Danh thắng quốc gia đặc biệt Gành Đá Dĩa - Ảnh: LÂM THIÊN
Theo quyết định vừa được Phó thủ tướng Trần Hồng Hà ký, phạm vi nghiên cứu lập quy hoạch gồm 808,89ha (không bao gồm diện tích khoanh vùng bảo vệ của danh lam thắng cảnh quốc gia đặc biệt Gành Đá Dĩa), thuộc phân khu 9, xã An Ninh Đông (huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên).
Đối tượng nghiên cứu lập quy hoạch bao gồm toàn bộ danh lam thắng cảnh quốc gia đặc biệt Gành Đá Dĩa và không gian cảnh quan thiên nhiên, môi trường - sinh thái xung quanh.
Các giá trị di sản văn hóa vật thể, di sản văn hóa phi vật thể, cảnh quan môi trường và tài liệu, hiện vật liên quan, mối liên hệ với các di tích, công trình trong khu vực nhằm kết nối, phát triển du lịch...
Mục tiêu lập quy hoạch nhằm nhận diện đầy đủ giá trị và bảo tồn các giá trị đặc sắc về địa chất của danh lam thắng cảnh Gành Đá Dĩa; bảo vệ tài nguyên mặt nước, đa dạng sinh học, địa chất, địa mạo và di sản văn hóa của cộng đồng trong khu vực; hoàn thiện hệ thống hồ sơ, dữ liệu làm cơ sở chuyển đổi số và tự động hóa trong quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di tích.
Phát huy giá trị danh lam thắng cảnh Gành Đá Dĩa, trở thành điểm tham quan du lịch hấp dẫn của tỉnh Phú Yên, vùng Nam Trung Bộ và cả nước; kết nối với các di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh khác tại địa phương, hình thành chuỗi sản phẩm du lịch, kết hợp phòng hộ, bảo vệ môi trường, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
Bên cạnh đó, quy hoạch góp phần nâng cao ý thức, trách nhiệm của cộng đồng trong việc bảo tồn các giá trị độc đáo của danh thắng và di sản văn hóa truyền thống của khu vực.
Đồng thời, xác định ranh giới bảo vệ danh lam thắng cảnh làm cơ sở pháp lý để quản lý, bảo vệ; xác định các khu chức năng, tổ chức không gian kiến trúc cảnh quan và bố trí hạ tầng kỹ thuật phù hợp với các giai đoạn bảo tồn và phát huy giá trị danh lam thắng cảnh.
Lập quy hoạch làm cơ sở pháp lý thu hút nguồn lực đầu tư; quản lý và bảo vệ danh lam thắng cảnh và các di sản trong khu vực; lập, thẩm định, phê duyệt và triển khai các dự án thành phần về bảo quản, tu bổ, phục hồi và phát huy giá trị danh lam thắng cảnh.
Gành Đá Dĩa là danh thắng địa chất độc đáo
Gành Đá Dĩa là danh thắng rất nổi tiếng ở Phú Yên, được Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch) công nhận là danh thắng thiên nhiên cấp quốc gia năm 1998. Ngày 31-12-2020, Thủ tướng Chính phủ có quyết định xếp hạng Gành Đá Dĩa là di tích quốc gia đặc biệt.
Gành Đá Dĩa hình thành bởi những cột đá màu đen tuyền, hình lục giác xếp chồng lên nhau như những chồng dĩa khổng lồ, lạ lùng bên biển biếc đã tạo nên sự độc đáo, hấp dẫn của danh thắng này.
Phần lớn đá nứt theo mạch dọc, tạo thành những cột thẳng đứng hoặc xiên, cũng có những đường xiết ngang cắt cột đá thành những hình dạng khác nhau.
Trên thế giới, ngoài Phú Yên chỉ có một vài nơi khác có kiểu đá như Đá Dĩa là các ghềnh đá Giant's Causeway (Bắc Ireland, Vương quốc Anh), Los Órganos (Tây Ban Nha), Fingal (Scotland)...
Phát hiện vỉa đá dài 1km cấu tạo độc đáo giống Gành Đá ĐĩaTTO - Trong khi khai thác đá xây dựng, đơn vị khai thác làm lộ ra một vỉa đá trải dài hơn 1km tại xã An Phú, TP Tuy Hòa có cấu tạo độc đáo từ các khối đá giống với thắng cảnh quốc gia gành Đá Đĩa.