Làm thế nào mà Elon Musk lại có thể xây dựng 4 công ty trị giá hàng tỷ USD vào giữa những năm 40 tuổi ở trong 4 lĩnh vực riêng biệt (phần mềm, năng lượng, giao thông vận tải và hàng không vũ trụ)?

Để giải thích cho thành công của Musk, nhiều người cho rằng do năng lực làm việc kinh khủng của ông khi dành tới 85 giờ mỗi tuần, khả năng đặt ra những tầm nhìn tương lai và khả năng phục hồi đáng kinh ngạc của ông.

Thế nhưng với nhiều người, những lý do này chưa đủ để thỏa mãn họ. Họ nhận thấy một mảnh ghép lớn bị thiếu. Sự khôn ngoan thông thường nói rằng để trở nên đẳng cấp thế giới, chúng ta chỉ nên tập trung vào một lĩnh vực. Elon Musk phá vỡ quy tắc đó. Chuyên môn của ông bao gồm từ khoa học tên lửa, kỹ thuật, vật lý và trí tuệ nhân tạo đến năng lượng và năng lượng mặt trời.

Nhiều người gọi những người như Musk là "chuyên gia tổng quát hóa" (một thuật ngữ do Orit Gadiesh, chủ tịch Bain & Company đặt ra). Các chuyên gia tổng quát hóa nghiên cứu rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau, hiểu các nguyên tắc sâu từ đó kết nối các lĩnh vực và sau đó áp dụng các nguyên tắc vào chuyên ngành cốt lõi của họ.

Bí mật của các chuyên gia tổng quát hóa

Nếu bạn là một người thích học hỏi trong các lĩnh vực khác nhau, bạn có thể quen thuộc với lời khuyên có ý tốt như "một nghề cho chín còn hơn chín nghề". Giả định ngầm là nếu bạn học nhiều lĩnh vực, bạn sẽ chỉ học ở mức bề nổi, không bao giờ thành thạo.

Sự thành công của các chuyên gia tổng quát hóa trong suốt thời gian qua cho thấy điều này là sai lầm. Học hỏi nhiều lĩnh vực mang lại lợi thế về thông tin (và từ đó là lợi thế về đổi mới) vì bởi hầu hết mọi người chỉ tập trung vào một lĩnh vực.

Ví dụ: Nếu bạn làm trong ngành công nghệ và những người khác chỉ đọc các ấn phẩm công nghệ, nhưng bạn cũng biết nhiều về sinh học, bạn có khả năng đưa ra những ý tưởng mà hầu như không ai có thể làm được. Ngược lại, nếu bạn theo học ngành sinh học, nhưng bạn cũng hiểu trí thông minh nhân tạo, bạn có lợi thế về thông tin hơn những người khác.

Ít người thực sự học được ngoài ngành của họ

Một nghiên cứu về cách thức 59 nhà soạn nhạc opera hàng đầu của thế kỷ 20 cho thấy: Trái ngược với câu chuyện thông thường rằng thành công của những nghệ sĩ biểu diễn hàng đầu chỉ có thể được giải thích bằng sự luyện tập và chuyên môn có chủ ý, nhà nghiên cứu Dean Keith Simonton đã nhận thấy điều hoàn toàn ngược lại: 

"Các sáng tác của những nhà soạn nhạc opera thành công nhất có xu hướng thể hiện sự kết hợp của nhiều thể loại khác nhau… các nhà soạn nhạc tránh sự cứng nhắc của việc quá am hiểu một chuyên môn bằng cách đào tạo chéo".

Năng lực "chuyển giao học tập" của Musk

Theo lời kể của Kimbal Musk, anh trai của Elon Musk, bắt đầu từ những năm đầu thiếu niên, Musk đã đọc 2 cuốn sách mỗi ngày về nhiều lĩnh vực khác nhau. Đặt trong bối cảnh đó, nếu bạn đọc một cuốn sách mỗi tháng, Musk sẽ đọc số sách gấp 60 lần bạn.

Ban đầu, việc đọc sách của Musk bao gồm khoa học viễn tưởng, triết học, tôn giáo, lập trình và tiểu sử của các nhà khoa học, kỹ sư và doanh nhân. Khi ông lớn hơn, sở thích đọc sách và nghề nghiệp của ông chuyển sang vật lý, kỹ thuật, thiết kế sản phẩm, kinh doanh, công nghệ và năng lượng. Khát khao kiến ​​thức Elon Musk tiếp xúc với nhiều môn học mà anh chưa bao giờ nhất thiết phải học ở trường.

Musk cũng giỏi một kiểu học đặc biệt mà hầu hết những người khác thậm chí không biết: Học chuyển tiếp.

Chuyển tiếp học tập là lấy những gì chúng ta học được trong một bối cảnh và áp dụng nó vào một bối cảnh khác. Điều này giống như việc lấy một hạt nhân của những gì chúng ta học ở trường hoặc trong một cuốn sách và áp dụng nó vào "thế giới thực". Nó cũng có thể là lấy những gì chúng ta học được trong một ngành và áp dụng nó cho ngành khác.

Musk rất giỏi làm điều này. Một số cuộc phỏng vấn của ông cho thấy rằng ông có một quy trình hai bước để bồi dưỡng chuyển giao học tập.

1. Đầu tiên, ông phân tích kiến ​​thức thành các nguyên tắc cơ bản

Câu trả lời của Musk trên Reddit AMA mô tả như sau: Điều quan trọng là phải xem kiến ​​thức như một loại cây ngữ nghĩa - hãy đảm bảo rằng bạn hiểu các nguyên tắc cơ bản, tức là thân cây và các cành lớn, trước khi bạn đi sâu vào từng chiếc lá.

Nghiên cứu cho thấy rằng việc biến kiến ​​thức của bạn thành những nguyên tắc trừu tượng, sâu sắc hơn sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc chuyển giao học tập. Một kỹ thuật hiệu quả được gọi là " những trường hợp tương phản".

Đây là cách nó hoạt động: Giả sử bạn muốn giải cấu trúc chữ cái "A" và hiểu nguyên tắc sâu hơn về điều tạo nên chữ "A" thành chữ A. Bạn có hai cách tiếp cận có thể sử dụng để làm điều này:

Bạn nghĩ cách tiếp cận nào sẽ hiệu quả hơn?

Mỗi chữ A khác nhau trong Phương pháp tiếp cận số 1 cung cấp cho chúng ta cái nhìn sâu sắc hơn về điều gì vẫn giống và khác biệt giữa mỗi chữ A. Mỗi chữ A trong Phương pháp tiếp cận số 2 không cung cấp cho chúng ta thông tin chi tiết.

Bằng cách xem xét nhiều trường hợp đa dạng khi chúng ta học bất cứ điều gì, chúng ta bắt đầu tìm hiểu những gì cần thiết và thậm chí tạo ra các kết hợp độc đáo của riêng mình.

Điều này có ý nghĩa gì trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta? Khi chuyển sang lĩnh vực mới, chúng ta không nên chỉ áp dụng một cách tiếp cận hoặc phương pháp hay nhất. Chúng ta nên khám phá nhiều cách tiếp cận khác nhau, giải từng cấu trúc, sau đó so sánh và đối chiếu chúng. Điều này sẽ giúp chúng ta khám phá các nguyên tắc cơ bản.

2. Tiếp theo, Elon Musk xây dựng lại các nguyên tắc cơ bản trong các lĩnh vực mới.

Bước hai trong quá trình chuyển giao học tập của Musk bao gồm việc xây dựng lại các nguyên tắc cơ bản mà anh ấy đã học được trong trí tuệ nhân tạo, công nghệ, vật lý và kỹ thuật thành các lĩnh vực riêng biệt:

Keith Holyoak, giáo sư tâm lý học của UCLA và là một trong những nhà tư tưởng hàng đầu thế giới về lý luận loại suy, khuyên mọi người nên tự hỏi bản thân hai câu hỏi sau để trau dồi kỹ năng của mình: "Điều này nhắc nhở tôi điều gì?" và "Tại sao nó làm tôi nhớ đến nó?"

Bằng cách liên tục nhìn vào các vật thể trong môi trường và tài liệu bạn đọc và tự hỏi bản thân hai câu hỏi này, bạn sẽ tạo kết nối não bộ vượt qua những giới hạn truyền thống.

Điểm mấu chốt: Đó không phải là ma thuật. Đó chỉ là quá trình học tập đúng đắn

Bây giờ, chúng ta có thể bắt đầu hiểu cách Musk đã trở thành một chuyên gia tổng hợp đẳng cấp thế giới:

- Ông đã dành nhiều năm để đọc nhiều gấp 60 lần với tư cách là một người ham đọc sách.

- Ông đọc nhiều lĩnh vực khác nhau.

- Ông liên tục áp dụng những gì mình học được bằng cách phân tích các ý tưởng thành các nguyên tắc cơ bản của chúng và tái tạo chúng theo những cách mới.

Ở cấp độ sâu sắc nhất, những gì chúng ta có thể học được từ câu chuyện của Musk là chúng ta không nên chấp nhận giáo điều rằng chuyên môn hóa là con đường tốt nhất hoặc duy nhất để đạt được thành công và tác động trong sự nghiệp.

Nếu chúng ta dành thời gian và tìm hiểu các khái niệm cốt lõi trên các lĩnh vực và luôn liên hệ các khái niệm đó với cuộc sống của chúng ta và thế giới, việc chuyển giao giữa các lĩnh vực sẽ trở nên dễ dàng và nhanh chóng hơn nhiều.

Thảo Nguyên