Trong cửa hàng photocopy chật chội tại thành phố Mumbai, Ấn Độ, Umesh Khamkar mỗi 30 phút lại kiểm tra điện thoại di động một lần. Ông là chủ cửa hàng nhưng lại đang ăn nên làm ra nhờ đầu cơ chứng khoán.

Những ngày này, ông kiếm được “kha khá” tiền từ giao dịch cổ phiếu trên một ứng dụng, nhiều hơn lợi nhuận thu về từ máy photocopy. Khamkar, mảnh khảnh trong độ tuổi ngoài 50, bắt đầu đầu tư vào thị trường chứng khoán sau khi lệnh phong tỏa toàn quốc do Covid-19 năm 2020 giúp ông có nhiều thời gian rảnh hơn để tham gia các khóa học đầu tư trên YouTube. Cảm thấy cuốn hút, ông thậm chí còn khuyến khích bạn bè đầu tư.

Những người “đồng chí hướng” với ông hiện tại gồm cả người thu ngân chuyên bán đồ ăn cho khách qua đường gần đó. Khamkar chỉ là một trong hàng triệu người Ấn Độ bắt đầu đầu tư chứng khoán sau khi đại dịch bùng nổ.

Hơn 50 triệu nhà đầu tư đã đăng ký tài khoản trên Sàn giao dịch chứng khoán quốc gia (NSE) Ấn Độ, gấp gần 2 lần so với chỉ 31 triệu nhà đầu tư ghi nhận 2 năm trước đó. NSE không phân biệt số lượng tài khoản đầu tư của cá nhân hay doanh nghiệp nhưng các môi giới cá nhân cho biết khách hàng của họ gia tăng rất mạnh trong thời gian qua.

Nhờ vào sự phát triển của công nghệ và khả năng tiếp cận với những nguồn dữ liệu rẻ nhất thế giới, các nhà đầu tư cá nhân hiện chiếm tới 45% tổng khối lượng giao dịch tại Ấn Độ. Sự lớn mạnh của bộ phận nhà đầu tư này không nằm ngoài xu hướng bùng nổ các nhà giao dịch tại Mỹ và Anh, những người đã tạo nên cơn sốt các cổ phiếu meme.

“Nhà đầu tư cá nhân trở thành thế lực đáng gờm kể từ khi đại dịch bùng nổ”, theo Rajesh Sehgal, thành viên ban quản trị tại Equanimity Investments, trụ sở Mumbai.

Số nhà đầu tư mới trên tổng số nhà đầu tư chứng khoán ở Ấn Độ qua các năm tài khóa (năm tài khóa 2022 tính từ tháng 3/2021 đến tháng 3/2022). Đơn vị: triệu người.

Sự bùng nổ số lượng các nhà đầu tư cá nhân rót tiền vào cổ phiếu - một loại hình tài sản rủi ro - đã khiến cho thị trường chứng khoán Ấn Độ cũng đã có những bước phát triển trong suốt thời gian qua, Sehgal cho biết. “Đã có ít nhất 2 tới 3 lần thị trường giảm điểm nhưng khi khối ngoại hoặc các định chế đầu tư lớn bán ra, nhà đầu tư cá nhân lại mua vào”.

Điều đó khiến cho giá cổ phiếu tại Ấn Độ tăng mạnh. Chỉ số Nifty 50, bao gồm các doanh nghiệp lớn nhất của Ấn Độ, tăng 25% trong một năm trở lại đây, trong khi chỉ số Sensex của sàn chứng khoán Mumbai cũng tăng 23% cùng giai đoạn.

Khi các chỉ số sụt giảm, Sehgal cảnh báo rằng các nhà đầu tư cá nhân có thể “phá hủy” thị trường. “Nếu như thị trường giảm điểm và các nhà đầu tư cá nhân bắt đầu bán tháo, ai sẽ là người mua vào đây?".

Nithin Kamath, nhà sáng lập kiêm CEO của Zerodha, công ty môi giới có số lượng khách hàng đang hoạt động lớn nhất tại Ấn Độ, đưa ra cảnh báo rằng “đầu tư cá nhân chỉ là hiện tượng mang tính chất chu kỳ, khi thị trường tăng điểm, chúng ta nghĩ rằng hành vi đã thay đổi, nhưng trên thực tế thì không. Mọi người đều trở nên tham lam hơn”.

Tệp khách hàng của Zerodha đã tăng hơn gấp 3 lần trong vòng từ 18 đến 20 tháng qua, từ 2 triệu khách hàng lên gần 8 triệu khách hàng ở thời điểm hiện tại. Kamath ước tính rằng có từ 10 triệu tới 15 triệu lệnh giao dịch được khởi tạo trong một ngày. Riêng Zerodha đã chiếm tới từ 10% tới 15% tổng khối lượng giao dịch của toàn Ấn Độ.

Nhưng Kamath cho biết sự thay đổi lớn đó chính là 3/4 lượng khách hàng mới là người dưới 30 tuổi. “Tôi chưa từng thấy nhiều người trẻ tham gia đầu tư đến thế. Trước đây, một cá nhân chỉ cân nhắc tới việc đầu tư khi họ đã lập gia đình và có một số tiền tiết kiệm nhất định”, ông cho biết.

Công nghệ đã dân chủ hóa các “nhóm kín” trong giao dịch, theo Rajamani Venkataraman, giám đốc điều hành công ty dịch vụ tài chính IIFL.

Theo dữ liệu từ Sàn giao dịch chứng khoán Bombay, 19% các giao dịch được thực hiện trên thiết bị di động trong tháng 11, tăng 8% so với 5 năm về trước.

Các thiết bị di động cho phép những nhà đầu tư tại những vùng xa xôi, hẻo lánh nhất của Ấn Độ có thể tham gia thị trường. NSE cho biết trong tháng 10 rằng hơn nửa số nhà đầu tư mới tới từ những vùng không nằm trong nhóm 50 thành phố đông dân nhất cả nước.

Trong khi nhiều nhà đầu tư mới tự mình đầu tư mua cổ phiếu của các doanh nghiệp nội địa, một bộ phận khác lại muốn đầu tư thông qua những cá nhân, tổ chức có chuyên môn.

Gần 19 triệu người Ấn Độ đã đầu tư vào các quỹ tương hỗ có quán lý, theo Pankaj Chaudhary, Bộ trưởng Tài chính Ấn Độ.

Ông cho biết tính đến cuối tháng 10, dòng tiền quản lý bởi các quỹ đầu tư tăng 68% so với cùng kỳ năm trước.

Đối với những nhà đầu tư không chuyên, rủi ro luôn rình rập. Nhiều người mong muốn nhanh chóng thu lợi nhuận từ các cổ phiếu rẻ nhưng đầy biến động, ví dụ như tập đoàn công nghệ Equippp Social Impact Technologies hay các công ty viễn thông như Tata Teleservices, trong khi nhiều người khác lại nhắm vào những khoản đầu có đòn bẩy, có thể mang về cho họ khoản lợi nhuận lớn hơn, những có thể là thiệt hại nhiều hơn.

“Phần lớn các nhà đầu tư không dám thực hiện những khoản đầu tư đó, và khi giá giảm, đó là một sai lầm hết sức kinh khủng”, Kamath giải thích về việc tại sao Zerodha không cung cấp dịch vụ đó.

Nhiều người lại tỏ ra là nhà đầu tư thận trọng. “Quá trình học tập, tích lũy kinh nghiệm đang diễn ra nhanh hơn bao giờ hết”, theo Ram Srinivasan, chủ một công ty khởi nghiệp tại Chennai. “Có những điều tôi mất 10-15 năm để học, thì bây giờ, nhiều người chỉ mất vài năm”.

Khamkar, chủ cửa hàng photocopy, đã gia tăng khoản đầu tư 264 USD ban đầu vào cuối năm 2020 lên gấp hơn 20 lần ở thời điểm hiện tại. Đó vẫn chỉ là một con số khiêm tốn tại một quốc gia mà Credit Suisse ước tính tài sản trung bình cá nhân ở ngưỡng 14.000 USD.

Khamkar cho biết các thị trường đã có thời điểm đi xuống nhưng ông đã không nản chí. “Khi thị trường giảm điểm, nhiều người tỏ ra sợ hãi và bán tháo”, ông cho biết. “Nhưng đó là thời điểm bạn phải mua vào”.

Trọng Đại