Cục Quản lý đăng ký kinh doanh (Bộ KH&ĐT) mới công bố tình hình đăng ký doanh nghiệp tháng 12 và cả năm 2023. Theo đó, bức tranh về tình hình đăng ký doanh nghiệp trong năm 2023 tiếp tục là điểm sáng trong bức tranh toàn cảnh của nền kinh tế Việt Nam năm 2023.

159.294 doanh nghiệp thành lập mới 

Quý I/2023 tuy có sự sụt giảm về số lượng doanh nghiệp đăng ký thành lập mới (33.905 doanh nghiệp, giảm 2% so với cùng kỳ năm 2022) nhưng vẫn gấp 1,02 lần so với mức bình quân theo quý giai đoạn 2017-2022 (33.191 doanh nghiệp).

Trong các quý tiếp theo, số lượng doanh nghiệp đăng ký thành lập mới có đà phục hồi ấn tượng, luôn ở mức trên 40.000doanh nghiệp, là mức cao nhất theo quý từ trước tới nay.

Quý IV/2023 có 42.952 doanh nghiệp thành lập mới, tăng 20,2% so với cùng kỳ năm 2022, gấp 1,3 lần so với mức bình quân theo quý giai đoạn 2017-2022.

Số lượng doanh nghiệp đăng ký thành lập mới năm 2023 (159.294 doanh nghiệp, tăng 7,2% so với cùng kỳ năm 2022) lần đầu tiên chạm mức kỷ lục, gần 160.000 doanh nghiệp.

“Con số này thực sự ấn tượng khi gấp 1,2 lần mức bình quân giai đoạn 2017-2022 và tăng 4,6% so với ước thực hiện cả năm 2023”, Cục Quản lý đăng ký kinh doanh đánh giá.

Doanh nghiệp thành lập mới đa phần có quy mô nhỏ (từ 0 - 10 tỷ đồng) với 144.460 doanh nghiệp (chiếm 90,7%, tăng 8,3% so với cùng kỳ năm 2022), chủ yếu thuộc nhóm ngành Dịch vụ với 119.487 doanh nghiệp, chiếm 75% tổng số doanh nghiệp thành lập mới, tăng 8,3% so với năm ngoái.

Nhóm ngành công nghiệp và xây dựng có 38.031 doanh nghiệp gia nhập thị trường, chiếm 23,9% tổng số doanh nghiệp thành lập mới, tăng 4,8% so với cùng kỳ năm 2022. Khu vực nông nghiệp, lâm nghiệp và thuỷ sản ghi nhận 1.776 doanh nghiệp thành lập mới, chiếm 1,1% tổng số doanh nghiệp thành lập mới, giảm 9,3% so với cùng kỳ năm trước.

Có 3/6 khu vực trên cả nước đều có số doanh nghiệp đăng ký thành lập tăng so với cùng kỳ năm 2022: Trung du và miền núi phía Bắc (7.880 doanh nghiệp, tăng 13,7%); Đông Nam Bộ (67.980 doanh nghiệp, tăng 13,2%); Đồng bằng Sông Hồng (49.377 doanh nghiệp, tăng 8,6%).

Các khu vực còn lại ghi nhận số doanh nghiệp đăng ký thành lập giảm so với cùng kỳ năm 2022: Đồng bằng Sông Cửu Long (11.381 doanh nghiệp, giảm 1,3%); Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung (18.690 doanh nghiệp, giảm 6,9%) và Tây Nguyên (3.986 doanh nghiệp, giảm 10,8%).

Tổng số lao động đăng ký của các doanh nghiệp thành lập mới trong năm 2023 là 1.052.575 lao động, tăng 7,3% so với cùng kỳ năm 2022.

Bên cạnh đó, số doanh nghiệp quay trở lại hoạt động trong năm 2023 đạt 58.412 doanh nghiệp, qua đó, góp phần đưa số doanh nghiệp gia nhập và tái gia nhập thị trường tiếp tục ở mốc trên 200.000 doanh nghiệp (217.706 doanh nghiệp), tăng 4,5% so với cùng kỳ năm 2022 và gấp 1,3 lần số doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường trong năm qua.

Tổng số vốn đăng ký mới của doanh nghiệp gia nhập thị trường có sự cải thiện qua các quý của năm 2023: 310.331 tỷ đồng trong quý I; 397.126 tỷ đồng trong quý II; 379.319 tỷ đồng trong quý III và quý IV đã tăng lên mức 434.483 tỷ đồng.

Hơn 170.000 doanh nghiệp rời thị trường năm 2023

Theo số liệu của Cục Quản lý đăng ký kinh doanh, trong năm 2023 có 172.578 doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường, tăng 20,5% so với cùng kỳ năm 2022. Trong đó, phần lớn là các doanh nghiệp lựa chọn hình thức tạm ngừng kinh doanh trong ngắn hạn (chiếm 51,6%).

Cụ thể, số lượng doanh nghiệp tạm ngừng kinh doanh là 89.060 doanh nghiệp, tăng 20,7% so với cùng kỳ năm 2022. Phần lớn doanh nghiệp tạm ngừng kinh doanh trong năm 2023 có thời gian hoạt động ngắn, dưới 5 năm với 41.387 doanh nghiệp (chiếm 46,5%); tập trung chủ yếu ở quy mô nhỏ (dưới 10 tỷ đồng) với 78.764 doanh nghiệp (chiếm 88,4%, tăng 20,2% so với cùng kỳ năm 2022).

Số doanh nghiệp chờ làm thủ tục giải thể là 65.480 doanh nghiệp, tăng 28,9% so với cùng kỳ năm 2022. Các doanh nghiệp chờ làm thủ tục giải thể tập trung chủ yếu ở quy mô vốn dưới 10 tỷ đồng với 57.554 doanh nghiệp (chiếm 87,9%, tăng 29,3% so với cùng kỳ năm 2022).

Số doanh nghiệp giải thể là 18.038 doanh nghiệp, giảm 3,1% so với cùng kỳ năm 2022. Trong đó, có 8/17 ngành kinh doanh chính có số lượng doanh nghiệp giải thể tăng so với cùng kỳ năm 2022.

Phần lớn doanh nghiệp giải thể trong năm 2023 có thời gian hoạt động ngắn (dưới 5 năm) với 12.295 doanh nghiệp (chiếm 68,2%) và tập trung chủ yếu ở quy mô vốn từ 0 - 10 tỷ đồng với 15.568 doanh nghiệp (chiếm 86,3%, giảm 3,7% so với cùng kỳ năm 2022).

Quy mô vốn đăng ký của DN có xu hướng giảm

Theo nghiên cứu của Ban Nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV, thuộc Hội đồng tư vấn cải cách thủ tục hành chính của Thủ tướng Chính phủ) thì áp lực dòng tiền tiếp tục nổi lên là khó khăn lớn nhất của các doanh nghiệp.

Doanh nghiệp Việt Nam vẫn có đặc trưng là vốn chủ sở hữu mỏng, các hoạt động dựa nhiều trên vốn vay. Do đó, khi huy động vốn gặp khó khăn, doanh nghiệp sẽ gặp khó khăn ngay lập tức. Trong bối cảnh suy giảm đơn hàng, khó huy động vốn qua trái phiếu, cổ phiếu, khó tiếp cận vốn vay ngân hàng, dòng tiền trở thành vấn đề cấp thiết nhất của doanh nghiệp.

Thực tế cho thấy, tổng số vốn đăng ký bổ sung vào nền kinh tế trong năm 2023 không chỉ giảm 25,3% so với cùng kỳ năm 2022 mà còn là mức thấp nhất trong giai đoạn 2018-2023.

Số vốn bình quân trên một doanh nghiệp trong năm 2023 chỉ đạt 9,55 tỷ đồng, giảm 10,8% so với cùng kỳ năm 2022 và là mức thấp nhất kể từ năm 2017 đến nay. Nếu so sánh cùng kỳ năm 2021 và 2020 thì tỉ lệ giảm tương ứng là 30,7% và 42,4%.

Tuy nhiên, Chính phủ đã chỉ đạo kịp thời Ngân hàng Nhà nước giảm lãi suất (4 lần năm 2023), tạo điều kiện cho các ngân hàng thương mại giảm lãi suất hỗ trợ nền kinh tế, số vốn đăng ký bình quân trên một doanh nghiệp trong hai tháng cuối năm 2023 lần lượt là 10,77 tỷ đồng (tháng 11) và 11,7 tỷ đồng (tháng 12), đạt mức cao nhất kể từ tháng 10/2022, quay trở lại mốc trên 10 tỷ đồng/doanh nghiệp.

“Điều này phần nào cho thấy hiệu quả bước đầu từ các chính sách của Chính phủ giúp doanh nghiệp khơi thông nguồn vốn cũng thể hiện niềm tin của doanh nghiệp khi quyết định bỏ vốn vào sản xuất, kinh doanh”, Cục Quản lý đăng ký kinh doanh cho hay.