Nhà văn, nhà báo, diễn giả chuyên về mảng kinh doanh và văn hóa David Sax lớn lên trong gia đình ngập tràn tinh thần kinh doanh. Tổ tiên bên nội của ông là những người nhập cư đã tìm được chỗ đứng của mình trong giới buôn bán hàng may mặc tại Montreal trong thế kỷ trước. Ông ngoại David cùng anh trai mình đã tạo dựng được công ty cung cấp các công cụ như tua-vít, kìm… khắp Canada. Cha David sau khi tốt nghiệp trường luật đã tự khởi nghiệp và thành lập một công ty luật. Mẹ của ông, hai lần một năm bán quần áo phụ nữ giá sỉ tại tầng hầm của gia đình trong suốt hai thập kỷ. Các doanh nghiệp này vẫn tồn tại cho đến ngày nay.

Gia đình bên vợ của David, là những người Do Thái sống sót từ thảm họa Holocaust cũng kinh doanh mọi thứ từ văn phòng phẩm đến thu mua lông vũ. Vợ David, em trai ông cùng hàng chục bạn bè thời gian vừa qua cũng rời bỏ công việc làm thuê ổn định để xây dựng doanh nghiệp của riêng mình.

Lớn lên trong một gia đình và cộng đồng doanh nhân xung quanh mình, tác giả David Sax quen thuộc với tất cả những gì liên quan tới kinh doanh. Và đây chính là điều khiến ông không tán thành quan điểm được nhiều chuyên gia và các hãng truyền thông tung hô khi nói về doanh nhân trong 20 năm qua.

Xuất phát từ Thung lũng Silicon, những nhà đổi mới xuất sắc như Bill Gates của Microsoft, Larry Ellison của Oracle, Jeff  Bezos của Amazon, Steve Jobs của Apple, Elon Mush của SpaceX, Mark Zurkerberg của Facebook... được coi là những hình mẫu tiêu biểu của doanh nhân khởi nghiệp. Từ đó, hình thành nên mô hình khởi nghiệp lan rộng khắp thế giới gắn liền với việc gọi vốn đầu tư mạo hiểm: từ ý tưởng của mình, các doanh nhân trẻ lập kế hoạch kinh doanh, sau đó thuyết trình kế hoạch cho các nhà đầu tư mạo hiểm để thu hút vốn. Thành công của kế hoạch kinh doanh được đánh giá dựa trên số vốn thu hút được về, chứ không mấy liên quan đến việc kinh doanh thực sự.

Những lùm xùm của quan điểm khởi nghiệp này cuối cùng đã xuất hiện, như: cú lừa hoàn hảo của của Elizabeth Holmes với Theranos, công ty "rởm" về xét nghiệm máu huy động được 700 triệu đô la và được định giá là 10 tỷ đô la, dù không thực hiện được một xét nghiệm và không thu được một đồng đô la doanh thu nào; thất bại của nhiều dự án khởi nghiệp khác tại Thung lũng Silicon…  do nhiều người ở thung lũng Silicon khởi nghiệp vì coi đó là con đường có thể phất lên nhanh chóng và tương đối ít rủi ro.

Nếu có thất bại, số tiền mất đi chủ yếu là của các nhà đầu tư, hiếm khi là tài sản cá nhân của những người sáng lập. Hành trình khởi nghiệp trở thành câu chuyện nằm trơ trọi trên sơ yếu lý lịch, và chủ nhân của những tấm bằng từ các trường thuộc nhóm Ivy không mấy khó khăn tìm một công việc mới.

Bên cạnh việc chỉ ra mặt trái của quan điểm khởi nghiệp đang được tung hô này, David Sax khẳng định, trở thành doanh nhân không phải là điều kỳ lạ mà chỉ một nhóm nhỏ những thiên tài siêu thành công mới có thể làm được, như những câu chuyện hoa lệ được giới truyền thông lăng-xê.

Kardashian lọt vào trang bìa của Forbes với tư cách là tỷ phú tự thân trẻ nhất từ ​​trước đến nay. Nhưng thực tế, doanh nhân đầu tiên trong gia đình Kardashian chính là mẹ cô, người đã điều hành một cửa hàng quần áo trẻ em trong nhiều năm ở La Jolla.

Đây cũng chính là nội dung được tác giả David Sax truyền tải trong phần đầu tiên của cuốn sách "Giải mã doanh nhân", nhằm hóa giải những lầm tưởng về doanh nhân, kinh doanh và khởi nghiệp.

Trong những phần tiếp theo của cuốn sách, thông qua những câu chuyện hấp dẫn về quá trình khởi nghiệp của nhiều doanh nhân thế hệ đầu tiên, hay quá trình duy trì công việc kinh doanh của các doanh nhân thế hệ tiếp nối; David Sax đã chỉ ra thực tế khác biệt giữa huyền thoại về doanh nhân vĩ đại kiểu Thung lũng Silicon, với đa phần doanh nhân trong xã hội.

Khả năng rủi ro là điều mà bất cứ ai khi bước chân vào thế giới kinh doanh đều phải chấp nhận. David Sax nói: "Không có doanh nhân nào được đảm bảo thành công, phát triển, đổi mới hay bất cứ điều gì khác. Nhưng bất kỳ ai trở thành doanh nhân đều được đảm bảo hai điều: rủi ro và tự do. Tự do xây dựng, làm việc và làm mọi thứ theo cách mà mình muốn, vì họ sẽ là người duy nhất chịu trách nhiệm. Và mỗi người khi quyết định trở thành một doanh nhân phải học cách quản lý, đối phó với những rủi ro đó, để có được lợi ích của sự tự do."

Rất nhiều người trong huyền thoại khởi nghiệp ở Thung lũng Silicon đó là những người trẻ da trắng từng theo học Harvard và Stanford. Họ có nền tảng gia đình rất tốt. Họ có thể nói: hãy cứ thử đi, thất bại thì làm lại. Thực tế họ đã nằm trong 3% số người hàng đầu, và khi thành công họ đã lọt vào top 1% hàng đầu trên thế giới.

Rủi ro của những người trẻ này hoàn toàn khác biệt so với những người Syria tị nạn, hay những người di cư gốc Phi, gốc Á… còn phải mang trên lưng sinh kế của cả gia đình. Đối với những người như vậy, nếu doanh nghiệp của họ không thành công, bản thân và gia đình họ có thể rơi vào cảnh nghèo đói. Trong khi đó, một chàng trai da trắng trẻ tuổi theo học Harvard và Stanford có lẽ sẽ không rơi ra khỏi tầng lớp trung lưu nếu ứng dụng của anh không được chấp nhận.

David kết luận: Không phải ai cũng dễ dàng chấp nhận rủi ro đó.  Và đó là lý do tại sao chỉ 10% dân số lựa chọn trở thành doanh nhân.

Thẳng thắn, cởi mở và hấp dẫn, cuốn sách "Giải mã doanh nhân" của tác giả David Sax hóa giải những lầm tưởng phổ biến lâu nay, đưa ra bức tranh đầy đủ hơn về tinh thần kinh doanh với mối quan hệ phức tạp giữa tự do, rủi ro và thành công của các doanh nhân; giúp độc giả quan tâm về khởi nghiệp có được động lực hay những cân nhắc sáng suốt, và các doanh nhân sẽ tìm thấy sự đồng cảm, nguồn động viên trước những căng thẳng, áp lực trong công việc kinh doanh hàng ngày của mình.

Nhận xét về cuốn sách "Giải mã doanh nhân", Al Jacobs, tác giả sách bán chạy nhất của NewYork Times viết: "David Sax đã đưa chúng ta tới những doanh nghiệp thực tế, từ salon làm đẹp tới tiệm bánh mì. Câu chuyện nào cũng tràn đầy niềm hứng khởi và giúp ta mở mang đầu óc. Nếu cuốn sách này không khiến bạn bắt tay xây dựng một công ty ngay lập tức, nhiều khả năng bạn đã có công ty của chính mình".

Hà My