Tại hội nghị, ông Trần Quang Huy - Vụ trưởng Vụ Thị trường châu Á – châu Phi cho biết, trong 10 tháng năm 2023, kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam với Trung Quốc đạt 138,9 tỷ USD, giảm 5,88% so với cùng kỳ năm 2022.

Trong đó, xuất khẩu sang Trung Quốc đạt 49,5 tỷ USD (chiếm 17% giá trị xuất khẩu của Việt Nam), tăng 5,13%; nhập khẩu từ Trung Quốc đạt 89,3 tỷ USD (chiếm 33,4% giá trị nhập khẩu của Việt Nam), giảm 11%. Nhập siêu của Việt Nam từ Trung Quốc có giá trị 39,7 tỷ USD, giảm 25,4% so với cùng kỳ năm 2022.

Về mặt hàng, Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc các mặt hàng như điện thoại di động, linh kiện, thiết bị điện tử, cao su, nông sản, thủy hải sản... và nhập khẩu từ thị trường Trung Quốc các sản phẩm như máy móc, thiết bị, nguyên liệu sản xuất trong ngành may mặc, giày da, sắt thép, vật tư xây dựng..., cho đến các mặt hàng sinh hoạt hàng ngày.

Đề cập đến một số khó khăn tại hội nghị, đại diện UBND tỉnh Lào Cai cũng đề cập đến một số khó khăn về vấn đề an toàn thực phẩm, khó khăn trong việc việc kiểm định, kiểm nghiệm và truy xuất nguồn gốc bao bì, nhãn mác, giấy chứng nhận đối với nông sản và thực phẩm khi nhập khẩu vào Trung Quốc.

Bên cạnh đó, hiện nay tại cửa khẩu quốc tế Lào Cai thì chỉ có cửa khẩu quốc tế đường bộ là được xuất khẩu thì trái cây sang với Trung Quốc. Trong khi đó cửa khẩu quốc tế đường sắt Lào Cai - Hà Khẩu đã được đầu tư kết cấu hạ tầng tốt nhưng chỉ vận chuyển được hơn 1.000 tấn hàng hóa trên một ngày và chưa được vận chuyển hoa quả.  

Theo đó, đại diện Lào Cai đề nghị Chính phủ hai nước đẩy nhanh việc ký Hiệp định và Nghị định thư về xây dựng cầu đường bộ. Đề Bộ giao thông vẫn tải đẩy nhanh kết nối tuyến đường sắt từ ga đường sắt Lào Cai đến cột đường sắt 1435. Đề nghị Chính phủ sớm triển khai tuyến đường sắt đến cột tiêu chuẩn 1435 từ Hải Phòng, Lào Cai kết nối với tuyến đường sắt côn minh của Trung Quốc.

Sau khi nghe ý kiến phát biểu của đại diện các địa phương, các bộ, ngành, các cơ quan của Bộ Công Thương, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, nhìn chung các báo cáo và các ý kiến đã chỉ ra, trong thời gian vừa qua, hợp tác kinh tế, thương mại giữa hai nước, đặc biệt là giữa các địa phương của hai nước có chung đường biên giới Việt Nam - Trung Quốc đã có những khởi sắc. Quan hệ hợp tác và phối hợp công tác giữa hai bên tiếp tục được củng cố, mở rộng, đi vào chiều sâu, thực chất và hiệu quả hơn.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, theo Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, hội nghị cũng chỉ ra những hạn chế trong quan hệ kinh tế thương mại, nhất là thương mại biên giới.

"Trao đổi thương mại chưa tương xứng với tiềm năng, chưa khai thác hết năng lực hạ tầng cửa khẩu. Hiện chúng ta có hơn 70 cửa khẩu nhưng số cửa khẩu khai thác hiệu quả còn ít. Lượng hàng thông quan sang bên kia biên giới chưa đáp ứng được nhu cầu của thị trường và khả năng cung ứng hàng hóa của Việt Nam, đặc biệt là của các tỉnh khu vực phía Bắc", Bộ trưởng nói.

Xuất khẩu nông thủy sản chủ yếu vẫn là theo đường tiểu ngạch, số lượng, chất lượng, giá cả đều thiếu ổn định dẫn đến hiệu quả không cao, không bền vững; hạ tầng biên giới còn rất nhiều hạn chế, đặc biệt là hạ tầng thương mại biên giới còn rất thiếu và yếu; việc nâng cấp, mở mới các cặp cửa khẩu chưa theo kịp nhu cầu thương mại như thể chế của hai bên còn những điểm khác nhau; hạn chế về việc ứng dụng công nghệ mới trong quản lý hoạt động ở các cửa khẩu. Các cửa khẩu chính hay cửa khẩu phụ vẫn hoạt động theo lối truyền thống.

Theo đó, để thúc đẩy hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư giữa hai nước, nhất là hợp tác kinh tế và thương mại ở khu vực biên giới, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh, đề nghị các bộ, ngành, địa phương tiếp tục quán triệt, thực hiện tốt chủ trương của lãnh đạo các cơ quan hai nước về hợp tác toàn diện, hiệu quả, nhất là trong vấn đề kinh tế, thương mại và đầu tư.

“Cần xác định Trung Quốc là một nền kinh tế lớn, một thị trường tiêu thụ lớn cũng là thị trường cung ứng phần lớn các nguyên liệu cho các ngành sản xuất để xuất khẩu. Vì vậy, cần chủ động tháo gỡ những khó khăn trong phạm vi thẩm quyền và phải kịp thời kiến nghị những giải pháp khắc phục kịp thời”, Bộ trưởng yêu cầu.

Đối với các bộ, ngành, Bộ trưởng đề nghị tăng cường rà soát, sửa đổi, bổ sung và đề xuất sửa đổi, bổ sung những quy định của pháp luật, những cơ chế, chính sách có liên quan đến bộ, ngành mình, có liên quan đến hợp tác kinh tế, thương mại với Trung Quốc và với khu vực biên giới Trung Quốc. Tăng cường giao thiệp với các đơn vị đồng cấp để kịp thời tháo gỡ những khó khăn, ách tắc, tạo thuận lợi hóa cho thương mại biên giới phát triển.

Bộ trưởng cũng đề nghị các tỉnh, thành phố trong cả nước, nhất là các tỉnh biên giới khẩn trương rà soát, quy hoạch lại vùng trồng, vùng nuôi và tổ chức lại sản xuất, chế biến theo các đề án xuất khẩu chính ngạch.

“Cần hạn chế và đi tới “đoạn tuyệt” với hình thức sản xuất, xuất khẩu qua đường tiểu ngạch. Đẩy mạnh xây dựng chỉ dẫn địa lý, nhãn hiệu tập thể, đồng thời chú trọng phối hợp tổ chức các hoạt động xúc tiến thương mại và tăng cường tổ chức tham gia các hội chợ, triển lãm của các địa phương phía Trung Quốc ở vùng biên”, Bộ trưởng nêu rõ.