TP.Thủ Đức không chỉ đóng góp cho TP.HCM mà còn mang tính kết nối vùng, hỗ trợ các địa phương Đồng Nai, Bình Dương, Bà Rịa-Vũng Tàu đi lên. Nếu phát triển như kỳ vọng, mức đóng góp của TP.Thủ Đức lên tới 7% GDP cả nước, chỉ sau TP.HCM và Hà Nội.

Kiến tạo hành lang pháp lý

UBND TP.HCM vừa ban hành kế hoạch xây dựng “Đề án kiến nghị Quốc hội ban hành nghị quyết về cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.Thủ Đức” (gọi tắt là đề án) nhằm nghiên cứu, đề xuất các cơ chế, chính sách đặc thù hiện chưa được quy định, hoặc khác với quy định trong các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành.

Khu đô thị mới Thủ Thiêm cần được đầu tư nhiều hơn nữa mới có thể trở thành trung tâm tài chính khu vực NGỌC DƯƠNG

Dự kiến, TP.HCM sẽ tập trung vào chính sách về nguồn nhân lực, tài chính, ngân sách, đầu tư, xây dựng, đất đai, tài nguyên môi trường, quy hoạch và hạ tầng đô thị... nhằm tháo gỡ điểm nghẽn, tạo hành lang pháp lý cho TP.Thủ Đức phát triển; bởi qua gần 1 năm thành lập, thẩm quyền và bộ máy hành chính của TP.Thủ Đức chưa có gì nổi bật hơn đơn vị hành chính cấp huyện. Với quy mô dân số hơn 1 triệu người (tương đương TP.Đà Nẵng), nếu không có cơ chế đặc thù phù hợp, áp lực đè lên bộ máy hành chính rất lớn và mục tiêu phát triển như kỳ vọng của “thành phố trong thành phố” đầu tiên của cả nước sẽ là một thách thức không nhỏ.

Trong buổi làm việc với Thủ tướng Phạm Minh Chính vào tháng 5.2021, lãnh đạo TP.HCM kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo các bộ ngành phối hợp xây dựng Đề án về cơ chế, chính sách đặc thù đối với TP.Thủ Đức trình Chính phủ trong quý 2/2021. Tuy nhiên, do dịch Covid-19 bùng phát ở TP.HCM nên việc xây dựng đề án chưa đạt tiến độ đề ra.

Trả lời Thanh Niên, một lãnh đạo TP.Thủ Đức cho biết UBND TP.HCM đã giao Sở KH-ĐT chủ trì nghiên cứu, đề xuất các cơ chế, chính sách đặc thù vượt thẩm quyền để xin ý kiến T.Ư. “Tinh thần trước mắt là những gì có thể ủy quyền được thì TP.HCM ủy quyền tối đa, tập trung vào công tác quản lý nhà nước để TP.Thủ Đức chủ động giải quyết các công việc phát sinh”, vị lãnh đạo này cho hay.

Trong khi đó, ông Nguyễn Văn Hiếu, Bí thư Thành ủy Thủ Đức, cho biết đang cùng các chuyên gia nghiên cứu cơ chế, chính sách đặc thù để tạo sự phát triển đột phá. Sắp tới, TP.HCM sẽ có nghị quyết riêng với một số cơ chế vượt trội trong thẩm quyền và sẽ gỡ được nhiều vấn đề để TP.Thủ Đức có thêm không gian phát triển.

Trước đó, TP.Thủ Đức đề xuất TP.HCM phân cấp ủy quyền về quy hoạch, quản lý đô thị, y tế, giáo dục, nghiên cứu khoa học công nghệ, kêu gọi đầu tư, phân bổ lại tài chính ngân sách. Ông Hiếu kỳ vọng khi được phân cấp, ủy quyền sẽ không phải xin ý kiến các sở ngành, qua đó giải quyết nhanh các thủ tục của người dân, doanh nghiệp. Theo đó, có thể thí điểm quản lý toàn bộ hạ tầng kỹ thuật khu vực nội đô (trừ các tuyến đường liên vùng, liên tỉnh, liên quận) để không “ngắt khúc” với sở ngành, qua đó tháo gỡ nhanh các dự án bất động sản. Trên địa bàn có khoảng 200 dự án còn vướng pháp lý, nếu được tháo gỡ và triển khai đồng bộ, Thủ Đức giống như một đại công trường.

Muốn phát triển, phải đầu tư

Ông Diệp Văn Sơn, chuyên gia cải cách hành chính, đánh giá TP.Thủ Đức là “thành phố trong thành phố” đầu tiên của cả nước, không có tiền lệ nên việc phân cấp, ủy quyền và tạo ra các cơ chế đặc thù cho thành phố này là điều hợp lý và cần sớm ban hành.

“TP.HCM đã có một số cơ chế đặc thù theo Nghị quyết 54/2017, bây giờ Thủ Đức muốn có thêm cơ chế vượt trội hơn nữa là điều chưa có tiền lệ. Nếu làm được, TP.Thủ Đức sẽ là hình mẫu cho các địa phương học hỏi”, ông Sơn nhận định.

“TP.HCM cần xác định những nút thắt cần tháo gỡ để tạo đột phá, xin cái gì cho đáng chứ không xin dàn trải”, ông Sơn nói thêm và cho rằng có 2 vấn đề cần ưu tiên là đầu tư và nguồn nhân lực. Cụ thể, cần mạnh dạn giao thẩm quyền quyết định đầu tư các dự án cho TP.Thủ Đức vì có đầu tư thì mới phát triển được. Có cơ chế rồi thì phải có con người thực hiện, đó là những người có khát vọng đưa Thủ Đức đi lên chứ không chỉ “làm tròn vai”. Do vậy, TP.Thủ Đức phải có thẩm quyền tuyển chọn nhân sự, chính sách khuyến khích thu hút nhân tài, có quyền “trảm” cán bộ yếu kém và chủ động tìm kiếm người có năng lực quản lý.

Qua thống kê của TP.Thủ Đức và Cục Thuế TP.HCM, tổng khoản thuế phát sinh trên địa bàn (trừ khoản thu từ xuất nhập khẩu nộp toàn bộ về ngân sách T.Ư), TP.Thủ Đức có thể thu về 35.000 tỉ đồng, cao gấp hơn 4 lần chỉ tiêu pháp lệnh năm 2021 hơn 8.000 tỉ đồng. Chuyên gia Diệp Văn Sơn cho rằng nếu khoản thu này được phân bổ hợp lý, giao về cho TP.Thủ Đức thu phục vụ tái đầu tư thì quá tốt, góp phần giải quyết bài toán về nguồn vốn đầu tư.

Đồng tình với tính cấp thiết phải có cơ chế đặc thù, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA) Lê Hoàng Châu cho rằng điều quan trọng và căn cơ nhất để phát triển TP.Thủ Đức là quy hoạch thật tốt. Song song đó phải có lộ trình thực hiện, trong đó tập trung vào kết nối hạ tầng, bởi nếu không có hạ tầng thì đừng nói gì đến phát triển. Về nguồn vốn đầu tư, ông Châu cho biết nếu chỉ trông chờ vào vốn ngân sách thì sẽ rất khó, mà chủ yếu phải tạo ra cơ chế để huy động nguồn lực xã hội, thu hút đầu tư qua hình thức đối tác công tư, mời gọi đầu tư nước ngoài.

Trong khi đó, TS Trần Du Lịch cho rằng cần có sự đột phá về tư duy phát triển TP.Thủ Đức, không chỉ phát triển về kinh tế - xã hội, mà còn phải là một hình mẫu về đô thị hiện đại và hiệu quả quản lý của mô hình chính quyền đô thị. Dù vậy, TP.Thủ Đức đang đối diện với các trở lực, trong đó tình trạng khiếu nại ở một số dự án chưa giải quyết xong gây ảnh hưởng đến việc triển khai các dự án mới. TS Trần Du Lịch cho rằng TP.Thủ Đức cần tăng tính tự chủ trong quy hoạch, đầu tư, ngân sách, tổ chức bộ máy…