Theo đó, ngày 17/10/2019, Công ty Bảo Nguyên đăng ký tờ khai xuất khẩu số 302816355501/B11 tại Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Cẩm Phả, Cục Hải quan tỉnh Quảng Ninh. Hàng hóa theo khai báo là 42.000 tấn "tinh quặng Bauxite", thuế xuất 20%. Lô hàng trên đã hoàn thành thủ tục hải quan theo quy định (cơ quan hải quan đã hoàn thành thủ tục kiểm tra hồ sơ và kiểm tra thực tế hàng hóa, doanh nghiệp đã nộp thuế xuất khẩu).

Tuy nhiên, trước dấu hiệu nghi vấn, Cục Điều tra chống buôn lậu phối hợp cùng Cục Hải quan Quảng Ninh đã cho dừng thông quan lô hàng và tiến hàng xác minh làm rõ lô hàng.

Cục Điều tra chống buôn lậu đã gửi toàn bộ mẫu và có kết quả giám định của Viện Khoa học địa chất và khoáng sản, Bộ Tài nguyên và Môi trường (phối hợp với Trung tâm phân tích thí nghiệm địa chất, Tổng cục địa chất và khoáng sản Việt Nam là đơn vị có VILAS032 để thực hiện giám định) thì thực tế hàng hóa là "quặng Bauxite dạng thô" không được phép xuất khẩu theo chỉ thị số 03/CT-TTg ngày 30/03/2015 của Thủ tướng Chính phủ, không phải là tinh quặng Bãuite như công ty đã khai hải quan.

Theo kết quả giám định thì lô hàng của công ty Bảo Nguyên có mã HS 2606.00.00.10, thuế suất xuất khẩu là 30%, không phải là tinh quặng có mã HS 2606.00.00.90, thuế suất xuất khẩu 20%.

Bên cạnh đó, Công ty Bảo Nguyên cũng vi phạm về khai sai số lượng hàng xuất, tổng trọng lượng hàng thực tế là 44.123,020 tấn (nhiều hơn khối lượng khai hải quan 2.123,020 tấn), trị giá 10.814.052.800 đồng và số thuế phải nộp là 3.244.215.840 đồng (số thuế ẩn lậu 1.203.267.840 đồng).

Tổng cục Hải quan cũng lý giải về cơ sở pháp lý để cơ quan hải quan xem xét làm thủ tục xuất khẩu quặng cho Công ty Bảo Nguyên là do có văn bản của Cục Công nghiệp - Bộ Công thương và UNND Lạng Sơn cung cấp thông tin xác định điều kiện xuất khẩu tinh quặng bauxite. Theo Tổng cục Hải quan, việc cho phép xuất khẩu với hàm lượng chưa cần phải qua chế biến đã đạt hàm lượng, thậm chí cao hơn hàm lượng cho phép dẫn đến việc doanh nghiệp lợi dụng việc cho phép này để xuất khẩu khoáng sản thô nhưng khai là tinh với hàm lượng của khoáng sản thô. Tổng cục Hải quan cũng nhấn mạnh  sẽ có văn bản kiến nghị Bộ Công thương, UBND tỉnh Lạng Sơn xem xét về việc cấp phép này.

Theo Tổng cục Hải quan, Công ty Bảo Nguyên khai sai tên hàng, mã số, thuế suất hàng hóa từ quặng bauxite thô, không được phép xuất khẩu thành tinh quặng bauxite để xuất khẩu; khai khống số lượng tinh quặng tồn năm 2018 để xin phép UBND tỉnh Lạng Sơn phê duyệt kế hoạch xuất khẩu 2019 tại Quyết định số 270/QĐ-UBND, trị giá hàng hóa vi phạm lớn (trên 10 tỷ đồng), có dấu hiệu của Tội buôn lậu theo Điều 188 Bộ Luật hình sự năm 2015 (đã được sửa đổi bổ sung 2017).

Ngày 20/11/2020, Cục Điều tra chống buôn lậu đã khởi tố vụ án hình sự về tội buôn lậu xảy ra tại cảng Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh đối với vụ việc vi phạm của Công ty Bảo Nguyên (Quyết định khởi tố vụ án đã được chuyển cho Viên Kiểm sát nhân dân tối cao để kiểm soát việc tuân thủ quy định của pháp luật).

Thùy Dương