Có biểu hiện lạm dụng yêu cầu cấp phiếu lý lịch tư pháp

Thưa bà, hiện có bao nhiêu thủ tục hành chính cấp phiếu lý lịch tư pháp (LLTP)? Trong số này, có thủ tục nào bất hợp lý, cần cắt giảm hoặc sửa đổi hay không?

Theo danh mục kèm theo Chỉ thị số 23 ngày 9.7.2023 của Thủ tướng, có 154 thủ tục hành chính (TTHC) yêu cầu cấp phiếu LLTP. Tuy nhiên, qua kiểm tra thì có 9 TTHC nêu tại danh mục không thuộc phạm vi rà soát theo yêu cầu của Chỉ thị 23. Vì vậy, thực tế có 145 TTHC yêu cầu phiếu LLTP.

Hồng Thái

Trong 9 thủ tục này, có 6 thủ tục thuộc lĩnh vực LLTP mà kết quả của thủ tục là phiếu LLTP, chứ không phải là TTHC có yêu cầu nộp phiếu LLTP. 3 thủ tục còn lại thuộc lĩnh vực nuôi con nuôi có thành phần hồ sơ là phiếu LLTP của cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài cấp.

Bộ Tư pháp đã báo cáo Thủ tướng về phương án cắt giảm các quy định, TTHC có yêu cầu phiếu LLTP. Đồng thời, Trung tâm LLTP quốc gia đang tiếp tục rà soát để đơn giản hóa các thủ tục cấp phiếu LLTP nhằm tạo thuận lợi hơn nữa cho cá nhân, cơ quan, tổ chức.

Thời gian qua, số lượng người có nhu cầu cấp phiếu LLTP tăng cao, dẫn tới quá tải. Phải chăng đang có tình trạng lạm dụng yêu cầu cung cấp phiếu này?

Đúng là số lượng yêu cầu cấp phiếu LLTP thời gian qua tăng cao. Một phần đến từ nhu cầu cấp phiếu để hoàn thiện hồ sơ và các TTHC khác; nhưng cũng có số lượng khá lớn người yêu cầu cấp phiếu là lao động phổ thông để xin việc làm trong nước hoặc nộp hồ sơ tuyển dụng lái xe công nghệ, giao hàng…

Với nhóm thứ hai, tôi cho rằng đây là biểu hiện của sự lạm dụng quyền yêu cầu cấp phiếu LLTP.

Theo quy định của luật LLTP, cá nhân có quyền yêu cầu cấp phiếu LLTP số 1 mà không bị giới hạn mục đích sử dụng. Cũng vì điều này, một số tổ chức, doanh nghiệp (DN) đã lạm dụng yêu cầu cá nhân phải có phiếu LLTP khi nộp hồ sơ tuyển dụng.

Phiếu LLTP là văn bản xác nhận về tình trạng án tích của cá nhân, là những thông tin liên quan đến bí mật đời tư. Tổ chức, DN phải xác định rõ những thông tin trong phiếu LLTP có cần thiết liên quan đến việc giao kết hợp đồng lao động hay không; chỉ khi có thì mới yêu cầu cung cấp phiếu này.

Chưa kể, việc lạm dụng yêu cầu cung cấp phiếu này có thể dẫn đến phân biệt đối xử trong quan hệ lao động, trở thành rào cản tái hòa nhập cộng đồng của những người đã từng bị kết án.

Theo bà, biện pháp nào để ngăn chặn vấn đề này?

Pháp luật hiện hành chưa có quy định cấm hoặc hạn chế DN yêu cầu người dân phải nộp phiếu LLTP trong tuyển dụng, sử dụng lao động. Đồng thời cũng chưa có chế tài đối với những cơ quan, tổ chức lạm dụng yêu cầu cấp phiếu LLTP.

Trước mắt, tôi cho rằng nên tăng cường tuyên truyền, phổ biến tới các hiệp hội, DN, doanh nhân để quán triệt thực hiện đúng quy định về tuyển dụng lao động, tránh việc yêu cầu các giấy tờ, thủ tục không cần thiết.

Phân quyền cho 63 sở tư pháp để giảm trễ hẹn

Có nhiều trường hợp người dân bị trễ hẹn cấp phiếu LLTP, sở tư pháp phải gửi thư xin lỗi và cho biết đang phải chờ kết quả từ Trung tâm LLTP quốc gia. Trung tâm có giải pháp gì không?

Một số trường hợp trung tâm trả kết quả cho sở tư pháp bị trễ do chưa nhận được kết quả trả lời của các cơ quan, đơn vị có liên quan hoặc phải xác minh thêm đối với những thông tin không thống nhất, đặc biệt là những trường hợp có thông tin về án tích.

Để khắc phục, trung tâm đã phối hợp với các cơ quan, đơn vị có liên quan trao đổi, thực hiện các giải pháp tháo gỡ nhằm bảo đảm công tác tra cứu, xác minh thông tin chính xác, nhanh chóng, trả kết quả đúng hạn cho các sở tư pháp.

Đồng thời, từ đầu tháng 9.2023, trung tâm đã phân quyền cho 63 sở tư pháp được trực tiếp khai thác, tra cứu Cơ sở dữ liệu LLTP tại Trung tâm LLTP quốc gia để phục vụ cấp phiếu LLTP, nhằm tăng tính chủ động của các sở tư pháp, giảm thời gian, chi phí thực hiện.

Nhiều người phản ánh rằng, dù đăng ký cấp phiếu LLTP trực tuyến nhưng vẫn phải đến trụ sở xếp hàng làm thủ tục. Có sở tư pháp cho biết do hệ thống công nghệ và dữ liệu chưa thông suốt nên hiệu quả cấp phiếu trực tuyến chưa cao?

Tại một số địa phương, hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính chưa kết nối được với hệ thống quản lý LLTP hoặc đã kết nối nhưng dữ liệu chưa liên thông.

Để giải quyết khó khăn, tôi cho rằng trước mắt cần nâng cấp hệ thống thông tin giải quyết TTHC của cấp bộ, tỉnh; bảo đảm kết nối, chia sẻ, số hóa và tái sử dụng các thông tin dữ liệu.

Trung tâm đang phối hợp với các đơn vị thuộc Bộ Tư pháp và Cục Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội (C06), Bộ Công an xây dựng, ban hành quy trình thí điểm cấp phiếu LLTP trên ứng dụng VNeID.

Dự kiến, tháng 1.2024 sẽ triển khai tại Thừa Thiên-Huế. Sau đó, Bộ Tư pháp và Bộ Công an sẽ phối hợp tổng kết, đánh giá kết quả thí điểm để báo cáo Thủ tướng đề xuất thực hiện nhân rộng trên toàn quốc.

Đồng thời, trung tâm cũng đang xây dựng dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về việc thí điểm phân cấp cấp phiếu LLTP cho phòng tư pháp thuộc UBND cấp huyện tại TP.Hà Nội và Nghệ An.

Gửi công hàm đề nghị không yêu cầu nộp phiếu LLTP số 2

Một số công dân VN ở nước ngoài đề nghị được ủy quyền cho người thân tại VN làm thủ tục cấp phiếu LLTP số 2 nhằm rút ngắn thời gian. Trung tâm có ý kiến gì về trường hợp này?

Theo quy định của luật LLTP, phiếu LLTP số 2 được cấp cho cơ quan tiến hành tố tụng và theo yêu cầu của cá nhân để biết được nội dung về LLTP của mình. Phiếu LLTP số 2 ghi tất cả các án tích, bao gồm án tích chưa được xóa và đã xóa.

Như vậy, phiếu LLTP số 2 được cấp cho cá nhân bị giới hạn bởi mục đích sử dụng phiếu. Chính vì thế, cá nhân yêu cầu cấp phiếu không được ủy quyền.

Thời gian qua, do chưa hiểu đúng quy định của luật LLTP, một số cơ quan, tổ chức yêu cầu cá nhân phải nộp phiếu LLTP số 2. Để xử lý vấn đề trên, Trung tâm LLTP quốc gia đã phối hợp, đề nghị Cục Lãnh sự (Bộ Ngoại giao) có công hàm gửi Đại sứ quán các nước đã và đang yêu cầu công dân VN phải bổ sung phiếu LLTP số 2 khi làm thủ tục xin visa nhập cảnh vào các nước này.

Theo đó, công hàm đề nghị Đại sứ quán các nước không yêu cầu công dân VN phải nộp phiếu LLTP số 2, thay vào đó là sử dụng phiếu LLTP số 1 vẫn thường được sử dụng từ trước đến nay.

Đồng thời, các cơ quan chức năng cũng cần tăng cường tuyên truyền, phổ biến nhằm nâng cao nhận thức của cá nhân, cơ quan, tổ chức về ý nghĩa, giá trị của phiếu LLTP, nhất là việc không yêu cầu người dân nộp/xuất trình phiếu LLTP số 2 không đúng quy định.

Xin cảm ơn bà!