Bác sĩ Phan Chí Thành thăm khám cho người bệnh - Ảnh: BSCC
Tất cả những bệnh nhân này đều nhập viện với lý do lạm dụng thuốc tránh thai kéo dài, thậm chí có người dùng đến hàng chục năm.
Dùng thuốc tránh thai kéo dài
Các bác sĩ cho biết thuyên tắc phổi do huyết khối là một bệnh lý cấp cứu thường gặp nhưng không dễ chẩn đoán, các trường hợp nặng có nguy cơ tử vong lên tới 60%.
Mới đây, Bệnh viện TP Thủ Đức (TP.HCM) đã cấp cứu thành công nữ bệnh nhân 47 tuổi bị thuyên tắc phổi cấp liên quan thuốc tránh thai. Qua tìm hiểu được biết người bệnh này đã tự mua một loại thuốc tránh thai uống suốt 4 năm liền (loại 1 vỉ 21 viên).
Bệnh nhân nhập viện cấp cứu vì đau ngực, khó thở và sưng to một bên chân. Sau khi làm các xét nghiệm, bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân có huyết khối rất lớn che lấp gần hoàn toàn động mạch phổi hai bên.
Trường hợp khác là bà M.T.N. (46 tuổi, TP.HCM), nhập Bệnh viện Nhân dân 115 trong tình trạng khó thở nhiều, phù hai chân... Cách thời điểm nhập viện 7 ngày, người bệnh bị khó thở kèm đau ngực trái âm ỉ khi xoay trở và khi ho. Sau khi vào bệnh viện địa phương đã được chẩn đoán theo dõi thuyên tắc phổi, suy tim và được truyền máu nhưng tình trạng khó thở không cải thiện nên được chuyển viện đến Bệnh viện Nhân dân 115.
Tại Bệnh viện Nhân dân 115, người bệnh cho biết có uống thuốc ngừa thai hằng ngày liên tục trong 10 năm nay. Hai năm gần đây chị bị cường kinh, chu kỳ kinh kéo dài 8 - 10 ngày, lượng máu kinh ra nhiều hơn trước nhưng không đi khám và điều trị. Hỏi tiền sử gia đình không có ai mắc bệnh tim mạch sớm, các bác sĩ chẩn đoán thuyên tắc phổi cấp do dùng thuốc tránh thai.
Các bác sĩ cũng ghi nhận trường hợp sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp trong suốt 10 năm dẫn tới biến chứng tắc động mạch phổi, phải nhập viện cấp cứu tại Bệnh viện Trung ương quân đội 108. Bệnh nhân cho biết thường xuyên sử dụng thuốc tránh thai 10 năm nay, thường uống 12 - 15 viên/tháng. Bệnh nhân đã được chẩn đoán xác định là huyết khối thuyên tắc động mạch phổi cấp tính do lạm dụng thuốc tránh thai.
Uống nhiều thuốc ngừa thai chứa estrogen rất nguy hiểm
Bác sĩ Nguyễn Thị Ngọc Bích, khoa sản Bệnh viện TP Thủ Đức, cho biết các thống kê cho thấy tỉ lệ thuyên tắc huyết khối tĩnh mạch ở phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ chiếm tỉ lệ 1/10.000. Tỉ lệ này tăng gấp 3-5 lần nếu uống thuốc ngừa thai có chứa estrogen. Thuốc ngừa thai chứa estrogen sẽ làm tăng nồng độ yếu tố đông máu, giảm yếu tố chống đông tự nhiên như protein S và giảm hoạt tính tiêu sợi huyết.
Tỉ lệ huyết khối tĩnh mạch sâu và thuyên tắc huyết khối tăng lên khi liều estrogen tăng lên. Với các viên thuốc ngừa thai phối hợp có chứa từ 10 - 35 mcg estrogen, nguy cơ sẽ cao gấp 2-4 lần so với nguy cơ ban đầu.
Bác sĩ Phan Chí Thành - Chánh văn phòng Trung tâm đào tạo, Bệnh viện Phụ sản trung ương - cho biết uống thuốc tránh thai là một phương pháp ngừa thai rất hiệu quả. Thuốc tránh thai cơ bản không quá nguy hiểm, hầu hết phụ nữ có thể mua dùng không qua kê đơn của bác sĩ, dù tránh thai khẩn cấp hay thông thường.
"Tuy nhiên, các loại thuốc tránh thai đều có nguy cơ gây tăng đông, tắc mạch. Vì vậy có chỉ định chặt chẽ bệnh nhân không được dùng. Ví dụ bệnh nhân có tiền sử tim mạch, tắc mạch; chảy máu âm đạo không rõ nguyên nhân; người béo phì, có lối sống ít vận động; rối loạn mỡ máu hoặc hút thuốc lá.
Trong khi đó, do bệnh nhân ít cảm nhận các tác dụng phụ nên nhiều trường hợp tắc mạch phổi xảy ra một cách đột ngột. Vì vậy trong quá trình uống thuốc tránh thai, đặc biệt sau đợt đầu tiên sử dụng, phụ nữ nên khám sàng lọc định kỳ về huyết áp, mỡ máu...", bác sĩ Thành khuyến cáo.
Bên cạnh đó, bác sĩ Thành cũng cho rằng sau hai năm dịch COVID-19 nhiều người bị rối loạn đông máu nên cẩn trọng khi dùng thuốc tránh thai. Phụ nữ rối loạn tăng đông trên nền tảng dùng thuốc tránh thai có thể nguy hiểm, gây nhồi máu phổi hoặc tắc mạch phổi. Vì vậy, sau khi mắc COVID-19, nếu muốn sử dụng thuốc tránh thai thì chị em nên đến thăm khám và có sự tư vấn của bác sĩ.
Theo các chuyên gia, hiện nay có rất nhiều biện pháp tránh thai như viên thuốc ngừa thai dạng uống, đặt vòng, miếng dán tránh trai, cấy que, triệt sản... Muốn tránh thai an toàn và hiệu quả, cần thăm khám và được tư vấn bởi các bác sĩ chuyên khoa. Theo đó, các bác sĩ sẽ căn cứ vào điều kiện sức khỏe, cơ địa, bệnh nền xơ vữa động mạch, tài chính, sự yêu thích... để chọn ra biện pháp tránh thai phù hợp nhất.
Bị thuyên tắc phổi vì uống thuốc tránh thai suốt 4 năm TTO - Người phụ nữ 47 tuổi bị thuyên tắc phổi cấp do đã uống thuốc tránh thai trong suốt bốn năm qua. Kết quả chụp CT-scan động mạch phổi cho thấy huyết khối rất lớn, che lấp gần hoàn toàn động mạch phổi hai bên.