Ngày 29-10-2019, Torres López bị dẫn độ từ Mexico về Mỹ - Ảnh: 24morelos.com

Theo hồ sơ của tòa án Mỹ, Torres López bị truy tố về các trọng tội rửa tiền, gian lận ngân hàng và gian lận chuyển khoản.

Từ Mexico sang Mỹ bàn rút ruột công quỹ

Sau khi tốt nghiệp quản trị kinh doanh tại Học viện Công nghệ và giáo dục đại học ở Mexico, Torres López vào làm việc trong chính quyền bang Coahuila 17 năm (1994-2011). Từ vị trí lãnh đạo ban đầu là tổng giám đốc xúc tiến và phát triển kinh tế của bang, y thăng quan tiến chức lần lượt qua các chức vụ ủy viên tài chính thành phố Saltillo (thủ phủ bang Coahuila), kiểm soát viên thành phố, bộ trưởng tài chính bang, chủ tịch hội đồng thành phố Saltillo, bộ trưởng phát triển xã hội bang và thống đốc tạm quyền của bang (năm 2011).

Torres López bắt đầu nhúng chàm trong thời gian giữ chức bộ trưởng phát triển xã hội bang Coahuila. Theo cơ quan công tố Mỹ, vào ngày 25-2-2009 một số quan chức và doanh nhân bang Coahuila đi máy bay riêng đến bang Texas (Mỹ) dự một cuộc họp quan trọng tại câu lạc bộ đánh golf Sonterra sang trọng ở San Antonio. 

Bốn người dự họp gồm thống đốc bang Humberto Moreira (năm 2005-2011), Torres López, bộ trưởng tài chính bang Javier Villarreal Hernández (năm 2008-2011) và doanh nhân Rolando González Treviño là chủ kênh truyền hình RCG Televisión.

Trong cuộc họp, thống đốc Humberto Moreira đã bàn cách rút ruột công quỹ bang Coahuila rồi chuyển tiền vào các tài khoản cá nhân tại quần đảo Bermuda, "thiên đường trốn thuế" nổi tiếng. Trở về Mexico, hai bộ trưởng Torres López và Villarreal Hernández tiếp xúc với chi nhánh Ngân hàng J.P. Morgan Chase hỏi han cách thức mở tài khoản ở Bermuda và ngầm hỏi cách thức xóa dấu vết chuyển khoản từ Mexico sang Mỹ, rồi từ đó chuyển đến Bermuda.

Hai tháng sau, Torres López và Villarreal Hernández bắt đầu mở tài khoản đầu tư tại quần đảo Bermuda. Cơ quan điều tra Mỹ ước tính hai tên này đã chuyển khoảng 35 triệu USD tiền rút ruột công quỹ vào các ngân hàng ở bang Texas và Bermuda, đồng thời dùng đồng tiền phi pháp này mua nhà cửa tại bang Texas.

Năm 2013, chính quyền bang Coahuila gửi đơn đến cơ quan công tố đề nghị xem xét hành vi rửa tiền của Torres López. Cùng năm đó tại Mỹ, tòa án liên bang phụ trách Nam Texas ở Corpus Christi (bang Texas) mở cuộc điều tra về 12 vụ quản lý công sản và dùng tiền hối lộ mua bất động sản và gửi ngân hàng, trong đó có 26 triệu USD liên quan đến Torres López cùng đồng phạm Villarreal Hernández. Cơ quan Phòng chống ma túy Mỹ (DEA) và Interpol phát lệnh truy nã Torres López.

Cuộc điều tra do Nhóm công tác về đấu tranh chống ma túy trong tội phạm có tổ chức (OCDETF) tiến hành trong khuôn khổ chiến dịch Politico Junction. Cục Di trú và hải quan (ICE) và Cơ quan Điều tra an ninh nội địa (HIS) tại Corpus Christi giữ vai trò chủ công. Cùng phối hợp có FBI, DEA, Phòng điều tra hình sự Sở Thuế vụ liên bang (IRS) và cảnh sát tư pháp Mỹ (USMS).

Thống đốc Humberto Moreira âm mưu sử dụng kênh truyền hình RCG Televisión làm bức bình phong che giấu dòng tiền phạm pháp song đã phạm sai lầm lớn khi chuyển tiền công quỹ qua ngân hàng bang Texas thông qua Công ty Constructora Chavana. 

Công ty này là người nhà của Moreira, đã giành nhiều hợp đồng công trình công cộng béo bở thời Moreira còn làm thống đốc. Moreira cũng không lường trước các doanh nhân Mexico sau khi bị bắt sẵn sàng thỏa thuận làm nhân chứng với cơ quan công tố Mỹ và tố giác Moreira để được giảm án.

Nhà thầu Castillo Cervantes bị bắt vào tháng 11-2016 tại Texas - Ảnh: expressnews.com

Bắt nhà thầu lần ra quan chức tham nhũng

Tháng 11-2016, nhà thầu Luis Carlos Castillo Cervantes (công dân Mỹ gốc Mexico) bị bắt tại bang Texas và nhận tội rửa tiền. Bị cáo khai nhận công ty làm đường của y đã thực hiện nhiều hợp đồng thi công đường sá ở Mexico, sau đó các khoản thanh toán được kê khống trước khi chuyển vào tài khoản công ty của y ở Mỹ. Để làm ăn thuận buồm xuôi gió, y phải hối lộ nhiều triệu USD cho bốn thống đốc Mexico, trong đó có Torres López.

Nhận thấy đã đủ chứng cứ, tòa án liên bang ở Corpus Christi phát lệnh bắt giữ Torres López. Tháng 12-2017, Mỹ khởi động quy trình dẫn độ. Tháng 2-2019, Torres López bị bắt và bị giam giữ tại Mexico cho đến ngày dẫn độ.

Trước thẩm phán Mỹ, ban đầu Torres López vẫn khăng khăng mình vô tội và yêu cầu xóa tên khỏi hồ sơ tố tụng Mỹ. Song sau khi bàn tính với gia đình và luật sư, y quyết định nhận tội với hi vọng "vượt qua giai đoạn đau khổ này để đoàn tụ với gia đình càng sớm càng tốt".

Ngày 17-6-2020, tòa án liên bang ở Corpus Christi mở phiên tòa xét xử. Bị cáo Torres López 66 tuổi khai nhận đã giao nhiều hợp đồng xây dựng đường sá ở bang Coahuila cho các doanh nghiệp cánh hẩu để nhận hối lộ rồi chuyển tiền lại quả sang ngân hàng Mỹ, từ đó tiếp tục chuyển tiền sang quần đảo Bermuda.

Torres López khai nhận hối lộ tổng cộng 350.000 USD. Song theo điều tra của Mỹ, y đã nhận hơn 730.000 USD tiền hối lộ từ nhà thầu Castillo Cervantes trong 6 năm (2005-2011), sau đó chuyển tiền hối lộ vào ngân hàng Inter National Bank ở bang Texas rồi dùng tiền này mua bất động sản ở Montgomery, một trong những khu giàu nhất bang Texas với giá nhà trung bình 420.000 USD.

Torres López tuy là công dân Mexico nhưng đã bị dẫn độ sang Mỹ căn cứ hiệp ước tương trợ tư pháp giữa Mỹ và Mexico. Theo luật pháp Mỹ, dẫn độ quốc tế chỉ có thể thực hiện căn cứ hiệp ước ký kết. Dù vậy, một số quốc gia vẫn cho phép dẫn độ mà không cần hiệp ước theo yêu cầu có đi có lại. Luật của Mỹ còn cho phép dẫn độ không cần hiệp ước đối với người không phải là công dân Mỹ hoặc thường trú nhân Mỹ đã phạm tội ác bạo lực chống công dân Mỹ ở nước ngoài.

Theo quy trình, Bộ Ngoại giao Mỹ gửi tài liệu dẫn độ đến đại sứ quán Mỹ ở nước ngoài. Nơi này sẽ gửi yêu cầu dẫn độ đến cơ quan phù hợp của chính phủ nước ngoài (thường là bộ ngoại giao). Chính phủ nước ngoài căn cứ yêu cầu dẫn độ và chứng cứ kèm theo về người đào tẩu để xem xét tính chất pháp lý của yêu cầu dẫn độ.

Người đào tẩu ranh ma có khi lợi dụng vấn đề thủ tục rắc rối để câu giờ như làm đơn kháng cáo quyết định dẫn độ. Do đó, theo Bộ Tư pháp Mỹ, rất khó biết trước thời gian dẫn độ một cá nhân về Mỹ vì tùy từng trường hợp và tình hình thực tế của nước ngoài có liên quan. Sau khi nước ngoài thông báo cho Văn phòng Các vấn đề quốc tế (OIA) thuộc Vụ Hình sự - Bộ Tư pháp Mỹ hoặc đại sứ quán Mỹ rằng đã sẵn sàng trao trả người đào tẩu, OIA thông báo cho các công tố viên và sắp xếp với cơ quan thực thi pháp luật phù hợp (thường là cảnh sát tư pháp Mỹ) để cử đặc vụ áp giải người đào tẩu trở về Mỹ...

*************

Hai tháng sau khi phát động chiến dịch Lưới trời 2020, nghi can hối lộ Hải Đào đã về nước đầu thú. Trung Quốc áp dụng nhiều cách đưa người phạm tội về nước quy án.

Kỳ tới: Đào tẩu bằng con đường đầu tư định cư

Săn lùng những kẻ tham nhũng đào tẩu ra nước ngoài - Kỳ 1: Quan chức gặp thời và lòng tham kim tiền

TTO - Tham nhũng có tác hại to lớn đối với xã hội và trở thành vấn nạn nóng toàn cầu. Liên Hiệp Quốc đã lấy ngày 9-12 là Ngày quốc tế chống tham nhũng.