Ngày 5/12, lệnh cấm nhập dầu Nga bằng đường biển của Liên minh châu Âu (EU) có hiệu lực. Lệnh cấm nhập sản phẩm từ dầu sẽ được áp dụng từ tháng 2/2023. EU cũng không cho phép các công ty và cá nhân trong khối cung cấp dịch vụ tài chính, môi giới, vận chuyển và bảo hiểm cho dầu Nga, trừ phi chúng được mua dưới giá trần 60 USD một thùng.

Việc này đã tạo điều kiện cho các doanh nghiệp mới nhảy vào lấp chỗ trống của phương Tây. Vài tháng gần đây, các tàu dầu cũ do chủ tàu Hy Lạp và Na Uy bán ra đã đạt mức giá kỷ lục, đặc biệt với loại tàu Aframax có thể chở tối đa 600.000 thùng. Đây là quy mô tiêu chuẩn với tàu chở dầu Nga từ các cảng ở biển Baltic.

Chúng được doanh nghiệp Trung Đông và châu Á mua lại, nhằm tận dụng giá thuê hiện cao chót vót với tàu sẵn sàng vận chuyển dầu Nga sang Ấn Độ, Trung Quốc.

Giá tàu Aframax tuổi đời 20 năm hiện tăng 86% so với đầu năm nay, lên 22 triệu USD một chiếc, theo website đính giá tàu biển VesselsValue. Website này cho biết năm nay, 148 thương vụ bán Aframax đã được ghi nhận, tăng 5% so với cùng kỳ năm 2021.

Nghiên cứu của hãng môi giới tàu biển Clarksons cũng cho thấy số tàu dầu bán ra trong 11 tháng đầu năm nay cao hơn cả năm ngoái. Riêng tháng 10, doanh số đạt kỷ lục 76 chiếc.

Các công ty quản lý tàu biển như Fractal Shipping (Thụy Sĩ) đang thu lời lớn từ việc này. Chỉ trong gần một năm, Fractal đã được giao quản lý 23 chiếc cho các chủ tàu ở Dubai. Tất cả đều chỉ mới đổi chủ gần đây. Phần lớn hiện vận chuyển dầu Nga từ các cảng ở biển Baltic và Biển Đen đến châu Á, Refinitiv Eikon cho biết.

CEO Mathieu Philippe cho biết ông nảy ra ý tưởng về Fractal cách đây một năm. Khi đó, ông đặt cược đội tàu toàn cầu sẽ thiếu hụt và giá tàu, cước vận chuyển sẽ tăng vọt sau đại dịch. Nhưng đến giữa năm nay, nhiều khách hàng bắt đầu tìm đến ông để tham gia ngành kinh doanh dầu Nga.

"Chúng tôi nhận được rất nhiều tàu dầu trong tháng 8 và 9. Các khách hàng của chúng tôi muốn tận dụng cơ hội kinh doanh từ dầu Nga", ông cho biết trên Reuters.

Phần lớn các hãng dầu châu Âu ngừng dùng tàu sau 15 năm. Khi bị thải bỏ, chúng sẽ được tháo dỡ. Nhưng đội tàu của Fractal gồm toàn bộ là tàu dầu có tuổi đời 13-19 năm, theo thông tin trên website.

Cho đến ngày 5/12, chưa có lệnh trừng phạt nào của châu Âu áp dụng với dầu Nga vận chuyển đến châu Á. Vì thế, Fractal và các hãng quản lý tàu biển khác đến thời điểm đó vẫn chưa vi phạm quy định nào. Dù vậy, để đề phòng, Philippe cho biết Fractal không làm việc với các công ty do Nga sở hữu.

Các chủ tàu sẵn sàng vận chuyển dầu Nga cũng đang kiếm lời lớn. "Các tàu vốn đang kiếm 80.000 USD một ngày tại Địa Trung Hải thì có thể kiếm được 130.000 USD nếu nhận chở dầu Nga", một nhân viên môi giới tàu biển cho biết.

Giá vận chuyển dầu đang lên cao nhất kể từ năm 2008, nếu không tính thời kỳ năm 2020 - khi các hãng dầu ráo riết tìm tàu để trữ dầu dư do nhu cầu lao dốc trong đại dịch. Omar Nokta - nhà phân tích tại ngân hàng đầu tư Jefferies cho biết các chủ tàu có thể kiếm hơn 100.000 USD một ngày với một số tuyến.

"Dù hiện chưa rõ liệu trần giá sẽ tác động thế nào đến xuất khẩu dầu Nga, điều dễ thấy nhất hiện tại là đội tàu đang phải hoạt động hết công suất và di chuyển với khoảng cách xa hơn", Nokta cho biết.

Phần lớn tàu dầu hiện mất hàng tuần để đưa dầu Nga từ biển Baltic và Biển Đen đến châu Á. Trước đây, số dầu này được bán sang châu Âu, với lộ trình chỉ vài ngày.

Trong khi đó, nguồn cung tàu dầu mới được dự báo hạn chế. Phân tích của các hãng môi giới tàu biển cho biết hoạt động đóng tàu đã chững lại từ trong đại dịch. Số tàu được giao năm tới có thể thấp kỷ lục.

Hãng môi giới tàu biển Braemar ước tính khoảng 120 - 212 tàu dầu có thể được bán cho người mua Nga năm nay. Năm ngoái, gần như không có vụ mua bán nào cho người tham gia vận chuyển dầu Nga.

Hà Thu (theo Reuters)