Cuối tháng 11-2023, một bệnh nhi quốc tịch Úc đã đến Việt Nam để mổ nội soi u nang ống mật chủ. Người mổ là PGS Trần Ngọc Sơn, phó giám đốc Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn (Hà Nội), một trong số ít những bác sĩ đang thực hiện kỹ thuật mổ nội soi một lỗ u nang ống mật chủ cho bệnh nhi.

PGS Trần Ngọc Sơn là bác sĩ đầu tiên tại Việt Nam thực hiện kỹ thuật mổ nội soi một lỗ u nang ống mật chủ từ năm 2011. Đến nay, ông đã thực hiện hơn 300 ca mổ với kỹ thuật này, giúp bệnh nhi giảm đau đớn, hồi phục nhanh hơn so với các kỹ thuật mổ thông thường khác.

* Xin bác sĩ có thể chia sẻ về ca phẫu thuật u nang ống mật chủ cho bệnh nhi người nước ngoài vừa được thực hiện tại bệnh viện?

- Cuối tháng 11, gia đình bệnh nhi người Úc chia sẻ với tôi họ đã phát hiện con bị bệnh từ tháng 10-2023 tại Indonesia - nơi họ đang sinh sống. Tại đây, họ được bác sĩ cho biết có thể thực hiện phẫu thuật mổ mở để cắt u nang ống mật chủ cho con gái họ.

Vì vậy họ đã tìm kiếm thông tin về các phương pháp điều trị khác. Họ đã tìm thấy phương pháp mổ nội soi một lỗ u nang ống mật chủ.

Rất tình cờ, bác sĩ tại Bali (Indonesia) đã từng tham dự hội nghị khoa học quốc tế và đã biết đến kỹ thuật này. Bác sĩ đã cho gia đình địa chỉ liên lạc với tôi. Họ chưa quyết định đến Việt Nam ngay mà họ đã tìm hiểu thêm từ nhiều bệnh viện tại Úc, Pháp...

Họ biết khu vực Đông Nam Á là khu vực có dịch tễ bệnh nhiều hơn, các bác sĩ điều trị thường xuyên bệnh lý này. Hơn một tháng sau, họ đã quyết định đến Việt Nam và đến bệnh viện để được tư vấn điều trị.

Bệnh nhi đã được phẫu thuật thành công, với phương pháp mổ nội soi một lỗ chỉ để lại một sẹo nhỏ cạnh rốn, đảm bảo thẩm mỹ cho bé. Sau ba ngày, bệnh nhi đã có thể chơi đùa, hồi phục nhanh chóng.

* Kỹ thuật mổ này có những ưu điểm nào hơn so với những phương pháp mổ khác?

- Trước đây, phẫu thuật u nang ống mật chủ thường áp dụng kỹ thuật mổ mở. Hiện nay tại nhiều quốc gia vẫn thực hiện phương pháp mổ này. 

Tại một số nước như Nhật, Mỹ, Thái Lan, Indonesia đã triển khai mổ nội soi một lỗ điều trị thoát vị bẹn ở trẻ em.

Tại Việt Nam đã ứng dụng phương pháp phẫu thuật nội soi để giảm sang chấn, bảo đảm thẩm mỹ. Tuy nhiên, thông thường phẫu thuật nội soi điều trị u nang ống mật chủ sẽ rạch da ở 4 chỗ khác nhau để đặt các cổng vào cho các dụng cụ nội soi. 

Mặc dù đã giảm sang chấn và có ưu thế thẩm mỹ đáng kể so với mổ mở, phẫu thuật nội soi thông thường vẫn để lại 3-4 sẹo ở thành bụng sau mổ.

Với phẫu thuật nội soi chỉ một vết mổ qua rốn, các dụng cụ phẫu thuật được đưa vào ổ bụng và thao tác qua một vết mổ nhỏ duy nhất ở rốn. 

Kỹ thuật này có ưu điểm đặc biệt về thẩm mỹ, sau phẫu thuật bệnh nhân coi như không có sẹo mổ vì rốn là một sẹo tự nhiên của cơ thể sẽ giấu được vết mổ.

Thời gian phục hồi sau mổ cũng nhanh hơn. Tỉ lệ thành công của các ca mổ rất cao.

* Bác sĩ đã áp dụng kỹ thuật mổ này từ khi nào? Tại sao lại lựa chọn phương pháp "khó" hơn so với các kỹ thuật khác?

- Lần đầu tiên tôi biết đến kỹ thuật mổ nội soi một lỗ qua rốn tại một hội nghị khoa học quốc tế do một bác sĩ tại Bắc Kinh (Trung Quốc) công bố năm 2011. Tôi nhận thấy đây là kỹ thuật mổ có nhiều ưu điểm và có thể áp dụng tại Việt Nam. 

Kỹ thuật này vẫn có thể sử dụng các dụng cụ mổ nội soi bình thường, không cần các dụng cụ mổ chuyên biệt.

Ngay khi học hỏi từ hội nghị, năm 2011 tôi đã đưa kỹ thuật này phẫu thuật cho bệnh nhi. Ban đầu, tôi mất khá nhiều thời gian để hoàn thành ca mổ.

Với kỹ thuật mổ thông thường, phẫu thuật u nang ống mật chủ mất 3 đến 4 giờ đồng hồ. Trong những ca mổ nội soi một lỗ đầu tiên, tôi mất 5 đến 6 tiếng đồng hồ. Sau khoảng 10 ca mổ, thời gian phẫu thuật giảm dần, chỉ bằng thời gian mổ bằng kỹ thuật thông thường khác.

Mặc dù đây là kỹ thuật khó nhưng nó đem lại nhiều ưu điểm, đặc biệt đảm bảo thẩm mỹ cho các bé gái, giảm đau đớn, hồi phục nhanh hơn nên tôi muốn đem đến phương pháp điều trị hiệu quả nhất cho người bệnh.

Ngoài phẫu thuật một lỗ u nang ống mật chủ, hiện phương pháp này cũng được ứng dụng phẫu thuật thoát vị bẹn; cắt nang buồn trứng; mổ ruột thừa; u nang bạch huyết; di tật tiêu hóa khác… 

Bên cạnh đó, dịch tễ tại Việt Nam và một số nước Đông Nam Á tỉ lệ mắc bệnh lý u nang ống mật chủ bẩm sinh cao hơn so với các nước trên thế giới. Vì vậy, khi áp dụng được kỹ thuật này sẽ giúp được nhiều bệnh nhi hơn.

* Kỹ thuật này có thể chuyển giao đến các bệnh viện tuyến dưới, nâng cao khả năng điều trị cho bệnh nhân không?

- Đây là kỹ thuật đòi hỏi kỹ thuật cao, phẫu thuật phức tạp. Thay vì phải rạch 4 lỗ để đưa dụng cụ mổ nội soi vào thì chỉ còn một lỗ, như vậy sẽ khó hơn rất nhiều. Để thực hiện kỹ thuật này, phẫu thuật viên phải có kỹ thuật cao.

Một lợi thế của phương pháp này là không cần dụng cụ mổ nội soi chuyên biệt mà vẫn là các dụng cụ sử dụng cho phẫu thuật khác. Bởi vậy, nếu các bác sĩ thực sự muốn học tập, nâng cao kỹ thuật để thực hiện phẫu thuật thì hoàn toàn có thể.

Người bệnh giảm 90% đau đớn nhờ tiến bộ mổ nội soi

Mổ nội soi ngày càng có nhiều tiến bộ, giúp người bệnh giảm đau đớn đến 90%, rút ngắn thời gian nằm viện và tiết kiệm được chi phí.