Bộ Công thương đề xuất sửa đổi quy định về xuất khẩu gạo - Ảnh: CHÍ QUỐC
Bộ Công thương vừa có văn bản gửi các bộ ngành và địa phương liên quan, Phòng Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) và Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) về việc sửa đổi, bổ sung nghị định số 107/2018 của Chính phủ về kinh doanh xuất khẩu gạo.
Theo đánh giá của Bộ Công thương, cơ bản việc điều hành xuất khẩu gạo đạt được mục tiêu đề ra, là tiêu thụ hết thóc, gạo hàng hóa cho người nông dân với giá tốt, qua đó đảm bảo lợi ích người trồng lúa, cân đối giữa xuất khẩu và tiêu dùng, ổn định thị trường giá cả, đảm bảo an ninh lương thực quốc gia, đặc biệt trong bối cảnh thị trường gạo thế giới cực kỳ căng thẳng do tác động của dịch COVID-19.
Tuy vậy, bộ này cũng chỉ ra những hạn chế, bất cập trong thực hiện nghị định 107, khi tính đến nay có 205 thương nhân đã được Bộ Công thương cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo theo quy định, nhưng trong số này có 39 thương nhân không xuất khẩu gạo từ tháng 12-2019 đến nay.
"Như vậy có thể thấy trong thực tế, nhiều thương nhân được cấp giấy chứng nhận nhưng không có thị trường, không có khả năng, năng lực xuất khẩu, cùng với ảnh hưởng của dịch COVID-19 nên đã không thể xuất khẩu trong gần 2 năm" - Bộ Công thương đánh giá.
Đồng thời, bộ cũng chỉ ra nghị định 107 không quy định sức chứa kho chuyên dùng để chứa thóc, gạo và công suất tối thiểu của cơ sở xay, xát, chế biến thóc, gạo; dẫn tới không đảm bảo công bằng, tạo sự cạnh tranh không lành mạnh.
Đánh giá việc ủy thác xuất khẩu gạo là một kẽ hở cần được sửa đổi, Bộ Công thương cũng chỉ ra thêm là việc kê khai thông tin, dữ liệu, chế độ báo cáo số liệu thống kê hợp đồng xuất khẩu gạo và thực hiện hợp đồng của các thương nhân hiện chưa được nghiêm túc.
Trong khi đó, chế tài xử lý lại ở mức nhẹ, nên cơ quan quản lý chỉ có thể kêu gọi và khuyến khích thương nhân tự giác chấp hành. Thực tế phát sinh nhiều trường hợp vi phạm quy định, thương nhân báo cáo không đúng sự thật hoặc không thực hiện chế độ báo cáo theo quy định.
Trên cơ sở đó, Bộ Công thương đề nghị các cơ quan cho ý kiến để sửa đổi, bổ sung nghị định 107, bổ sung thêm việc quản lý với hoạt động nhập khẩu gạo. Về hoạt động ủy thác, quy định thêm về quyền kinh doanh xuất khẩu theo hướng chỉ thương nhân được cấp giấy chứng nhận và thực hiện hoạt động kinh doanh xuất khẩu gạo tại nghị định mới được nhận ủy thác.
Về điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo, Bộ Công thương đề nghị quy định về sức chứa tối thiểu của kho chuyên dùng để chứa thóc, gạo và công suất tối thiểu của cơ sở xay, xát, chế biến thóc, gạo…
Để kiểm tra điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo, dự kiến sẽ có thêm quy định theo hướng cơ quan quản lý tại địa phương có kho chứa sẽ có quyền tăng cường kiểm tra việc đáp ứng các điều kiện kinh doanh; thực hiện kiểm tra theo chỉ đạo của Bộ Công thương trong trường hợp cần xác minh, làm rõ thông tin tại hồ sơ.
Trong trường hợp không xuất khẩu liên tục theo thời gian quy định; hoặc quá 3 tháng sau khi thay đổi nội dung trên giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo nhưng không điều chỉnh, thực hiện, sẽ bị thu hồi giấy chứng nhận.
Với thương nhân không báo cáo thông tin theo quy định sẽ bị áp dụng chế tài như tạm dừng thực hiện thủ tục hải quan với lô xuất khẩu gạo.
Mỗi ngày có khoảng 5.600 tấn gạo được xuất khẩu đi từ cảng Mỹ Thới TTO - Ngày 13-8, ông Bùi Thành Hiệp - tổng giám đốc Công ty cổ phần cảng An Giang (cảng Mỹ Thới) - cho biết nhiều ngày qua, lượng gạo xuất khẩu tại cảng khoảng 5.600 tấn/ngày, số thùng container tăng gấp 3 lần sau khi cảng Cát Lái (TP.HCM) bị ứ đọng.