Thị trường gỗ công nghiệp đứng trước bước ngoặt lớn từ 1-1-2024, khi Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về sản phẩm, hàng hóa vật liệu xây dựng có hiệu lực, trong đó quy định hàm lượng phát thải chất formaldehyde trong gỗ nhân tạo (hay còn gọi gỗ công nghiệp).

Quy định bắt buộc để bảo vệ sức khỏe người dùng

Cụ thể, vật liệu gỗ nhân tạo gồm gỗ ván sợi, gỗ ván dăm, ván ghép từ thanh dày và ván ghép từ thanh trung bình. Bên cạnh các sản phẩm vật liệu gỗ nhân tạo được sản xuất trong nước, các sản phẩm gỗ nhân tạo nhập khẩu cũng phải tuân thủ quy chuẩn được ban hành kèm thông tư 04.

Theo giới kinh doanh nội thất, quy định này sẽ bảo vệ người tiêu dùng, đảm bảo họ sử dụng những sản phẩm nội thất an toàn. Bởi trong thực tế, ở hạng mục công trình nhà ở, hơn 90% đồ nội thất trong nhà sử dụng loại gỗ công nghiệp.

Ông Nguyễn Quang Hiệp, vụ phó Vụ Vật liệu xây dựng, Bộ Xây dựng, cũng khẳng định việc ban hành quy chuẩn mới với vật liệu nội thất, sản phẩm gỗ công nghiệp, gỗ nhân tạo sẽ giúp những loại vật liệu này an toàn, thân thiện hơn với người sử dụng.

Trong thực tế, thị trường đồ gỗ công nghiệp đang phát triển mạnh do người tiêu dùng có xu hướng muốn sử dụng đồ gỗ trong nhà có kiểu dáng đơn giản, hạn chế chi tiết, dễ tháo lắp, di chuyển... Ngoài ra, ngày càng nhiều người tiêu dùng Việt Nam chuyển hướng đến gỗ công nghiệp trong mối quan tâm về sự bền vững và xu hướng sống xanh.

Tuy vậy, thị trường gỗ công nghiệp trong nước chưa được kiểm soát tốt với chất lượng sản phẩm "thượng vàng hạ cám". Ngoài sản phẩm xuất xứ Việt Nam còn có hàng nhập khẩu từ Canada, châu Âu, các nước Đông Nam Á, Trung Quốc... trong khi người tiêu dùng có rất ít thông tin về mặt hàng này.

Do vậy, chưa nhiều người để ý những sản phẩm nội thất từ gỗ công nghiệp nếu không đạt chất lượng có thể ẩn chứa nhiều hiểm họa cho sức khỏe người sử dụng, mà nguyên nhân chủ yếu từ chất formaldehyde. "Đây là hợp chất có mùi hăng, cay, nếu hàm lượng vượt quá chỉ số quy định sẽ ảnh hưởng tới sức khỏe, đặc biệt là trẻ nhỏ", một chuyên gia ngành gỗ lưu ý về hóa chất này.

Minh bạch lại thị trường gỗ công nghiệp

PGS.TS Trần Hồng Côn (ĐH Quốc gia Hà Nội) cho biết trong quá trình sản xuất ván gỗ công nghiệp, các loại keo có chứa formaldehyde thường được sử dụng do có tác dụng kết dính tạo nên độ bền, hình thái của vật liệu. Nhưng nếu vượt mức cho phép có thể ảnh hưởng đến chất liệu vật liệu đó, cũng như ảnh hưởng đến môi trường, sức khỏe con người.

"Do vậy, với vật liệu xây dựng chứa formaldehyde phát tán cần phải được kiểm định rõ, quy định rõ về nồng độ cũng như môi trường sử dụng. Trong trường hợp sử dụng vật liệu xây dựng có hàm lượng formaldehyde vượt ngưỡng cho phép, đặc biệt trong các không gian kín như nhà ở, phát tán trong không khí tạo ra mùi khó chịu sẽ gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe", ông Côn khuyến cáo.

Trên thực tế, nhiều doanh nghiệp khẳng định ván gỗ công nghiệp cũng như nội thất gỗ "Made in Việt Nam" đã vượt qua rất nhiều yêu cầu tuân thủ tại thị trường xuất khẩu khó tính như Mỹ, châu Âu, Canada... Tuy nhiên, ngay tại sân nhà, người tiêu dùng Việt ít có cơ hội sử dụng những sản phẩm "Made in Việt Nam" đạt chuẩn quốc tế.

Ông Huỳnh Văn Tùng - giám đốc kinh doanh Công ty G.T Decor, chuyên hoàn thiện, trang trí nội thất ở TP.HCM - cho biết khi chọn thiết kế nội thất đồ gỗ, khách hàng chủ yếu quan tâm về giá cả, kiểu dáng chứ chưa quan tâm đến chất liệu có ảnh hưởng sức khỏe hay không. Người tiêu dùng chỉ "cảnh giác" với mùi sơn mới, trong khi lại nhầm tưởng rằng mùi formaldehyde có từ mùi gỗ mới ở các sản phẩm nội thất.

"Họ bỏ qua các dấu hiệu và chịu đựng trong thời gian dài. Ở những căn nhà luồng gió kín, mùi này có thể kéo dài nhiều năm trời. Nhiều gia chủ nhận nhà mới hoàn thiện nội thất, vào ở một thời gian thì da bị ngứa, khó chịu hay bị cay mắt, thậm chí người lớn tuổi còn có cảm giác đau đầu, trẻ con khó thở, ho khan kéo dài...", ông Tùng cho biết.

Theo ông Nguyễn Quang Hiệp, vụ phó Vụ Vật liệu xây dựng, Bộ Xây dựng, trước đây người tiêu dùng thường quan niệm rằng tuổi thọ gỗ công nghiệp không cao, ngâm nước hay bị nở ra. Những năm gần đây, công nghệ phát triển, các nhà sản xuất gỗ công nghiệp đã tạo ra các sản phẩm gỗ từ các sản phẩm sợi gỗ, có chất lượng tốt, tuổi thọ cao, khó cháy và nhiều ưu điểm khác như có tính đồng nhất, dễ gia công, sử dụng.

Mặt khác, việc sử dụng gỗ công nghiệp cũng có giá thành, giá bán rẻ, nên các nước đều khuyến khích sử dụng gỗ công nghiệp để hạn chế phá rừng tự nhiên đầu nguồn. "Đây là cơ hội để các doanh nghiệp sản xuất, nhà nhập khẩu gỗ công nghiệp rà soát lại sản phẩm của mình.

Đối với doanh nghiệp sản xuất trong nước, lưu ý kiểm tra để đến 1-1-2024 khi quy chuẩn chính thức có hiệu lực thì chỉ những sản phẩm đạt chuẩn mới được tiêu thụ trên thị trường", ông Hiệp nói.