Trong tờ trình dự thảo nghị định về thu phí bảo vệ môi trường đối với khí thải, Bộ Tài chính cho biết một loạt tỉnh đề nghị thu phí đối với ô tô và xe máy. Dù cho rằng phương tiện giao thông là một trong những nguồn phát thải gây ô nhiễm môi trường, song Bộ Tài chính không đồng tình với đề xuất trên.

Theo giải thích của Bộ Tài chính, phí bảo vệ môi trường đối với khí thải là chính sách thu mới. Hiện pháp luật chuyên ngành chưa xác định tổng khối lượng xả thải và hàm lượng từng chất gây ô nhiễm môi trường trong khí thải đối với phương tiện giao thông. Do đó chưa có cơ sở để xác định mức phí phải nộp đối với phương tiện giao thông.

Bên cạnh đó, việc quy định thu phí khí thải đối với xe cộ không khả thi, đặc biệt là thu phí này đối với xe máy.

Bởi theo bộ, phần lớn xe máy là phương tiện thiết yếu của người có thu nhập thấp. Việc thu phí bảo vệ môi trường đối với xe máy sẽ ảnh hưởng đến thu nhập của người dân.

"Để đảm bảo tính khả thi, dự thảo nghị định chưa quy định thu phí đối với phương tiện giao thông trong giai đoạn này" - Bộ Tài chính trả lời.

Trước đó, từ tháng 5-2020 đến tháng 9-2020, Sở Giao thông vận tải TP.HCM cùng các đơn vị thực hiện thí điểm kiểm tra khí thải xe máy (hơn 5 năm sử dụng) miễn phí ở 8 điểm. Kết quả hoàn tất kiểm tra khí thải cho 10.682 xe máy, có nhiều xe máy không đạt, tỉ lệ phát thải quá cao được tư vấn bảo dưỡng, sửa chữa để tiếp tục đi lại.

Dựa trên cơ sở đó, các đơn vị xây dựng đề án kiểm soát khí thải xe máy lưu hành trên địa bàn TP.HCM đề xuất phương án kiểm soát hỗn hợp theo khu vực và năm sử dụng của xe.

Trong đó xác định lộ trình kiểm soát khí thải tại TP.HCM làm ở khu trung tâm, sau đó mới mở rộng toàn TP. Ở giai đoạn đầu, TP xây dựng các khung chính sách, tuyên truyền cho người dân, đầu tư 88 trạm kiểm định khí thải toàn bộ xe máy để xây dựng cơ sở dữ liệu. Phí kiểm định mỗi xe được tính 50.000 đồng/năm, người nghèo được miễn phí. Thời gian này, xe không đạt chuẩn khí thải khi chạy vào quận 1, 3, 5 sẽ bị phạt tiền.

Giai đoạn 2026-2030, xe máy sau khi xuất xưởng, bán ra phải được dán tem khí thải. Lúc này TP đầu tư thêm 78 trạm kiểm định, mở rộng phạm vi kiểm soát. Những xe dưới 5 năm sử dụng không phải kiểm tra.

Ngoài ra, Sở Giao thông vận tải TP.HCM tiếp tục phối hợp Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM lập đề án kiểm soát khí thải phương tiện giao thông, tham mưu các biện pháp hỗ trợ chuyển đổi phương tiện xe máy điện. Dự kiến đề án hoàn thành và triển khai vào năm 2024, hướng tới mục tiêu phát thải ròng khí nhà kính bằng 0 vào năm 2050.

Theo lãnh đạo Sở Giao thông vận tải TP.HCM, việc thực hiện kiểm soát khí thải phương tiện giao thông kỳ vọng giảm lượng phát thải ra môi trường. Dù vậy, quá trình làm sẽ gặp thách thức nên đơn vị sẽ kiến nghị UBND TP có chính sách ưu tiên hỗ trợ người dân cho phù hợp.