Tháng trước, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ban hành một lệnh hành pháp cấm các khoản đầu tư của Mỹ đối với một danh sách các công ty Trung Quốc mà Washington cho rằng thuộc sở hữu hoặc nằm trong tầm kiểm soát của quân đội Trung Quốc. Hôm 30/11, Reuters đưa tin chính quyền Tổng thống Trump sẽ bổ sung nhà sản xuất chip hàng đầu của Trung Quốc - SMIC và nhà sản xuất dầu khí CNOOC vào danh sách đó.
Sau báo cáo này, cổ phiếu của CNOOC giảm gần 14% trong phiên giao dịch ngày 30/11, còn cổ phiếu của SMIC giảm gần 3% cùng ngày. Cổ phiếu của cả hai công ty đều kéo dài đà giảm sang ngày thứ Ba (1/12).
Theo một báo cáo khác của Reuters vào tuần trước, Mỹ cũng sắp công bố một danh sách đen gồm 89 công ty Trung Quốc liên quan tới quân đội, theo đó hạn chế những công ty này mua một loạt hàng hóa và công nghệ của Mỹ.
Nhiều công ty trong danh sách là trung tâm của sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI), theo công ty nghiên cứu TS Lombard có trụ sở tại Anh.
Sáng kiến BRI là một dự án lớn nhằm xây dựng một mạng lưới các tuyến đường sắt, đường bộ và đường biển trải dài từ Trung Quốc đến Trung Á, châu Phi và châu Âu. Nó cũng nhằm thúc đẩy thương mại với các nước tham gia sáng kiến này.
TS Lombard cho biết trong số những công ty Trung Quốc bị đưa vào danh sách đen, các nhà đầu tư Mỹ tiếp xúc nhiều nhất với công ty Xây dựng Truyền thông Trung Quốc, Tập đoàn Xây dựng Nhà nước Trung Quốc , Tổng công ty Xây dựng Đường sắt Trung Quốc và Tổng công ty Viễn thông Trung Quốc.
Mặc dù phần lớn doanh nghiệp nhà nước lớn nằm danh sách, các công ty tư nhân có hợp đồng lâu dài với quân đội hoặc cảnh sát vũ trang của Trung Quốc, chẳng hạn như gã khổng lồ công nghệ Huawei và công ty giám sát video Hikvision cũng có trong danh sách, TS Lombard cho biết.
Các nhà đầu tư cũng đang chờ đợi sự rõ ràng hơn về cách lệnh hành pháp của Mỹ áp dụng cho những công ty con thuộc công ty nhà nước Trung Quốc đã niêm yết và nằm trong danh sách đen đó.
Nhà đầu tư phải chịu nhiều rủi ro hơn
Điều đáng lo ngại là Trung Quốc đang tìm kiếm sự phối hợp chặt chẽ giữa công nghệ thương mại và quân sự trong dài hạn, TS Lombard cho hay. Điều đó nghĩa là các công ty tư nhân của Trung Quốc đang hợp lực giúp tăng cường Quân đội Giải phóng Nhân dân (PLA), lực lượng vũ trang của quốc gia châu Á.
Trong kế hoạch 5 năm mới nhất của Trung Quốc được công bố vào tháng trước, Bắc Kinh đã tái khẳng định tính cấp thiết của Trung Quốc là củng cố sự đoàn kết quân sự, chính trị, quân sự và dân sự để quốc phòng và quân sự của họ hiệu quả hơn, TS Lombard lưu ý.
Vì vậy, kế hoạch đó đã vạch ra ý định của chính phủ Trung Quốc trong việc sử dụng công nghệ để phá vỡ các phương pháp chiến đấu của quân đội.
"Các công ty công nghệ thuộc khu vực tư nhân đang được kêu gọi đổi mới công nghệ với tiềm năng phá vỡ hiện trạng cuộc chiến tranh," TS Lombard cho biết. Một số công nghệ đó gồm robot chiến đấu tự động và hệ thống liên lạc radar lượng tử.
Hệ quả là các nhà đầu tư sẽ phải chịu những rủi ro không rõ ràng ngay lập tức khi các công ty không có mối quan hệ trực tiếp với quân đội Trung Quốc cuối cùng cũng có thể bị Mỹ đưa vào danh sách đen.
"Khi Bắc Kinh tăng cường chính sách liên kết dân sự - quân sự, rủi ro đối với các nhà đầu tư là Mỹ sẽ (đáp trả) bằng những định nghĩa rộng hơn bao giờ hết", công ty nghiên cứu cảnh báo. Điều đó có thể nghĩa là gồm các thực thể cung cấp cho quân đội Trung Quốc cũng như cảnh sát vũ trang - ngay cả khi hoạt động kinh doanh của họ là phi quân sự.
Cũng theo TS Lombard, các công ty cung cấp thực phẩm và vật tư y tế có thể được liệt vào danh sách.
Danh sách đen đưa ông Biden vào tình thế khó khăn
Theo ông William Reinsch, cố vấn cấp cao của Viện chính sách thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, Tổng thống Mỹ mới đắc cử Joe Biden có thể muốn dành 6 tháng đầu tiên sau khi nhậm chức để cố gắng xây dựng lại mối quan hệ của Washington với Bắc Kinh.
Tuy nhiên, ông Trump có thể khiến mọi thứ trở nên tồi tệ hơn trong thời gian ngắn bằng cách thêm nhiều công ty Trung Quốc vào danh sách trước khi hết nhiệm kỳ, ông Reinsch nói thêm. Điều đó sẽ tạo ra một loại vấn đề cho Biden.
Và vì danh sách được lập trên cơ sở an ninh quốc gia, ông Biden sẽ không muốn bị cáo buộc là mềm mỏng với Trung Quốc khi chạm đến vấn đề an ninh, ông Reinsch nhận định.