Chủ sở hữu kho nhôm 4,3 tỷ USD tại Bà Rịa – Vũng Tàu, Công ty TNHH Nhôm Toàn Cầu bị Kiểm toán Nhà nước (KTNN) kết luận có dấu hiệu chuyển giá, trốn thuế TNDN và chuyển tiền bất hợp pháp ra nước ngoài vào cuối tháng 7 năm nay.
Nhôm Toàn Cầu đã thực hiện nâng giá thuê kho bãi của đơn vị có liên quan là Công ty TNHH Dịch vụ Kho vận PTL (PTL Logistics) gấp nhiều lần so với giá thuê đầu vào nhằm mục đích chuyển giá ít nhất 2.680 tỷ đồng trong giai đoạn 2015 – 2019. Bằng các giao dịch chuyển nhượng cổ phần và phân chia lợi nhuận, PTL Logistics đã chuyển hàng trăm tỷ đồng ra nước ngoài.
Theo KTNN, số tiền chuyển giá về nguyên tắc sẽ làm tăng chi phí, giảm thu nhập chịu thuế TNDN phải nộp của Công ty Nhôm Toàn Cầu hoặc làm tăng số chuyển lỗ để bù đắp thu nhập chịu thuế các năm sau.
Trên dữ liệu của chúng tôi có được cho thấy, giai đoạn 2016 – 2019, Nhôm Toàn Cầu lỗ tổng cộng 10.582 tỷ đồng, tức gần nửa tỷ USD. Cùng trong giai đoạn này, doanh thu công ty đạt 21.414 tỷ đồng, gần 1 tỷ USD.
Vấn đề của Nhôm Toàn Cầu gặp phải là giá vốn quá cao, điển hình trong năm gần nhất lỗ gộp ở mức 4.359 tỷ đồng, tương đương biên lãi gộp âm 67,5%. Những con số này tăng vọt so với các năm trước đó.
Lỗ nặng trong nhiều năm liên tục khiến công ty âm vốn chủ 7.189 tỷ đồng tính đến thời điểm kết thúc năm 2019. Cũng cần lưu ý rằng chủ sở hữu Nhôm Toàn Cầu đã rót lượng vốn điều lệ 5.069 tỷ đồng, gần 250 triệu USD. Hai cổ đông sáng lập là Jacky Cheung và Wang Tong, đều là doanh nhân người Úc gốc Hoa.
Dù mới thành lập cách đây 6 năm, nhưng Nhôm Toàn Cầu nhanh chóng vươn lên trở thành doanh nghiệp có tài sản top đầu Việt Nam. Cuối năm 2019, công ty FDI ghi nhận giá tài sản ở mức 110.576 tỷ đồng, thậm chí còn cao hơn tổng tài sản của công ty thép số một Việt Nam cùng thời điểm – Tập đoàn Hòa Phát 101.791 tỷ đồng. Tuy nhiên, tài sản của Nhôm Toàn Cầu chủ yếu đến từ hàng tồn kho, 97.648 tỷ đồng, đây chính là giá trị kho nhôm khổng lồ đã được đề cập ở đầu bài viết.
Câu chuyện về kho nhôm của Nhôm Toàn Cầu (Global Vietnam Aluminium) lùm xùm trên báo chí quốc tế cách đây vài năm.
Cuối 2016, tờ Wall Street Journal (WSJ) đăng bài viết bóc mẽ việc tỷ phú người Trung Quốc Liu Zhongtian mượn Việt Nam là điểm trung chuyển để xuất khẩu nhôm sang thị trường Mỹ nhằm né thuế chống bán phá giá. Được biết, nếu nhôm của Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ chỉ phải chịu thuế khoảng 15%, nhưng nhôm của Trung Quốc xuất khẩu vào Mỹ phải chịu thuế lên đến 374%.
Theo WSJ, đứng sau công ty Nhôm Toàn Cầu là China Zhongwang, một trong những công ty sản xuất nhôm lớn nhất thế giới của Trung Quốc, công ty của Liu Zhongtian. Thời điểm đó, ông này sở hữu khối tài sản gần 3 tỷ USD (Forbes), hiện tại đã giảm xuống còn 1,8 tỷ USD.
Tuy nhiên, Zhongwang đáp trả rằng Nhôm Toàn Cầu (Việt Nam) không hề có liên quan, đồng thời cũng không phải là khách hàng của công ty Trung Quốc.
Về phía Việt Nam, giữa năm 2017, các cơ quan chức năng và Bộ Ngành liên quan đã tiến hành tổ chức kiểm Công ty Nhôm Toàn Cầu theo chỉ đạo của Phó Thủ tướng.
Trong báo cáo gần nhất của Tổng cục Hải quan về kho nhôm Bà Rịa – Vũng Tàu (tháng 11/2019), cơ quan này cho biết:
Từ năm 2015 đến 30/9/2019, tổng lượng nhôm nguyên liệu nhập khẩu của Nhôm Toàn Cầu là hơn 2,44 triệu tấn, xuất khẩu 400.000 tấn. Tính trung bình hàng năm công ty nhập khẩu 488.000 tấn/năm, trong khi đó xuất khẩu 80.000 tấn/năm (bằng 16,3% lượng nhập khẩu hàng năm, bằng 40% năng lực so với công suất thiết kế). Riêng hoạt động nhập khẩu đã giảm hẳn trong năm 2019, tính đến ngày 30/9/2019, lượng nhập khẩu là hơn 64.435 tấn, tương đối phù với lượng sản phẩm xuất khẩu trung bình hằng năm.
Tại thời điểm báo cáo, Nhôm Toàn Cầu đang lưu giữ hơn 1,8 triệu tấn nhôm tại các kho thuê ngoài và hơn 200.000 tấn nhôm ở nhà máy, trị giá khoảng 4,3 tỷ USD. Nhôm nguyên liệu công ty nhập khẩu chủ yếu từ Trung Quốc, Mexico, Mỹ, Australia, Nga, Mexico, Malaysia, Indonesia. Nhôm thành phẩm công ty xuất đi nhiều nước khác nhau như Canada, Ai Cập, Ấn Độ, Malaysia, Indonesia, Singapore, Mỹ…
Trong giới thiệu, Nhôm Toàn Cầu lưu ý việc là công ty 100% vốn Úc. Nhà máy của Nhôm Toàn Cầu có công suất 200 nghìn tấn sản phẩm mỗi năm, sản xuất một phần rồi đem gửi tại các bãi thuê. Bên cũng cấp dịch vụ cho thuê kho bãi là Công ty Cảng Dịch vụ Dầu khí tổng hợp Phú Mỹ (bãi Công ty PTSC, bãi TH Thị Vải), Công ty TNHH dịch vụ kho vận PTL (PTL Logistics), Công ty cổ phần Thành Chí.