1. Omicron và nguy cơ tái phong tỏa

Vẫn còn quá sớm để đưa ra kết luận về biến chủng mới của COVID-19. Các nghiên cứu đến nay cho thấy Omicron có thể dễ lây lan hơn các biến chủng trước đó, nhưng ít nguy hiểm hơn. Điều này có thể giúp thế giới quay trở lại trạng thái giống như trước đại dịch – đồng nghĩa với chi tiêu nhiều hơn cho dịch vụ, ví dụ như ăn nhà hàng hay đến phòng tập gym thay vì mua đồ điện tử.

Tái cân bằng chi tiêu có thể thúc đẩy tăng trưởng toàn cầu lên 5,1% so với dự báo cơ sở của Bloomberg Economics là 4,7%.

Nhưng chúng ta có thể không may mắn đến vậy. Một biến thể vừa nguy hiểm vừa lây lay nhanh sẽ đè nặng lên kinh tế. Dẫu cho thế giới chỉ lặp lại các hạn chế khắc nghiệt nhất năm 2021 trong vòng ba tháng năm 2022 (một số quốc gia như Anh đã đi theo hướng đó) thì tăng trưởng năm 2022 sẽ chậm lại còn 4,2%.

Trong kịch bản này, nhu cầu sẽ suy giảm và rắc rối của chuỗi cung ứng thế giới sẽ kéo dài.

2. Lạm phát chực chờ

Đầu năm 2021, Mỹ được dự báo sẽ kết năm với lạm phát 2%, nhưng thực tế lại gần với 7%. Năm 2022, một lần nữa số đông các chuyên gia tiếp tục kỳ vọng Mỹ sẽ kết thúc năm với lạm phát quay về gần với mức mục tiêu. Nhưng rất có thể họ sẽ lại phải chưng hửng.

Omicron chỉ là một trong nhiều nguyên nhân tiềm tàng. Tiền lương có thể sẽ leo thang. Căng thẳng giữa Nga và Ukraine có thể đẩy giá khí đốt tăng vọt. Biến đổi khí hậu có thể khiến mùa màng thất thu và giá thực phẩm tiếp tục phi mã.

3. Fed tăng lãi suất

Lịch sử gần đây, từ đợt taper tantrum năm 2013 cho đến cuộc bán tháo chứng khoán năm 2018, cho thấy việc Fed siết chặt chính sách tiền tệ có thể gây ra tai họa lớn cho thị trường.

Rủi ro lần này còn có thêm giá tài sản cao ngất. Chỉ số S&P 500 đã rất gần với vùng bong bóng, tốc độ tăng giá nhà bỏ xa giá thuê cho thấy rủi ro của thị trường nhà đất lớn hơn bao giờ hết kể từ cuộc khủng hoảng nợ dưới chuẩn năm 2007.

Bloomberg Economics đã lập mô hình về điều gì sẽ xảy ra nếu Fed tăng lãi suất ba lần trong năm 2022 và báo hiệu sẽ tiếp tục cho đến khi lãi suất đạt 2,5%. Kết quả: Một cuộc suy thoái vào đầu năm 2023.

4. Vốn tháo chạy khỏi thị trường mới nổi

Việc Fed chấm dứt chính sách lãi suất gần 0 có thể khiến các thị trường mới nổi cắm đầu tụt dốc. Lãi suất tại Mỹ tăng thường đẩy giá đồng USD đi lên và kích hoạt dòng vốn chảy ra khỏi các nền kinh tế đang phát triển, thậm chí có thể dẫn tới khủng hoảng tiền tệ.

Một số nước dễ bị tổn thương hơn các nền kinh tế khác. Năm 2013 và 2018, Argentina, Nam Phi và Thổ Nhĩ Kỳ chịu ảnh hưởng nặng nề nhất. Ba nước này cộng với Brazil và Ai Cập là 5 nền kinh tế chịu rủi ro trong năm 2022.

5. Dư chấn từ Trung Quốc

Trong quý III/2021, kinh tế Trung Quốc chững lại. Sức nặng từ các đợt phong tỏa liên tiếp, khủng hoảng năng lượng và sự suy yếu của thị trường nhà đất đã kéo tăng trưởng chuẩn hóa hàng năm xuống còn 0,8% - thấp hơn nhiều tốc độ 6% mà thế giới từng cảm thấy quen thuộc.

Tuy khủng hoảng năng lượng sẽ được khắc phục trong năm 2022, hai rắc rối còn lại không dễ được giải quyết. Chiến dịch Zero COVID có thể khiến Trung Quốc tiếp tục phong tỏa để chống Omicron. Nhu cầu yếu và các hạn chế vay nợ có thể khiến xây dựng bất động sản – đóng góp khoảng 25% cho kinh tế Trung Quốc – đi xuống thêm nữa.

Trong kịch bản cơ sở của Bloomberg Economics, Trung Quốc tăng trưởng 5,7% trong 2022. Sự giảm tốc xuống còn 3% sẽ gây tác động lan tỏa lên toàn thế giới, khiến cung hàng hóa dư thừa và có thể làm chệch hướng toan tính của Fed, giống như cú sụp đổ thị trường chứng khoán Trung Quốc năm 2015.

6. Bất ổn chính trị ở châu Âu

Sự đoàn kết giữa các nhà lãnh đạo và sự tích cực của Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) giúp kiểm soát chi phí đi vay của chính phủ đã giúp châu Âu vượt qua cuộc khủng hoảng COVID-19. Trong năm tới, cả hai yếu tố này đều có thể bị phai nhạt.

Cuộc chiến giành ghế tổng thống Italy vào tháng 10 có thể làm đảo lộn liên minh mong manh ở Rome. Người Pháp đi bầu vào tháng 4 trong bối cảnh Tổng thống Emmanuel Macron đối mặt với thách thức từ cánh hữu.

Nếu các đảng phái ngờ vực đồng euro giành quyền lực trong các nền kinh tế chủ chốt của EU, sự bình yên của thị trường trái phiếu châu Âu có thể bị phá vỡ và khiến ECB mất đi sự ủng hộ chính trị cần thiết để phản ứng.

Nếu chênh lệch lợi suất trái phiếu chính phủ nới rộng thêm 300 điểm cơ bản như khủng hoảng nợ công lần trước, sản lượng kinh tế của các nước khu vực đồng euro có thể hao hụt hơn 4 điểm % vào cuối năm 2022, đẩy các nước này vào suy thoái.

7. Tác động từ Brexit

Các cuộc đàm phán giữa Anh và EU về Nghị định thư Bắc Ireland sẽ tiếp tục tràn sang năm 2022. Để đạt được sự đồng thuận giữa các bên sẽ rất khó khăn.

Điều gì sẽ xảy ra nếu các cuộc đàm phán đổ vỡ? Sự không chắc chắn sẽ gây tổn hại tới đầu tư kinh doanh và làm suy yếu đồng bảng Anh, thúc đẩy lạm phát và ăn mòn thu nhập thực tế. Nếu chiến tranh thương mại nổ ra, thuế quan và tắc nghẽn vận tải có thể đẩy giá lên cao hơn nữa.

8. Tương lai của chính sách tài khóa

Các chính phủ đã chi tiêu mạnh mẽ để hỗ trợ người lao động và doanh nghiệp trong đại dịch. Nhiều nước giờ đây muốn đóng hầu bao lại. UBS ước tính mức giảm chi tiêu công vào năm 2022 sẽ vào khoảng 2,5% GDP toàn cầu, lớn hơn khoảng 5 lần so với các biện pháp thắt lưng buộc bụng đã làm chậm đà phục hồi sau cuộc khủng hoảng năm 2008.

Tất nhiên cũng có ngoại lệ. Chính phủ Trung Quốc đã báo hiệu sẽ tung kích thích vào đầu năm 2022. Tại Mỹ, chính sách tài khóa có thể thay đổi từ kích thích kinh tế cho đến giảm tốc vào nửa cuối năm. Nhưng nếu kế hoạch chi tiêu 1.800 tỷ USD của ông Biden được Quốc hội thông qua thì lực cản từ sự suy giảm chi tiêu công sẽ được hạn chế.

9. Giá lương thực và bất ổn

Lịch sử cho thấy nạn đói là nguyên nhân lớn gây ra bất ổn xã hội. Sự kết hợp giữa COVID-19 và thời tiết xấu đã đẩy giá lương thực toàn cầu lên gần mức cao nhất mọi thời đại trong năm nay và tình trạng này có thể tiếp diễn trong năm sau.

Cú sốc giá lương thực năm 2011 đã gây ra làn sóng biểu tình, đặc biệt là ở Trung Đông. Gần một thập kỷ sau, nhiều quốc gia trong khu vực vẫn rất dễ bị tổn thương, ví dụ như Sudan, Yemen và Lebanon. Nguy cơ bất ổn Trung Đông tái diễn là có thực.

10. Căng thẳng Đài Loan

Bất kỳ sự gia tăng căng thẳng nào giữa Trung Quốc đại lục và Đài Loan có thể kéo theo sự tham gia của cường quốc thế giới, bao gồm Mỹ.

Viễn cảnh tồi tệ nhất là chiến tranh giữa các siêu cường. Các kịch bản bớt u ám hơn bao gồm các lệnh trừng phạt sẽ sẽ đóng băng quan hệ giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới và sự sụp đổ của ngành chất bán dẫn ở Đài Loan, bộ phận thiết yếu của hàng loạt mặt hàng, từ smartphone cho đến ô tô.