Mới đây, việc đưa quy định quản lý thuốc lá điện tử và các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới khác vào Luật độc quyền ngành thuốc lá hiện hành của Trung Quốc, do Cục Quản lý Độc quyền Thuốc lá Nhà nước và Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin (MIIT) đề xuất, đã được Thủ tướng Lý Khắc Cường ký ban hành, có hiệu lực ngay lập tức.
Muốn kinh doanh, phải có giấy phép
Theo quy định của dự thảo, để đăng ký với cơ quan quản lý thuốc lá và kinh doanh hợp pháp, các công ty hiện đang kinh doanh, sản xuất thuốc lá điện tử ở Trung Quốc phải có giấy phép, đồng thời đáp ứng các tiêu chuẩn quốc gia. Quy định này giúp nhà nước kiểm soát liều lượng nicotin có trong thuốc lá điện tử, các hóa chất được thêm vào dung dịch thuốc lá điện tử và mức độ nguy hại cũng sẽ nằm trong tầm kiểm soát của nhà nước. Việc thuốc lá điện tử nằm trong Luật độc quyền thuốc lá hiện hành cùng với thuốc lá điếu thông thường chính thức khép lại thời kỳ nằm ngoài vòng luật pháp của các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới. Các doanh nghiệp kinh doanh thuốc lá điện tử tại Trung Quốc cho biết họ sẵn sàng tuân thủ mọi quy định quản lý của nhà nước đối với sản phẩm này.
Theo đó, một “nền tảng quản lý thống nhất có tính chất quốc gia cho việc mua bán thuốc lá điện tử” sẽ được thiết lập bởi cơ quan quản lý thuốc lá của quốc gia tỷ dân này để việc quản lý thuốc lá điện tử được đồng nhất. Như vậy, tất cả doanh nghiệp bán buôn và bán lẻ thuốc lá điện tử phải thông qua những tiêu chuẩn trong hệ thống quản lý này nếu muốn được cấp phép.
Thuốc lá điện tử đã trở thành mặt hàng do nhà nước kiểm soát tại TQ. (Ảnh Reuters)
Trung Quốc không chỉ là thị trường kinh doanh thuốc lá điện tử phục vụ nhu cầu trong nước mà còn là nhà sản xuất cho toàn cầu. Trong giai đoạn từ năm 2019-2024, doanh số bán thuốc lá điện tử toàn cầu được dự đoán sẽ có mức tăng trưởng hàng năm lên tới 25%, tỷ lệ này ở thuốc lá điếu là 5,2%. Theo số liệu của Phòng thương mại thuốc lá điện tử Trung Quốc, nước này là quốc gia sản xuất và xuất khẩu thuốc lá điện tử lớn nhất thế giới.
Dịch bệnh COVID-19 vẫn không làm tỷ lệ tiêu thụ thuốc lá điện tử tại thị trường này sụt giảm. Cụ thể, trong năm 2020, Công ty Smoore International Holdings, trụ sở tại Thâm Quyến (Trung Quốc) đạt mốc doanh thu 3,88 tỷ (NDT), tăng 18,5%; lợi nhuận ròng trong 6 tháng đầu năm đã tăng 40% so với cùng kỳ năm ngoái, lên 1,3 tỷ NDT. Theo lý giải của chuyên gia, sự nguy hại của thuốc lá điếu cũng như thuế suất mạnh khiến số lượng người từ bỏ loại hình sản phẩm này tăng lên và do vậy thuốc lá thế hệ mới trở thành giải pháp thay thế.
Biết nguy hại nên phải kiểm soát
Ngoài cung cấp trong nước, Trung Quốc còn là thị trường thuốc lá điện tử lớn nhất thế giới, trị giá khoảng 8,39 tỷ NDT, cho nên việc chính phủ nước này chính thức kiểm soát thị trường thuốc lá điện tử dưới sự kiểm soát độc quyền của nhà nước có thể được xem là tính hiệu tích cực trên toàn cầu.
Khách mua thuốc lá điện tử - sản phẩm đã trở thành mặt hàng được nhà nước kiểm soát tại TQ. Ảnh Reuters
Với hơn 1.000 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực sản xuất thuốc lá điện tử, Thâm Quyến được coi là thủ phủ của ngành công nghiệp này khi chiếm tới 90% chuỗi cung ứng ngành sản xuất thuốc lá điện tử của thế giới. Truyền thông Trung Quốc trong thời gian qua cũng đã đưa tin về tác hại của thuốc lá điện tử nhất là sau đại dịch Evali xảy ra tại Mỹ đã khiến cho hàng chục ca tử vong tại quốc gia này và đánh động trên toàn cầu. Tuy nhiên, sau nhiều cuộc điều tra của Trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), Mỹ nhấn mạnh nguyên nhân của phần lớn các ca tử vong đến từ dung dịch tinh dầu với thành phần gồm cần sa (CBD) và cả hoạt chất vitamin E acetat gây cản trở các mô phổi khi sử dụng, được nhập lậu từ thị trường chợ đen của Trung Quốc và Mexico.
Sau sự cố nghiêm trọng này, Chính phủ Mỹ đã cảnh báo cộng đồng về sự nguy hại của tinh dầu thuốc lá điện tử đến từ thị trường chợ đen. Các nhà phân phối buộc phải đăng ký tất cả sản phẩm thuốc lá điện tử hiện có với Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) trước thời hạn quy định và cung cấp dữ liệu khoa học chứng minh sản phẩm phù hợp quy chuẩn sức khỏe cộng đồng. Thông tin được công bố bao gồm thành phần, chất phụ gia, đặc tính và rủi ro sức khỏe của sản phẩm và cả việc so sánh nguy cơ với các sản phẩm thuốc lá khác. FDA thẩm định và ra quyết định sản phẩm nào sẽ được phép thương mại.
Do vậy, quyết định kiểm soát của chính quyền Trung Quốc đang đặt kỳ vọng, các sản phẩm thuốc lá điện tử do Trung Quốc cung cấp trên toàn cầu sẽ được kiểm soát chặt chẽ trước khi đến tay người dùng, thay vì thả lỏng như trước nay.
Trước đó, trong năm 2018, chính phủ Trung Quốc cũng ban hành các quy định chặt chẽ để bảo vệ thế hệ trẻ bao gồm việc cấm bán thuốc lá điện tử cho trẻ vị thành niên. Một năm sau đó, Trung Quốc cũng đã cấm bán trực tuyến mặt hàng này do lo ngại những rủi ro về sức khỏe. Tuy nhiên, thay vì cấm cửa các sản phẩm thuốc lá điện tử vì những lo ngại do tác hại mà sản phẩm này có thể gây ra, đồng thời có thể tác động lên trẻ em, việc để nhà nước kiểm soát độc quyền mọi sản phẩm thuốc lá được xem là hành động đúng đắn. Mặc dù điều này tác động đến cổ phiếu của các công ty đang sản xuất thuốc lá điện tử tại đây, nhưng về mặt sức khỏe cộng đồng điều này sẽ giúp ngăn chặn triệt để sự tiếp cận đến những đối tượng dễ tổn thương như trẻ em, người già, phụ nữ… (tổng hợp)