Các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ vận tải hàng quá cảnh tuyến Việt Nam - Campuchia mới đây đã có văn bản gửi Bí thư Thành ủy Tp.HCM (Trưởng Ban chỉ đạo phòng chống tham nhũng, tiêu cực Tp. HCM), Bộ trưởng Bộ Tài chính, Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan, Bộ trưởng Bộ GTVT, Cục trưởng Cục Đường thủy nội địa và một số đơn vị liên quan, phản ánh những bất cập của việc kiểm tra thực tế hàng quá cảnh vận chuyển bằng phương tiện thủy nội địa tại Chi cục Hải quan Khu vực I, Cục Hải quan Tp.HCM.
4 doanh nghiệp cũng ký tên trong văn bản là các doanh nghiệp vận tải hàng hoá container đường thủy qua biên giới giữa Việt Nam và Campuchia từ các cảng khu vực TP.HCM và tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đi Phnôm Pênh và ngược lại.
Cụ thể bao gồm Công ty TNHH MTV Vận Tải Biển Gemadept, Công ty TNHH Dịch Vụ Tiếp vận toàn cầu, Công ty Cổ phần Vận tải thủy Tân Cảng, Công ty Cổ phần Tân Cảng Cypress.
Ảnh hưởng lớn đến xuất nhập khẩu
Theo phản ánh của các doanh nghiệp, tuyến hàng hóa này đang bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Theo lý giải của các doanh nghiệp là do một số cán bộ tại Chi cục Hải Quan Khu vực I, Cục Hải Quan Tp.HCM đã cố ý gây khó khăn, phiền hà doanh nghiệp khi thực hiện kiểm tra thực tế thủ công kéo dài số lượng lớn container hàng hóa quá cảnh đi Campuchia bằng đường thủy nội địa.
Các cán bộ bị tố gây khó dễ, phiền hà thuộc Chi cục Hải Quan Khu vực I, Cục Hải Quan Tp.HCM.
Cụ thể, theo phản ánh của các doanh nghiệp, Chi cục Hải Quan Khu vực I đã có nhiều công văn do ông Nguyễn Thanh Long Chi Cục Phó ký với nội dung không cho doanh nghiệp gom trả hàng tại nhiều cảng, khai thác tuyến vận tải theo thực tế. Các doanh nghiệp cho rằng điều này “vi phạm nghiêm trọng Điều ước quốc tế (Hiệp định vận tải thủy) và gây thiệt hại to lớn cho các doanh nghiệp vận tải trong thời gian trên”.
“Dù kiểm tra thực tế 1 container trong một tờ khai lại giữ toàn bộ các container trong tờ khai đó dẫn đến mỗi container bị kiểm hóa kéo theo từ 30-50 container khác cùng vận đơn và tờ khai bị giữ lại đến khi hoàn thành việc kiểm hóa”, các doanh nghiệp nêu vấn đề.
Thời gian từ lúc container bị tạm ngừng thông quan đến lúc hoàn thành kiểm hóa kéo dài trung bình từ 15 đến 45 ngày. Việc ra quyết định giữ hàng kiểm hóa phải sau 3 ngày đến 10 ngày mới gửi cho người khai Hải quan (Ngày phát hành Quyết định giữ hàng đúng theo quy định nhưng thực tế nhưng không chuyển đến doanh nghiệp).
“Công chức Hải quan khi kiểm tra thường xuyên gây khó khăn như yêu cầu dỡ hàng ra khỏi container mặc dù hàng hóa đồng nhất, không ra ngay biên bản sau khi kiểm hóa xong, kéo dài thời gian hoàn thành giấy tờ hành chính để thông quan cho lô hàng, phát sinh chi phí kiểm hóa, lưu container, lưu bãi, chưa kể kiểm hóa thành nhiều lần, khách hàng, đối tác rất bất bình.
Quyết định kiểm tra xác xuất 10% hàng hóa nhưng thực chất là kiểm tra 100% hàng hóa vì công chức Hải quan luôn yêu cầu dỡ hết hàng ra khỏi container để kiểm tra hàng đóng ở cuối container”, các doanh nghiệp bày tỏ bức xúc.
Đặc biệt, các doanh nghiệp cũng phản ánh bị yêu cầu kê khai bản kê chi tiết danh mục hàng hóa quá cảnh đóng trong container tương tự như hàng hóa nhập khẩu, từ đó liên tục phạt doanh nghiệp vận chuyển lỗi vi phạm hành chính.
Theo đó, các doanh nghiệp cho rằng quy định tại Thông tư 39 khi áp dụng với hàng container quá cảnh trên tuyến vận tải thủy giữa hai quốc gia Việt Nam và Campuchia là chưa phù hợp với các tiêu chuẩn vận tải quốc tế.
Theo Hiệp định song phương, người vận chuyển chỉ nhận hàng hóa, thông tin từ hãng tàu biển sau khi hàng đã dỡ xuống cảng biển Việt Nam để thực hiện dịch vụ vận chuyển. Họ không phải là chủ hàng để có thể khai báo chi tiết về lô hàng quá cảnh (hàng hóa không phát sinh thuế nhập khẩu tại Việt Nam).
Các doanh nghiệp cũng cho biết Chi cục Hải quan Khu vực I – Cục Hải quan Tp. HCM dựa vào điều này để liên tục kiểm tra thực tế hàng hóa quá cảnh và xử phạt doanh nghiệp vận tải với các lỗi rất vô lý; ví dụ như: hàng đóng sai quy cách, sai số lượng... trong khi hàng hóa không thuộc các mặt hàng cấm, còn nguyên niêm phong.
“Chúng tôi cho rằng các hành động đối với hàng hóa quá cảnh tại Hải quan KVI, Tp. HCM vi phạm điều ước quốc tế, đi ngược lại mục tiêu của quản lý nhà nước”, các doanh nghiệp bức xúc nói.
Tuyến vận tải thủy Việt Nam - Campuchia hàng năm đem lại công việc cho người lao động và nguồn lợi khoảng 60 triệu USD/năm cho các doanh nghiệp vận tải thủy, doanh nghiệp xếp dỡ của Việt Nam.
Vì vậy, các doanh nghiệp kiến nghị không áp dụng khai báo chi tiết hàng hóa quá cảnh theo Thông tư 39. Đảm bảo hàng hóa được lưu thông thuận lợi phù hợp với các Hiệp định giữa hai đất nước.
Bên cạnh đó, áp dụng việc khai báo hàng container quá cảnh của người vận chuyển bằng đường thủy nội địa tương tự như các hãng vận chuyển hàng hải đang thực hiện;
Xây dựng hướng dẫn riêng rõ ràng, thống nhất về việc kiểm tra, giám sát hàng quá cảnh Việt Nam – Campuchia nhằm phụ hợp với các qui ước, hiệp định quốc tế và tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp.
Khi cơ quan Hải quan quyết định kiểm tra thực tế hàng hóa trong 1 container, giải phóng ngay các container còn lại thuộc tờ khai bị kiểm hóa để tiếp tục vận chuyển. Chỉ kiểm tra thực tế khi thực sự cần thiết, đảm bảo tuân thủ điều khoản của Hiệp định. Không gây cản trở một cách không cần thiết việc tự do giao thông thủy.
Các doanh nghiệp cũng kiến nghị tạo điều kiện thuận lợi, đơn giản hóa thủ tục đối với hàng hóa quá cảnh vận chuyển bằng đường thủy để thu hút thêm hàng hóa thông qua các cảng biển Tp. HCM.
“Cơ quan chuyên trách xác minh sự cố ý gây phiền hà của các công chức Hải quan”, các doanh nghiệp kiến nghị.
Cơ quan có trách nhiệm nói gì?
Để xác minh các phản ánh của doanh nghiệp, ngay trong chiều ngày 2/12, Người Đưa Tin đã liên hệ với ông Nguyễn Văn Cẩn - Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan và được biết phía đơn vị đã tiếp nhận văn bản của doanh nghiệp và đang kiểm tra, xem xét.
Liên quan đến vụ việc, cũng trong chiều 2/12 trao đổi với Người Đưa Tin, ông Bùi Thiên Thu – Cục trưởng Cục Đường Thủy nội địa, Bộ GTVT (cơ quan thường trực Hiệp định vận tải đường thủy giữa Việt Nam và Campuchia) cho biết đơn vị cũng đã nhận được văn bản và nắm bắt được phản ánh từ các doanh nghiệp nói trên.
“Nếu có những tiêu cực như phản ánh sẽ ảnh hưởng rất nghiêm trọng đến tuyến vận tải thủy nội địa Việt Nam – Campuchia. Trong khi đây đang là tuyến rất quan trọng trong vận tải hàng hóa sang Campuchia thông qua Việt Nam cũng như hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa thông qua các cảng biển của Việt Nam nói chung”, ông Thu đánh giá đồng thời cho biết mỗi năm tuyến vận tải này vận chuyển khoảng 400.000 Teus hàng hóa quả cảnh cho nước bạn Campuchia.
Bên cạnh đó, ông Thu cũng cho rằng những tiêu cực trên có thể gây ách tắc hàng hóa tại các cảng biển, kéo dài thời gian kiểm tra hàng hóa, ảnh hưởng giá trị hàng hóa, gây bức xúc đối với các chủ hàng.
Điều này có thể dẫn đến hệ lụy, giảm sức cạnh cạnh của tuyến vận tải này khi các chủ hàng dừng quá cảnh hàng hóa tại cảng Tp. HCM, chuyển qua đi theo hướng chuyển tải qua Hong Kong hoặc Singapore về cảng Shihanoukville sau đó chuyển đường bộ về Phnom Phenh và từ Laem Chabang/Bangkok (Thái Lan) quá cảnh sang Sihanoukeivlle.
Ông Bùi Thiên Thu – Cục trưởng Cục Đường Thủy nội địa, Bộ GTVT.
“Việc kiểm tra chuyên môn của cơ quan chuyên này thì chúng tôi không có ý kiến nhưng nếu đúng như phản ánh của doanh nghiệp thì sẽ gây ảnh hưởng rất lớn cho thông thương hàng hóa giữa hai nước”, ông Bùi Thiên Thu đánh giá.
Về hướng giải quyết của Cục Đường thủy nội địa Việt Nam, ông Thu cho biết với tư cách là cơ quan thường trực của Hiệp định vận tải thủy giữa hai nước, Cục đã tiếp nhận thông tin, kịp thời báo cáo Bộ GTVT.
Đặc biệt cơ quan này cũng có văn bản gửi Tổng cục Hải quan đề nghị xem xét giải quyết các vấn đề vướng mắc như phản ánh của doanh nghiệp. Tuy nhiên đến nay Tổng cục Hải quan chưa có văn bản phản hồi lại đề nghị của Cục.
Cũng trong vấn đề trên, ông Lê Duy Hiệp - Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ Logistics Việt Nam (VLA) cho biết sự việc nói đến hàng trung chuyển qua Việt Nam để đi Campuchia, và không thuộc loại hàng xuất nhập khẩu, vì vậy việc cán bộ Hải quan kiểm tra kĩ lưỡng từng container hàng hoá gây nên xáo trộn và ách tắc cho doanh nghiệp, làm quá trình vận chuyển bị chậm trễ.
Hiệp định giữa Việt Nam và Campuchia có nhắc đến việc tạo điều kiện thông thoáng cho hàng quá cảnh đi Campuchia qua Việt Nam. Do vậy tỉ lệ kiểm tra theo nguyên tắc chỉ trong khoảng 10% container, nhưng thời gian qua có trường hợp bị kiểm tra đến 100% container vận chuyển.
Ông Hiệp cho hay sự việc đúng là đang xảy ra, và ảnh hưởng rất lớn đến cam kết với khách hàng của doanh nghiệp vận chuyển. Đại diện Hiệp hội Logistic Việt Nam còn cho biết nước bạn Campuchia cũng phản ánh về sự việc hàng quá cảnh qua Campuchia bị kiểm tra nghiêm ngặt gây chậm trễ, và mong muốn có thể làm việc với Chính phủ Việt Nam.
“Tôi rất quan ngại vấn đề này và khuyến nghị các cơ quan liên quan của hai nước nên ngồi lại và thống nhất, tìm ra giải pháp chung. Đồng thời làm việc với nước bạn Campuchia để thống nhất quy trình quá cảnh”, ông Lê Duy Hiệp chia sẻ.
Việc phát triển hàng trung chuyển cũng là một trong những mục tiêu phát triển kinh tế, do đó sự việc còn tiếp diễn sẽ dẫn đến cảng của Việt Nam không đáp ứng được yêu cầu của một cảng trung chuyển (đến, xếp và đi luôn trong vòng 4-5 ngày).
Ngoài ra, ông nói thêm, liên quan đến mặt hàng cấm như ma tuý, vũ khí, cơ quan Hải quan đương nhiên phải kiểm tra theo Hiệp ước quốc tế, nhưng đối với mặt hàng thông thường nên được tạo điều kiện thông thoáng mới có thể phát triển dịch vụ hàng trung chuyển quốc tế.
Mạnh Quốc - Hồng Nhung .