Đông Nam Á đang hứng chịu thiên tai ngày một bất thường

Bão Rai, siêu bão càn quét qua Philippines ngày 16/12, đã khiến ít nhất 208 người thiệt mạng. Mark Timbal, phát ngôn viên của Hội đồng Quản lý và Giảm thiểu rủi ro thiên tai quốc gia, cho biết hơn 440.000 người phải sơ tán và khoảng 1 triệu người bị ảnh hưởng.

Cơn bão với sức tàn phá kinh hoàng đã làm đổ cột điện, khiến hơn 200 thành phố và thị trấn bị mất điện. Tín hiệu liên lạc tại nhiều khu vực vẫn chưa được kết nối lại. Không điện, không nước, không phương tiện liên lạc và lương thực thì đang cạn dần, nhiều người dân Philippines đang vật lộn với tình cảnh cực kỳ khó khăn.

Trong khi đó, trên khắp bán đảo Malaysia, trận mưa xối xả vào cuối tuần qua đã khiến hơn 61.000 người di tản, đường xá bị tê liệt và giao thông gián đoạn. Hãng tin Bernama dẫn lời Tổng thư ký Bộ Môi trường và Nước Zaini Ujang cho biết trận mưa như trút nước từ ngày 17/12 đến ngày 18/12 tương đương với lượng mưa trung bình của cả một tháng.

Các nhà chức trách Malaysia ngày 19/12 cho biết việc vận chuyển và cập bến tại cảng Klang của Malaysia, cảng lớn thứ hai Đông Nam Á, bị đình trệ cho công nhân không thể đến làm việc. Các nhà máy sản xuất của các công ty nước ngoài tại Malaysia như Hà Lan, Nhật Bản cũng chịu tổn thất nặng nề cho thiên tai.

Chính phủ Malaysia gọi trận lũ này là "trăm năm có một". Song, nhiều hình thái thiên tai khắc nghiệt đã xảy ra trên khắp các quốc gia Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam. Năm 2020, Việt Nam đã trải qua một năm thiên tai khốc liệt và dị thường với bão lũ dồn dập, hạn mặn nghiêm trọng và những vụ sạt lở quy mô lớn. Sang năm 2021, tình hình thiên tai không khắc nghiệt bằng năm trước nhưng lại bất thường và khó dự báo hơn.

Theo báo cáo của Ủy ban Kinh tế và Xã hội thuộc Liên Hiệp Quốc về châu Á - Thái Bình Dương, thiệt hại kinh tế hằng năm ở Đông Nam Á do ảnh hưởng thiên tai ước tính 86,5 tỉ USD.

Thực tế khốc liệt của biến đổi khí hậu

Bão lũ xảy ra ở Philippines, Malaysia và các quốc gia phơi bày thực tế rằng thiên tai do biến đối khí hậu gây ra đang ngày càng trở nên nghiêm trọng. Khi thiên tai xảy ra thường xuyên hơn, các chuyên gia cảnh báo về những nguy cơ lớn trong tương lai và kêu gọi các nhà chức trách hành động nhiều hơn nữa để lập kế hoạch phòng chống thiên tai và phát triển bền vững.

Tổ chức Hòa bình xanh Philippines cảnh báo rằng khi cuộc khủng hoảng khí hậu trở nên tồi tệ hơn, những cơn bão này sẽ khủng khiếp hơn, khó dự đoán hơn và có sức tàn phá mạnh hơn. Hội Chữ thập đỏ Philippines gọi Rai là "cơn bão quái vật" và bày tỏ lo ngại rằng biến đổi khí hậu đang khiến các cơn bão trở nên "hung dữ hơn".

Trong khi đó, nhà bảo vệ môi trường Renard Siew nói rằng lũ lụt hoành hành tại các bang ở Malaysia là ví dụ rõ ràng về hiện tượng thời tiết không thể dự doán trước do phát thải carbon cao.

Nồng độ CO2 và các khí nhà kính khác trong bầu khí quyển tăng cao sẽ gây ra hiện tượng nóng lên toàn cầu và có khả năng kích hoạt sự thay đổi chưa từng thấy về hệ thống khí hậu, ví dụ như những trận mưa đột ngột cục bộ tại Malaysia trong vài ngày qua.

Tiến sĩ Siew, cố vấn về biến đổi khí hậu cho trung tâm nghiên cứu Cent-GPS, một công ty nghiên cứu khoa học xã hội và hành vi có trụ sở tại Malaysia, cho biết: "Các nhà khí hậu học ngày càng khó dự đoán thời tiết với mức độ chính xác cao hơn do hiện tượng biến đổi khí hậu".

Do đó, các chuyên gia kêu gọi các nhà chức trách các quốc gia cải thiện hệ thống dự báo sớm để có thể xử lý tốt hơn các hiện tượng thời tiết cực đoan trong tương lai. Tiến sĩ khí tượng học Azizan Abu Samah của Đại học Malaya khẳng định: "Thảm hoạ sẽ xảy ra nếu chúng ta không lập kế hoạch trước".