Ngày 4/12, tại tọa đàm: "Thúc đẩy phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp hiệu quả, an toàn, bền vững" do Báo Chính phủ tổ chức, ông Nguyễn Hoàng Dương, Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính các ngân hàng và các tổ chức tài chính (Bộ Tài chính) nhận định, từ sau các vụ việc trên thị trường tài chính tháng 10/2022, cùng với diễn biến xấu trên thị trường tài chính trong và ngoài nước, thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) bị tác động nặng nề, nhà đầu tư mất niềm tin, doanh nghiệp bị áp lực phải mua lại trái phiếu đã phát hành cũng như không phát hành được trái phiếu mới để huy động nguồn vốn cho sản xuất kinh doanh. 

Trong bối cảnh đó, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đã có rất nhiều chỉ đạo quyết liệt trong các lĩnh vực có liên quan đến thị trường này, từ việc hoàn thiện khung khổ pháp lý đến duy trì ổn định kinh tế vĩ mô, cải thiện môi trường sản xuất kinh doanh cũng như các thị trường có liên quan tới thị trường trái phiếu. 

“Trong số các chính sách đó, nổi bật là việc Chính phủ khẩn trương và kịp thời ban hành Nghị định 08, trong đó có chính sách hoãn thực hiện số quy định của Nghị định 65 cũng như chính sách cho phép doanh nghiệp và nhà đầu tư có thể có các cơ chế đàm phán, giãn, hoãn và hoán đổi trái phiếu đã phát hành trên tinh thần rủi ro chia sẻ, lợi ích hài hòa giữa các bên”, ông Nguyễn Hoàng Dương nhấn mạnh. 

Có thể thấy, sau khi Chính phủ ban hành Nghị định 08, thị trường đã có những dấu hiệu tích cực hơn khi doanh nghiệp đã quay lại phát hành được trái phiếu. Từ quý II trở đi, tháng sau khối lượng phát hành đều cao hơn tháng trước. Tới hết tháng 11, có 77 doanh nghiệp phát hành khối lượng khoảng 220.000 tỷ đồng.

Bên cạnh đó, theo ông Dương, căn cứ các quy định của Nghị định 08, doanh nghiệp và nhà đầu tư trái chủ đã rất nỗ lực thực hiện đàm phán thanh toán trái phiếu đến hạn. Đặc biệt, các hiệp hội, thành viên trên thị trường đánh giá rất cao các chính sách của Nghị định 08 vừa kịp thời, vừa tạo khung khổ để nhà đầu tư và doanh nghiệp  cùng đàm phán, tạo điều kiện cho doanh nghiệp có thêm thời gian tái cơ cấu lại khoản nợ hiện hành của doanh nghiệp.

“Tính đến nay, có khoảng 40% khối lượng trái phiếu chậm trả của 68 doanh nghiệp đã có phương án đàm phán, tỷ lệ đàm phán thành công tăng từ 16% tháng 2/2023 lên 63% vào tháng 10/2023. Ngoài ra, những doanh nghiệp bố trí được nguồn lực tài chính đã chủ động mua lại trái phiếu trước khi đến hạn”, ông Dương thông tin.

Đánh giá về vai trò của thị trường trái phiếu trong thời gian tới, Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính các ngân hàng và các tổ chức tài chính cho rằng, TPDN là kênh huy động vốn trung và dài hạn rất quan trọng của doanh nghiệp. Việc phát triển thị trường TPDN cũng là để thực hiện chủ trương của Đảng, Nhà nước để từng bước phát triển cân bằng giữa thị trường vốn và thị trường tín dụng ngân hàng. Trong thời gian tới, khi doanh nghiệp cần một lượng vốn lớn để mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh sau khi kinh tế hồi phục, kênh TPDN càng trở nên quan trọng hơn. 

Tại Tọa đàm, Chuyên gia kinh tế Cấn Văn Lực cũng cho rằng, thời gian qua Chính phủ đã có 4 nhóm chính sách quyết định tới sự phục hồi thị trường trái phiếu doanh nghiệp, bao gồm: Thứ nhất là Nghị định 08 tháo gỡ những cái đang vướng mắc, khó khăn như: Cho phép giãn hoãn, quay vòng... với những điều kiện mới thuận lợi hơn so với trước đây. 

Thứ hai, đưa vào vận hành hệ thống TPDN riêng lẻ tập trung. 

TS. Cấn Văn Lực cho rằng, đây là điểm quan trọng làm tăng thanh khoản và sự công khai minh bạch cho thị trường. Theo thống kê của HNX, đã có khoảng 760 mã TPDN của khoảng 200 tổ chức phát hành được đưa lên hệ thống này, qua đó giúp tăng thanh khoản từ 20 - 30 lần so với giai đoạn trước. 

Thứ ba, chúng ta đã phát triển một số điều kiện tiến tới thị trường lành mạnh hơn. 

Theo TS. Cấn Văn Lực, các chính sách đó đã phần nào giúp thị trường TPDN phục hồi. Theo thống kê, đến nay đã phát hành khoảng 240 nghìn tỷ đồng, trong đó có 220 nghìn tỷ đồng phát hành TPDN riêng lẻ, 20 nghìn tỷ đồng phát hành trái phiếu ra công chúng, chỉ giảm 10% so với cùng kỳ năm trước. Trong tháng 10 đã phát hành 41 nghìn tỷ đồng, tháng 9 đã phát hành là 29,5 nghìn tỷ đồng, tháng 8 đã phát hành 25 nghìn tỷ đồng. So với cùng kỳ năm trước cũng cao hơn, ví dụ, tháng 11 có khoảng 30 nghìn tỷ đồng, gấp 15 lần so với tháng 11 cùng kỳ năm trước. 

“Rõ ràng là thị trường đã có sự phục hồi, tuy còn rào cản nhưng thị trường đang phục hồi tích cực, niềm tin đang dần quay trở lại trở lại... Đây là các dấu hiệu giúp thị trường phát triển tốt hơn trong thời gian tới”, TS. Cấn Văn Lực nhìn nhận.

Cũng đưa ra đánh giá về thị trường trái phiếu doanh nghiệp, bà Nguyễn Ngọc Anh, Tổng Giám đốc Công ty Quản lý Quỹ SSI cho biết, từ cuối năm 2022, toàn bộ các thành viên thị trường có chung một mối quan ngại là liệu rằng đến năm 2023 điều gì sẽ xảy ra tiếp theo. Đến thời điểm này, chúng ta đều có thể nói rằng đã có "hạ cánh mềm" cho sự việc này.

Trước tiên, Bộ Tài chính đã quyết liệt đưa ra Nghị định 08 để có cơ sở pháp lý giúp các bên cùng đàm phán và gia hạn. Thứ hai là việc đưa vào vận hành thị trường trái phiếu riêng lẻ thứ cấp trong một thời gian thật sự nhanh chưa từng có tiền lệ cũng giúp hỗ trợ rất lớn cho việc xây dựng lại niềm tin của nhà đầu tư và thị trường.

Theo bà Ngọc Anh, có hai vấn đề đối với vận hành trái phiếu riêng lẻ tập trung.

Thứ nhất là tính thanh khoản của thị trường rất quan trọng. Trước đây các nhà đầu tư không có thị trường để giao dịch, mua đi bán lại thì hiện nay họ đã có một thị trường giao dịch điện tử để mua đi bán lại với những điều khoản, điều kiện và cam kết rất rõ ràng. 

Thứ hai là tính minh bạch. Nếu như trước đây, các nhà đầu tư thứ cấp chỉ có thể thông qua hệ thống phân phối, bên môi giới bán hàng để tiếp cận thông tin và thông tin được truyền tải một cách không đầy đủ, thì bây giờ, thông qua thị trường trái phiếu tập trung, nhà đầu tư hoàn toàn có quyền và có khả năng tiếp cận được đầy đủ tất cả thông tin mà họ muốn tiếp cận. Như vậy sẽ giảm thiểu rủi ro là các hệ thống phân phối đưa ra những mời chào quá mức hay lời hứa đây là những sản phẩm không rủi ro.

"Theo tôi, việc vận hành thị trường TPDN riêng lẻ đóng vai trò rất quan trọng khi đem lại tính minh bạch cho thị trường, đặc biệt đối với các nhà đầu tư cá nhân. Thời điểm sắp kết thúc 2023 cũng là thời điểm tất cả chúng ta đều thấy rằng một năm rất khó khăn đã đi qua và thực sự đây là cơ hội, tiền đề để sang năm 2024 sẽ có những tăng trưởng vượt bậc trong thị trường này", Tổng Giám đốc Công ty Quản lý Quỹ SSI nhìn nhận./.