Sáng sớm, ông Nguyễn Văn Cường (61 tuổi, trú xã Nghi Diên, huyện Nghi Lộc, Nghệ An) dạo một vòng quanh vườn cam kiểm tra. Ông bảo, năm nay thời tiết không thuận lợi, đặc biệt trận mưa lớn kéo dài hồi cuối tháng 11 khiến vườn cam bị ngập úng suốt nhiều ngày, gây thiệt hại nặng cho các chủ vườn cam.

Nhẩm đếm, ông Cường cho biết phần vì mới cải tạo lại vườn cam bằng giống cây mới, phần vì mưa lũ nên hiện cả vườn còn chưa đến 300 trái. Số lượng cam quá ít, lão nông này chẳng dám nhận tiền đặt cọc mua cam của khách vì sợ tết không có hàng để bán.

Sau nhiều ngày bị ngập úng, cam Xã Đoài bắt đầu rụng vàng cả gốc - Ảnh: Phan Ngọc

Ông Nguyễn Văn Thọ (trú xã Nghi Diên) cho biết, chỉ trong hơn 1 tháng qua, vườn cam gần 60 gốc của gia đình ông đã bị ngâm nước lũ do mưa lớn. Ngâm nước lâu ngày khiến bộ rễ của cây cam bị ảnh hưởng, lũ rút, những cây cam Xã Đoài bắt đầu rụng trái.

Đứng nhìn những trái cam liên tục rơi xuống vườn, ông Thọ thở dài: “Tiếc nhưng chẳng còn cách nào khác. Sáng nào cũng nhặt được vài chục ký cam rụng. Vì bị ngâm nước lâu quá nên nó sẽ còn rụng cho đến tết”. 

Phía dưới gốc, những trái cam “tiến vua” nằm ngổn ngang. Nhiều trái rụng lâu ngày, không nhặt kịp đã thối rữa. Tiếc của, một số người xin nhặt về vắt nước uống để tránh lãng phí. “Loại này vẫn còn xanh nên hơi chua, vắt nước cũng phải bỏ thêm ít đường mới uống được” - một người dân địa phương nói.

Cả vườn cam chỉ còn chưa đến 300 trái, ông Cường lo lắng tết này không có cam để bán - Ảnh: Phan Ngọc

Theo ông Thọ, vườn cam Xã Đoài của ông năm nay ước đạt 14.000 trái, song đến nay đã rụng mất hơn 4.000 trái. Với tình hình như hiện tại, lão nông này dự tính đến tết Nguyên đán chỉ còn khoảng 6.000-7.000 trái để bán. 

Đây cũng là tình trạng chung của các hộ dân trồng cam Xã Đoài ở Nghi Diên. Cam rụng hàng loạt sau lũ, dự kiến sẽ thiếu hàng trong dịp tết, song hiện giá cam vẫn ở mức trung bình như mọi năm, từ 60.000-70.000/trái tùy chất lượng của từng vườn. 

“Hiện tôi đã nhận đặt cọc của khách quen hơn 2.000 trái với giá 70.000/trái” - ông Thọ nói và cho hay hiện cam vẫn chưa chín, song đã có rất nhiều khách đến mua với số lượng lớn để gửi làm quà biếu. “Có mấy khách đặt mua mấy trăm trái, nhưng muốn cắt bây giờ để làm quà biếu nên tôi không bán. Giờ cứ để cam rụng thì tiếc đó, nhưng mà cắt bán thì ảnh hưởng chất lượng, uy tín của mình nên thôi” - ông Thọ nói.

Cam Xã Đoài là giống cam đặc biệt thơm ngon, ngọt, được coi là cây ăn quả đặc sản “tiến vua” nức tiếng ở xứ Nghệ. Giống cam này không chỉ đi vào văn chương Việt Nam mà còn nổi tiếng trên thế giới.

“Chỉ cần bóc vỏ là người sành cam đã cảm nhận được rồi. Còn khi nếm thì cam Xã Đoài có vị ngọt thanh chứ không quá ngọt như các loại cam khác” - ông Cường nói khi lý giải vì sao một trái cam Xã Đoài có giá bằng 3-4kg cam thông thường.

Cam rụng lâu ngày không kịp nhặt, đã bắt đầu thối rữa dưới gốc, mương thoát nước - Ảnh: Phan Ngọc

Trong khi cam rụng, phải đổ bỏ mỗi ngày, ông Thọ vẫn từ chối bán cho khách do cam chưa chín, sợ mất tiếng cam Xã Đoài - Ảnh: Phan Ngọc

Ông Phan Công Dương - Chủ tịch UBND xã Nghi Diên - cho biết, toàn xã hiện có hơn 30ha cam Xã Đoài, trong đó, số gốc trồng trong vườn nhà dân chỉ chừng 10ha, số còn lại ở các trang trại cam. Những đợt mưa lớn trong tháng 11 đã khiến các vườn cam bị ngập úng nhiều ngày.

“Chưa có thống kê cụ thể nhưng ước tính những đợt mưa lớn, ngập úng đã khiến các vườn cam bị rụng mất một nửa. Không những vậy, tình trạng ngập úng lâu cũng sẽ ảnh hưởng đến chất lượng của cam, làm chậm quá trình cam chín khi tết đã cận kề” - ông Dương nói.

Phan Ngọc