Theo tờ South China Morning Post, các nhà khoa học hiện đang tìm cách xác định bản đồ lây nhiễm của virus SARS-CoV-2 ngay tại khu chợ hải sản rộng lớn ở thành phố Vũ Hán, Trung Quốc, nơi được xem là ổ dịch COVID-19 đầu tiên.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã tiến hành một cuộc điều tra nguồn gốc của chủng virus này vào tháng 10. Trong đó, hoạt động đầu tiên của cuộc điều tra là tìm về nơi bùng phát dịch đầu tiên, khu chợ hải sản Hoa Nam. WHO sẽ tiến hành nghiên cứu và tái hiện lại hiện trường bùng phát dịch tại khu vực này.
Vào tháng 12 năm 2019, các bác sĩ tại bệnh viện Vũ Hán đã ghi nhận nhiều trường hợp làm việc tại khu chợ hải sản Hoa Nam nhập viện với các triệu chứng viêm phổi không rõ nguyên nhân.
Không lâu sau, chính phủ Trung Quốc tiết lộ một số thông tin về khu chợ này. Khu chợ Hoa Nam vào thời điểm bùng phát dịch có hơn 1.100 lái buôn cùng hàng trăm quầy ăn uống hoạt động trên diện tích tương đương bốn sân vận động. Ngoài những mặt hàng nông sản như rau và hải sản, khu chợ này còn diễn ra các hoạt động giao dịch động vật hoang dã.
Đặc biệt, sơ đồ mặt bằng chợ (được tờ South China Morning Post thu thập) sẽ giúp công chúng có cái nhìn rõ nét và hiếm hoi về những gì đã diễn ra tại khu chợ này.
Sơ đồ mặt bằng tại khu chợ hải sản Hoa Nam. Ảnh: SOUTH CHINA MORNING POST
Sơ đồ này cho thấy nơi những người nhiễm bệnh đầu tiên làm việc và mua sắm. Nó cũng cho thấy quầy hàng nào trong số 653 quầy hàng của khu chợ có kết quả dương tính với virus SARS-CoV-2.
Thông tin thiếu minh bạch
Trước đó, tờ South China Morning Post cũng có được bản đồ riêng của khu chợ do WHO và Cơ quan Phòng ngừa và Kiểm soát dịch bệnh Mỹ (CDC) cung cấp dựa trên Đạo luật Tự do Thông tin tại Mỹ. Tuy nhiên, khi so sánh với bản đồ hiện tại được thu thập từ dữ liệu tại hiện trường, các điều tra viên có thể nhận thấy được sự khác nhau giữa các phiên bản.
Các chuyên gia cho rằng sự khác biệt này đã nhấn mạnh sự thiếu minh bạch về những thông tin các nhà khoa học và các nhà điều tra ở Trung Quốc thu thập.
Để có được kết quả rõ ràng và minh bạch nhất, các nhà khoa học đã phải lấy mẫu từ hàng trăm xác động vật đông lạnh, gạc tay nắm cửa và ống dẫn nước thải. Cuối cùng, họ đã thu thập được hơn 1.000 mẫu vật và đã được WHO công bố vào tháng 11.
Theo tài liệu điều tra được WHO công bố, không có mẫu xét nghiệm động vật đông lạnh nào dương tính với virus SARS-CoV-2 ngoài 69 trong số 842 mẫu xét nghiệm lấy từ môi trường xung quanh.
Việc thống kê lại nơi lấy các mẫu xét nghiệm dương tính, âm tính, kết hợp với vị trí của các loài động vật được bày bán và kết quả xét nghiệm từ người và động vật sống sẽ giúp các nhà khoa học lập ra được một bản đồ lây nhiễm sống động.
Điều này sẽ giúp các nhà khoa học có thể đi xa hơn hơn trong sứ mệnh tìm kiếm nguồn gốc lây nhiễm của chủng virus này.
Ông Nagi Shafik, cố vấn sức khỏe cộng đồng WHO tại Bình Nhưỡng, Triều Tiên cho biết việc lập bản đồ sẽ giúp cuộc điều tra hiểu hơn về cách thức lây nhiễm của virus.
Xác định lại nguồn lây nhiễm
Các nhà khoa học đồng ý rằng chủng virus này có khả năng xuất phát từ loài dơi, sau đó lây sang động vật trung gian và cuối cùng là lây nhiễm sang người. Khu chợ Hoa Nam vốn nổi tiếng với các vụ buôn bán động vật hoang dã như chuột tre, lửng và hươu.
Đây cũng chính là con đường lây nhiễm của Hội chứng hô hấp cấp nặng (Sars), bùng phát vào năm 2002.
Cận cảnh khu vực làm việc của lái buôn chợ Hoa Nam. Ảnh: SOUTH CHINA MORNING POST
Theo một nghiên cứu từ tạp chí y khoa The Lancet, khu chợ Vũ Hán có liên quan đến khoảng ⅔ trong tổng số 41 trường hợp nhiễm bệnh đầu tiên được xác định trong thành phố. Tuy nhiên, cũng trong một hồ sơ được tờ The Lancet công bố, ba trong bốn bệnh nhân COVID-19 đầu tiên không có mối liên hệ rõ ràng nào với khu chợ.
Chính điều này và việc thiếu bằng chứng về mối quan hệ giữa virus và xác động vật đông lạnh tại khu chợ đã thúc đẩy các nhà khoa học tập trung vào con đường lây nhiễm tiềm năng khác.
Vào tháng 5, Giám đốc CDC tại Trung Quốc Cao Phúc đã tuyên bố khu chợ này chỉ là nạn nhân của làn sóng lây nhiễm chứ không phải là nguồn gốc của sự bùng phát dịch bệnh. Các chuyên gia y tế quốc tế cũng đồng ý với giải thuyết này. Tuy vậy, khu chợ Hoa Nam vẫn là một mắt xích quan trọng trong cuộc điều tra của WHO.
Kết quả điều tra về nguồn gốc lây nhiễm
Các báo cáo cho thấy khu chợ đã được dọn dẹp trước khi các nhà khoa học tiến hành lấy mẫu xét nghiệm.
Ông Yanzhong Huang thành viên cấp cao về sức khỏe toàn cầu tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại Mỹ (CFR) cho biết: “Thời điểm rất quan trọng. Nếu khu chợ đã được khử trùng thì rất nhiều thông tin quan trọng sẽ bị mất”.
Các công nhân tiến hành dọn dẹp khu chợ Hoa Nam. Ảnh: SOUTH CHINA MORNING POST
Theo báo cáo từ nhóm điều tra của WHO và Trung Quốc vào tháng hai, cuộc điều tra khi đó về nguồn gốc dịch bệnh đã không mang lại kết quả.
Vào tháng 7, bà Thạch Chính Lệ, nhà nghiên cứu tại Viện virus học tại Vũ Hán cho biết nhóm nghiên cứu của bà đã thu thập mẫu xét nghiệm từ động vật nuôi tại khu vực tỉnh Hồ Bắc nhưng không có mẫu vật nào dương tính với virus SARS-CoV-2.
Giai đoạn đầu cuộc điều tra của WHO sẽ tập trung tại khu vực Vũ Hán bao gồm việc lập sơ đồ mặt bằng, tái hiện lại chuỗi cung ứng và các mặt hàng được giao dịch vào tháng 11 và tháng 12 năm 2019.
