nổi"

Khả năng chứa dữ liệu trong mã của Ethereum là một sự đổi mới quan trọng và tạo cơ sở cho thị trường tài chính phi tập trung, các thuật toán có khả năng thực hiện các giao dịch cũng như thanh toán và các chức năng khác. Thị trường này trị giá 236 tỷ USD và có thể đại diện cho lĩnh vực tài chính tiên tiến theo một khía cạnh nào đó.

Vào năm 2017, Bitcoin bất ngờ tăng vọt, các nhà đầu tư nhỏ lẻ trên khắp thế giới đột nhiên để mắt đến lúc giá coin tăng lên trên 20.000 USD. Các dịch vụ coin cũng trở nên phổ biến. Năm tiếp theo đánh dấu sự sụp đổ lớn nhất tính đến nay của lĩnh vực này, báo trước cái gọi là "mùa đông tiền điện tử", trong đó Bitcoin bị nhiều người coi là mánh lới quảng cáo không có triển vọng.

Tiền điện tử từng trải qua những thời kì đầy biến động

Trạng thái của tiền điện tử trở nên tích cực hơn vào tháng 3 năm ngoái, khi đại dịch lây lan góp phần kích hoạt dòng tiền đầu tư vào Bitcoin do nguồn cung hạn chế. Điều này đã chuyển hướng câu chuyện, Bitcoin từ một loại tiền tệ không có tương lai trở thành đồng tiền kỹ thuật số có giá trị tương đương với vàng đối với một số người. Các nhà quản lý quỹ đầu cơ tỷ phú sau đó đã tăng thêm sức nặng cho đà tăng của giá Bitcoin, thu hút các tổ chức đầu tư khác, cũng như các ngân hàng và cả ông trùm xe điện Tesla, Elon Musk.

Trong 18 tháng qua, thị trường tiền điện tử đã bùng nổ cùng các tài sản mới như NFT đang phát triển mạnh. Điều này kéo theo sự ra đời của hàng nghìn đồng coin khác, chẳng hạn như dogecoin. Tuy nhiên, một số đồng coin không hoàn toàn đáng tin. Mặt khác, các blockchain như Cardano, Solana và Polkadot cũng đã xuất hiện với mục đích làm cho công nghệ trở nên hiệu quả hơn.

Bitcoin đã trải qua một chặng đường gập ghềnh và vẫn đặc biệt biến động. Nhưng nhìn chung xu hướng vẫn đi lên: từ khoảng 0,08 USD vào năm 2010, Bitcoin đã đạt mức cao gần 67.000 USD vào tháng 10 năm nay. Kết quả này không tệ đối với một "đứa trẻ" 13 tuổi.