Trên cơ sở ý kiến của doanh nghiệp, Liên đoàn Công nghiệp và Thương mại Việt Nam (VCCI) vừa có văn bản trả lời công văn số 6698/BYT-TB-CT ngày 21/11/2022 của Bộ Y tế về việc đề nghị góp ý Dự thảo Nghị sửa đổi một số điều Nghị định 98/2021/NĐ-CP về quản lý trang thiết bị y tế (sau đây gọi tắt là Dự thảo).
Quy định về kê khai, niêm yết giá
VCCI cho biết, theo phản ánh của doanh nghiệp, quy định về kê khai giá tại Nghị định 98/2021/NĐ-CP tạo ra gánh nặng vô cùng lớn cho doanh nghiệp trong việc thực hiện, do khối lượng trang thiết bị y tế rất nhiều (nhiều loại trang thiết bị và nhiều cấu hình, phụ kiện thay đổi trong một trang thiết bị) và giá cả dễ thay đổi do ảnh hưởng từ yếu tố tỷ giá và các chi phí khác.
Bên cạnh đó, mục tiêu quản lý của quy định này cũng chưa rõ ràng. Quy định về kê khai giá có mục đích giúp cơ quan nhà nước nắm bắt được tình hình giá cả của sản phẩm, từ đó có thể đề xuất các biện pháp quản lý giá phù hợp nếu giá cả có biến động bất thường. Điều này là đặc biệt quan trọng với các sản phẩm, dịch vụ có lượng tiêu thụ đặc biệt lớn, liên tục và dành cho phần lớn dân số, chẳng hạn như giá khám chữa bệnh, giá vận tải hành khách đường bộ, đường sắt…
Trong khi đó, phần lớn đối tượng mua sắm và sử dụng trang thiết bị y tế là các đơn vị công hoặc cơ sở y tế, vốn có khả năng đàm phán và lựa chọn nhà cung cấp với giá thành phù hợp. Nếu liên quan đến đấu thầu, việc xác định giá gói thầu trong mua sắm đầu thầu công có thể xử lý thông qua các biện pháp niêm yết giá, cung cấp thông tin chi tiết về giá trúng thầu (chi tiết đến từng mặt hàng).
Từ các lý do trên, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc bỏ quy định về kê khai giá.
"Trong trường hợp không bỏ quy định trên, chúng tôi tạm thời đồng ý việc quy định thu hẹp đối tượng phải thực hiện kê khai giá như Dự thảo", VCCI ý kiến và đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc một số điểm.
Thứ nhất, Dự thảo quy định Bộ Y tế ban hành Danh mục trang thiết bị y tế phải kê khai giá. Để làm cơ sở xây dựng danh mục sau này, đề nghị cơ quan soạn thảo bổ sung nguyên tắc xây dựng danh mục, có thể sử dụng tiêu chí thiết yếu với hoạt động khám chữa bệnh; có mức độ chi trả cao; ảnh hưởng lớn đến an sinh xã hội nếu giá cả tăng cao bất thường.
Thứ hai, việc kê khai giá theo đúng nguyên tắc của pháp luật về giá (Nghị định 149/2016/NĐ-CP), tức là chủ thể kinh doanh bán theo phương thức nào (bán buôn hay bán lẻ) thì kê khai theo giá đó. Quy định như vậy nhằm tránh tình trạng trong thời gian qua, một số doanh nghiệp phản ánh rằng dù họ không thực hiện hoạt động bán lẻ nhưng vẫn phải kê khai giá bán lẻ.
Thứ ba, việc kê khai giá có mục đích nhằm đáp ứng yêu cầu thu thập thông tin của cơ quan nhà nước, trong khi giá bán (đặc biệt là bán buôn) là vấn đề nhạy cảm trong hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Việc công khai tất cả thông tin lên cùng một cổng thông tin và cho phép nhiều đơn vị khác cùng xem được, trong đó có đối thủ kinh doanh là không hợp lý.
Do vậy, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo sửa đổi theo hướng cơ quan nhà nước là bên duy nhất thu thập và nắm giữ các thông tin kê khai giá (còn việc kê khai vẫn có thể thực hiện qua cổng thông tin như thời gian vừa qua).
Thứ tư, việc niêm yết giá đang được áp dụng với cả tổ chức sản xuất, kinh doanh. Tuy nhiên, bản chất của việc niêm yết giá là nhằm cung cấp thông tin cho người tiêu dùng trước khi đưa ra quyết định mua. Thực tế, các đơn vị mua sắm trang thiết bị chỉ làm việc với các nhà phân phối cuối cùng. Giá bán đến tay người mua sẽ là giá từ các nhà phân phối cuối cùng, chứ không phải giá của đơn vị sản xuất hay đơn vị bán buôn.
"Cũng cần lưu ý rằng giá bán từ các tổ chức sản xuất, bán buôn có sự thay đổi rất khác nhau, phụ thuộc vào đầu mối nhận hàng (do chiết khấu, ưu đãi…). Việc yêu cầu các tổ chức sản xuất hoặc bán buôn phải niêm yết giá là không phù hợp và khó khả thi", VCCI nhận định.
Do vậy, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo sửa đổi theo hướng chỉ các tổ chức, cá nhân có hoạt động bán hàng đến người dùng cuối (cơ sở y tế, cửa hàng thuốc, người tiêu dùng…) mới có trách nhiệm niêm yết giá.
Quy định về quảng cáo
Khoản 4 Điều 20 Luật Quảng cáo quy định về điều kiện được phép quảng cáo của một số loại hàng hóa, dịch vụ đặc biệt. Theo đó, các loại hàng hóa, dịch vụ đặc biệt này phải có giấy phép liên quan đến chất lượng sản phẩm trước khi tiến hành hoạt động quảng cáo, chẳng hạn giấy phép lưu hành với thuốc, trang thiết bị y tế, hóa chất, chế phẩm diệt côn trùng; phiếu công bố sản xuất với mỹ phẩm; giấy phép với sữa và sản phẩm dinh dưỡng cho trẻ nhỏ.
Như vậy, về bản chất, quy định này yêu cầu các hàng hoá, dịch vụ đặc biệt này phải đảm bảo chất lượng sản phẩm theo sự quản lý của cơ quan nhà nước trước khi thực hiện hoạt động quảng cáo. Các giấy phép về chất lượng sản phẩm do pháp luật chuyên ngành quy định.
Tuy nhiên, điểm g khoản 4 Điều 20 Luật Quảng cáo quy định quảng cáo thiết bị y tế phải có giấy phép lưu hành đối với thiết bị y tế sản xuất trong nước hoặc giấy phép nhập khẩu với thiết bị y tế nhập khẩu. Theo Tờ trình Dự thảo, quy định này gây vướng trong thực tiễn vì thiết bị y tế nhập khẩu không quản lý bằng giấy phép nhập khẩu, mà theo số lưu hành, tương tự như thiết bị y tế trong nước[2]. Việc này khiến doanh nghiệp không có đủ hồ sơ (như theo mặt câu chữ quy định) và cơ quan nhà nước không có căn cứ pháp lý để xác nhận. Theo chúng tôi, nếu pháp luật chuyên ngành không quy định giấy phép nhập khẩu, thì tương tự, việc quảng cáo sản phẩm này nên được hiểu là không cần yêu cầu loại giấy phép này. Do vậy, VCCI ủng hộ nội dung sửa đổi tại khoản 17 Điều 1 Dự thảo. "Về lâu dài, đề nghị cơ quan soạn thảo làm việc với cơ quan liên quan để sửa đổi quy định tại Luật Quảng cáo", VCCI ý kiến.
Ngoài ra, tại bản góp ý này, VCCI cũng đề nghị Bộ Y tế xem xét lại quy định về thủ tục quảng cáo thiết bị y tế để tạo điều kiện cho doanh nghiệp.
Tuệ Minh