Vào tháng 2 năm 2016, huyền thoại bóng đá Ý Antonio Conte từng đưa ra lời cảnh báo đối với các ứng cử viên nặng ký của châu Âu. Huấn luyện viên trưởng khi đó của Chelsea đã để mất hai cầu thủ hàng đầu - Oscar và Ramires - vào tay các câu lạc bộ Trung Quốc, và ông lo lắng nhiều người khác cũng sẽ bị cám dỗ theo. Conte đã nói: "Trung Quốc là một mối nguy hiểm, không chỉ cho Chelsea, mà cho tất cả các đội tuyển trên thế giới".

Hố sâu nợ nần

Tuy nhiên, gần sáu năm sau, mọi thứ đã khác hẳn. Hóa ra, bóng đá Trung Quốc đúng là một mối nguy hiểm, nhưng là với chính họ. Super League của Trung Quốc (CSL) gây được tiếng vang với thế giới vào cuối những năm 2010, khi Trung Quốc khởi động một chiến dịch táo bạo để khẳng định mình là một "siêu cường bóng đá". Các câu lạc bộ Trung Quốc không ngần ngại chi những khoản tiền khổng lồ để thu hút những cầu thủ siêu sao từ nước ngoài, đưa ra những thỏa thuận mà ngay cả những đội bóng hàng đầu của châu Âu cũng không thể sánh kịp.

Tuy nhiên, nợ nần đến bất ngờ và giờ đây CSL đang phải đối mặt với một trong những cuộc khủng hoảng tài chính tồi tệ nhất trong làng bóng đá thế giới. Các câu lạc bộ thua lỗ kể từ khi Covid-19 lây lan nhanh chóng, tình hình tài chính của họ gặp khó khăn. Dù giải đấu đã được tổ chức lại vào cuối tuần trước sau bốn tháng trì hoãn, nhưng vẫn bị lu mờ bởi tình trạng hiện tại.

Tình hình ngày càng tồi tệ, tương lai của hầu hết câu lạc bộ đều lâm nguy. 12 trong số 16 đội của giải đấu không đủ khả năng trả lương cho cả các cầu thủ lẫn nhân viên của họ. Các cầu thủ nước ngoài lần lượt "dứt áo ra đi", những hợp đồng cao cấp duy nhất còn sót lại là với Oscar và cựu tiền vệ của Manchester United, Marouane Fellaini.

Trong khi đó, thu nhập của các câu lạc bộ tiếp tục giảm. Doanh thu từ truyền hình và nguồn tài trợ bị cắt bớt, đồng thời, các đối tác của CSL lần lượt hủy hợp đồng. Bên cạnh đó, việc bán vé đã là một kỷ niệm xa vời. Các trận đấu đã được tổ chức mà không có cổ động viên suốt hai mùa giải do các quy tắc kiểm soát đại dịch nghiêm ngặt của Trung Quốc và điều này có thể sẽ vẫn tiếp diễn.

Tệ hơn nữa, nhiều chủ sở hữu công ty của câu lạc bộ cũng đang tự mình sa lầy vào nợ nần. Người hâm mộ bóng đá Trung Quốc thường gọi đùa CSL là "giải đấu bất động sản" vì rất nhiều câu lạc bộ thuộc sở hữu của các công ty bất động sản. Hiện tại, một số công ty trong số này đang rơi vào tình trạng vỡ nợ và có vẻ họ muốn loại bỏ các câu lạc bộ bóng đá "ốm yếu".

Tình hình đi xuống

Nhưng trên thực tế, giấc mơ ngày càng mờ nhạt. Chủ tịch CFA đã rời vị trí của mình chỉ một tháng sau khi đặt mục tiêu "giải đấu lớn thứ sáu". Người lên thay thế ông, Chen Xuyuan, đã có những bước đi khác hẳn. Việc mua các ngôi sao người Brazil Hulk và Oscar với giá lần lượt là 59,8 triệu USD và 66,4 triệu USD đã giúp câu lạc bộ Thượng Hải giành được danh hiệu CSL vào năm 2018. Nhưng ngay khi bắt đầu làm việc tại CFA, ông bắt đầu kêu gọi chấm dứt kỷ nguyên của "Bóng đá tiền".

Vào mùa hè năm 2019, các câu lạc bộ CSL ngày càng thua lỗ. Vào tháng 7, hàng chục doanh nhân giàu có nhất Trung Quốc, bao gồm Xu Jiayin của Evergrande, Wang Jianlin của Dalian Wanda và Zhang Jianlin của Suning.com đã gặp riêng để thảo luận về cách giải quyết. 12 nhà lãnh đạo doanh nghiệp đã ký một tuyên bố chung kêu gọi CSL áp đặt giới hạn tiền lương nghiêm ngặt và yêu cầu các cơ quan thể thao của Trung Quốc để họ độc lập. Họ đã thành công một nửa: Chính phủ vẫn giữ quyền kiểm soát, nhưng đã đưa ra mức giới hạn tiền lương.

Sự thay đổi này có thể đủ để ngăn chặn CSL sụp đổ, nhưng sau đó giải đấu này đã phải hứng chịu hai đòn kinh hoàng: đại dịch và cuộc khủng hoảng bất động sản Trung Quốc. Khi Covid-19 lây lan, Trung Quốc đã đưa ra các biện pháp cực kỳ cứng rắn để kiểm soát và điều này tác động rất nghiêm trọng lên CSL. Tất cả các trận sân nhà và sân khách đã bị hủy và giải đấu được chia thành hai nhóm khu vực. Các đội buộc phải chơi sau những cánh cửa đóng kín ở thành phố Đại Liên phía bắc và Tô Châu phía đông Trung Quốc.

Các câu lạc bộ không những không kiếm được tiền bán vé mà doanh thu phát sóng cũng thấp hơn. Trong khi mùa giải thông thường bao gồm 30 trận đấu vòng bảng, thì bây giờ chỉ còn 14 trận, với các đội đầu bảng sẽ phải tham dự một trận play-off tranh chức vô địch.

Trong khi đó, các ngân hàng Trung Quốc bắt đầu thắt chặt việc cho vay đối với các công ty bất động sản vào năm 2020, khiến các câu lạc bộ CSL càng khó chi tiêu. 13 trong số 16 thành viên của liên đoàn thuộc sở hữu hoặc sở hữu một phần các tập đoàn bất động sản Trung Quốc. Do nhiều công ty trong số này phải chịu áp lực tài chính, việc trợ cấp cho các công ty kinh doanh thua lỗ như các đội bóng đá ngày càng trở nên miễn cưỡng.

Sự sụp đổ đột ngột của F.C. Jiangsu vào tháng 3 là một lời cảnh tỉnh. Đây là một dấu hiệu cho thấy mô hình tài chính của giải đấu đã không còn bền vững. Chủ sở hữu của câu lạc bộ - gã khổng lồ bán lẻ điện tử Suning.com - đã vung tiền để ký hợp đồng với Alex Teixeira và thuê huyền thoại huấn luyện người Ý Fabio Capello trong thời kỳ hưng thịnh, còn hiện tại công ty đang mắc nợ hàng tỷ NDT. Trong vòng vài tháng sau khi hủy bỏ hợp đồng với câu lạc bộ bóng đá, công ty đã buộc phải chấp nhận gói cứu trợ trị giá 1,36 tỷ USD của nhà nước.

Nợ lương triền miên

Hiện tại, gần như mọi câu lạc bộ trong giải đấu đều đang gặp vấn đề nghiêm trọng về dòng tiền. Ngoại trừ bốn câu lạc bộ CSL, tất cả nơi khác đều đã xác nhận họ trả lương trễ cho cầu thủ. "Câu lạc bộ đã không trả lương trong hơn năm tháng và chúng tôi không nghe thấy bất kỳ tin tức nào về việc khi nào chúng tôi sẽ được trả lương", một cầu thủ tại Bắc Kinh Quốc An chia sẻ. Các cầu thủ của các đội ở Trùng Khánh và Vũ Hán cũng nói rằng họ đã không được trả lương trong hơn bảy tháng.

Tại một số câu lạc bộ, các vấn đề thậm chí còn sâu sắc hơn. F.C. Quảng Châu và F.C. Thành phố Quảng Châu - thuộc sở hữu của các tập đoàn bất động sản khổng lồ Evergrande và Guangzhou R&F Properties - đã không trả lương cho nhân viên câu lạc bộ của họ trong hơn hai tháng. Thành phố Quảng Châu đang bị mắc kẹt trong cuộc chiến pháp lý với nhà cung cấp sân cỏ của mình vì nợ lương, trong khi các doanh nghiệp nhà nước tại địa phương đã nắm quyền kiểm soát sân vận động mới khổng lồ có sức chứa 120.000 chỗ ngồi hiện đang được xây dựng của F.C. Quảng Châu.

"Hiện tại, quỹ của nhóm ít hơn mức lý tưởng, vì vậy việc tạm ngừng trả lương là điều dễ hiểu", một giám đốc điều hành của Thành phố Quảng Châu nói với Sixth Tone. "Tôi hy vọng tình hình sẽ sớm được cải thiện, nhưng tôi nghĩ cải cách cơ cấu quyền sở hữu của câu lạc bộ là một cách giải quyết thực tế hơn".

Các giám đốc điều hành câu lạc bộ khẳng định các cầu thủ cần phải chấp nhận việc cắt giảm lương. Giám đốc điều hành thành phố Quảng Châu cho biết: "Cách duy nhất để các cầu thủ tránh bị nợ lương trong tương lai là giảm lương. Nếu không, ngay cả các doanh nghiệp nhà nước cũng sẽ không đủ khả năng chi trả những khoản tiền lớn như vậy".

Bắc Kinh Quốc An hiện đang thảo luận về việc gia hạn hợp đồng với một cầu thủ nước ngoài có mức lương hàng năm hiện tại là hơn 10 triệu NDT. Tuy nhiên, câu lạc bộ đã yêu cầu cầu thủ đó giảm mức lương của mình xuống 5 triệu NDT không bao gồm thuế thì mới tiếp tục ký hợp đồng.

Việc giảm lương là không thể tránh khỏi vì giá trị của CSL đã giảm mạnh. Năm 2015, liên đoàn đã ký hợp đồng phát sóng kỷ lục với China Sports Media (CSM) trị giá 8 tỷ NDT trong vòng 5 năm. Nhưng các giao dịch tiếp theo lại không thể đạt được con số này.

Sự trở lại của người hâm mộ đến các sân vận động sẽ cung cấp cho các câu lạc bộ một nguồn tài chính, nhưng các giám đốc điều hành câu lạc bộ vẫn không thể thở phào. Các nhà chức trách Trung Quốc có kế hoạch duy trì các hạn chế đối với tất cả các sự kiện thể thao quy mô lớn trong suốt đại dịch và vẫn đang thắt chặt chính sách để kiểm soát sự bùng phát của Covid-19.

Hiện tại, các câu lạc bộ Trung Quốc đang phải thích nghi với điều kiện bình thường mới một cách tốt nhất có thể. Việc các câu lạc bộ được nhà nước hậu thuẫn sẽ khiến tài chính ổn định hơn, nhưng kỷ nguyên chi tiền để mua các cầu thủ nước ngoài với giá cao dường như đã kết thúc. Cùng lúc đó, lương của các cầu thủ cũng ngày càng giảm.

"Thị trường chuyển nhượng trong nước không còn tồn tại nữa", một đại diện kỳ ​​cựu nói với Sixth Tone. "Không có câu lạc bộ nào sẽ chi tiền cho cầu thủ, việc có thể tìm thấy một đội chấp nhận các đại lý miễn phí là điều tốt nhất có thể mong đợi, và cũng không có chỗ cho việc thương lượng khi nói đến tiền lương".

Năm ngoái, một cầu thủ của đội tuyển quốc gia Trung Quốc đã được câu lạc bộ của anh đề nghị một hợp đồng mới trị giá chỉ 2 triệu NDT một năm. Lúc đầu, cầu thủ này từ chối ký, cho rằng mình đáng giá hơn, nhưng cuối cùng đã đồng ý với thỏa thuận. Nhưng sau đó, chủ sở hữu của câu lạc bộ đã suy nghĩ lại, ông nói với cầu thủ rằng 2 triệu NDT vẫn là quá nhiều. "Năm nay, mọi thứ có thể còn tồi tệ hơn", người đại diện cho biết.

Tham khảo Sixth Tone