Cú "ngã ngựa" của ông Tất Thành Cang

Theo Công an TPHCM, quá trình điều tra các vi phạm trong việc phát hành cổ phiếu tại Công ty phát triển Công nghiệp Tân Thuận và Công ty cổ phần Sadeco, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP đã phát hiện các dấu hiệu sai phạm liên quan của ông Tất Thành Cang - nguyên Phó Bí thư Thường trực Thành ủy TPHCM (nhiệm kỳ 2015-2020). 

Kết quả điều tra ban đầu cho thấy các dấu hiệu và hành vi vi phạm của ông Tất Thành Cang đã có đủ yếu tố cấu thành tội phạm "vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí".

Ngày 16/12, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP đã ban hành Quyết định khởi tố bị can, Lệnh bắt bị can để tạm giam, Lệnh khám xét chỗ ở và nơi làm việc đối với ông Tất Thành Cang. Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP đang tiến hành điều tra làm rõ vụ án.

Trước đó, tháng 10/2018, Thanh tra TPHCM đã có kết luận thanh tra về việc thanh tra hoạt động sản xuất kinh doanh tại Công ty TNHH MTV Phát triển Công nghiệp Tân Thuận (gọi tắt là Công ty IPC) - hoạt động theo hình thức công ty mẹ - công ty con, là doanh nghiệp do UBND TPHCM sở hữu 100% vốn điều lệ.

Theo kết luận thanh tra, Chủ tịch UBND TP đã giao Chánh Thanh tra TP chuyển hồ sơ, tài liệu sang Cơ quan Cảnh sát Điều tra Công an TP để điều tra, làm rõ và xử lý theo quy định của pháp luật đối với 3 vụ việc tại Công ty IPC, trong đó có vụ việc tại Công ty cổ phần phát triển Nam Sài Gòn (Công ty Sadeco) - công ty liên kết, IPC nắm giữ 28,8% vốn điều lệ (thời điểm thanh tra).

Hợp tác chiến lược gây thiệt hại hàng trăm tỷ đồng

Theo kết luận thanh tra trên của Thanh tra TPHCM, việc phát hành cổ phiếu cho cổ đông chiến lược tại Công ty Sadeco, Hội đồng quản trị Công ty Sadeco không báo cáo đầy đủ, minh bạch việc chọn Công ty Cổ phần đầu tư và phát triển Nguyễn Kim (Công ty Nguyễn Kim) là cổ đông chiến lược; thể hiện qua việc không trình đại hội cổ đông Công ty Sadeco việc chọn cổ đông chiến lược đích danh là Công ty Nguyễn Kim. 

Công ty Sadeco cho rằng phương án phát hành cổ phần cho cổ đông chiến lược sẽ tạo điều kiện phát triển nhiều dự án mới ngoài địa bàn Khu Nam, gia tăng giá trị cho công ty.

Tuy nhiên, các dự án Công ty Nguyễn Kim ký hợp đồng hợp tác cùng với Công ty Sadeco thực hiện, phần lớn Công ty Nguyễn Kim chỉ là đối tác góp vốn của các dự án này. Trong đó có 2 dự án tại 79B Lý Thường Kiệt, quận Tân Bình và Khu dân cư Rạch Chiếc, xa lộ Hà Nội, quận Thủ Đức được nêu trong đề xuất hợp tác chiến lược.

Như vậy, nhóm đại diện vốn của IPC tại Công ty Sadeco và lãnh đạo Công ty Sadeco đã đánh giá không đúng thực tế và không đúng năng lực của đối tác - Công ty Nguyễn Kim.

Hội đồng quản trị Công ty Sadeco dự kiến tổng số tiền thu về từ việc phát hành cổ phần cho Công ty Nguyễn Kim là 360 tỷ đồng được sử dụng để góp vốn đầu tư vào 2 dự án của Công ty Nguyễn Kim và đầu tư vào dự án Khu số 2 - Khu dân cư ven sông của Công ty Sadeco.

Tuy nhiên, tại báo cáo của Công ty IPC trình UBND TPHCM về việc tăng vốn điều lệ, số tiền huy động bằng phát hành thêm cổ phần là để đầu tư các dự án của Sadeco (vào tháng 4/2017). Như vậy, nội dung Công ty IPC báo cáo lên UBND TP là không đúng mục đích sử dụng vốn của Sadeco.

Tháng 6/2017, Công ty Sadeco chuyển nhượng cho Công ty Nguyễn Kim 9 triệu cổ phiếu, gây thiệt hại thấp nhất cho công ty khi chuyển nhượng là 153 tỷ đồng. Sang đầu năm 2017, nhà đất khu Nam ảnh hưởng cơn sốt đất, giá tăng rất nhiều nên giá trị thiệt hại thực tế sẽ rất lớn.

Con số 153 tỷ đồng được tính là mức thiệt hại thấp nhất là bởi, Công ty Exim chuyển nhượng cổ phần cho Công ty Nguyễn Kim là 57.000 đồng/cổ phiếu (tháng 9/2016), Công ty Sadeco chuyển nhượng 9 triệu cổ phiếu cho Công ty Nguyễn Kim là 40.000 đồng/cổ phiếu (tháng 6/2017). Như vậy thiệt hại 17.000 đồng/cổ phiếu x 9 triệu cổ phiếu.

Trước đó, tháng 3/2015, IPC tiến hành phiên đấu giá bán vốn tại Sadeco và Công ty Exim là nhà đầu tư trúng giá mua số lượng hơn 5,2 triệu cổ phiếu, chiếm 30,8% vốn điều lệ của Sadeco. 

Sau đó, tháng 9/2016, Công ty Exim chuyển nhượng lại số cố phiếu trên cho Công ty Nguyễn Kim với giá 57.000 đồng/cổ phiếu, với tổng giá trị gần 288 tỷ đồng.

Trong khi đó, số vốn của IPC tại Sadeco sau khi chuyển nhượng cho Công ty Exim là gần 75 tỷ đồng, tỷ lệ vốn góp từ 74,8% xuống còn 44%.

Không có việc Thường trực Thành ủy chấp nhận chủ trương

Theo Thanh tra TP, việc công ty phát hành tăng vốn để bán chỉ định cho một cổ đông (Công ty Nguyễn Kim) không qua đấu giá, không đảm bảo pháp lý thẩm định giá… làm cho cổ đông Nhà nước mất quyền chi phối, gây thiệt hại lớn cho Công ty Sadeco và cổ đông Nhà nước.

Theo đề án tái cơ cấu, IPC Tân Thuận với tỷ lệ vốn sở hữu 44% không cần giảm thêm tỷ lệ sở hữu tại Sadeco, đặc biệt là trong bối cảnh công ty này đang có lợi nhuận rất cao. 

Tuy nhiên, Công ty IPC trình UBND TP phê duyệt phương án tăng vốn điều lệ và giảm tỷ lệ sở hữu của IPC tại Sadeco xuống 28,8%, đồng thời cũng nêu việc Văn phòng Thành ủy truyền đạt ý kiến chấp thuận chủ trương phương án phát hành cổ phần cho cổ đông chiến lược để tăng vốn điều lệ tại Sadeco.

"…Văn phòng Thành ủy có thông báo số 495 ngày 18/5/2017 (văn bản đính kèm) truyền đạt ý kiến chỉ đạo của Phó bí thư Thường trực Thành ủy chấp thuận chủ trương phương án phát hành cổ phần cho cổ đông chiến lược để tăng vốn điều lệ tại Sadeco"- văn bản IPC nêu rõ. 

Sau đó, tháng 6/2017, Công ty IPC báo cáo UBND TP, bổ sung về vai trò, tác động của Công ty Sadeco đối với việc phát triển khu Nam Sài Gòn, có nêu: "Thường trực Thành ủy cũng đã chấp nhận chủ trương phương án phát hành cổ phần cho cổ đông chiến lược để tăng vốn điều lệ tại Sadeco".

Tuy nhiên, Thanh tra TP cho rằng: "Thường trực Thành ủy cũng đã chấp nhận chủ trương là không chính xác". Bởi thông báo số 495 truyền đạt ý kiến chỉ đạo của Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Tất Thành Cang.

Sau khi phát hành cổ phiếu cổ đông chiến lược, tỷ lệ sở hữu của cổ đông Nhà nước tại Sadeco giảm từ 62,8% xuống 41% (Công ty IPC Tân Thuận giảm từ 44% xuống còn 28,8%); Công ty Nguyễn Kim sở hữu hơn 14,2 triệu cổ phiếu (sau khi nhận thêm 9 triệu cổ phiếu từ Sadeco), chiếm tỷ lệ chi phối tại Sadeco là 54,75% vốn điều lệ.

Đến tháng 10/2018, IPC Tân Thuận báo cáo UBND TP rằng Công ty Sadeco ngừng hợp tác chiến lược với Công ty Nguyễn Kim và thu hồi toàn bộ 9 triệu cổ phần.

Theo Thanh tra TP, việc Công ty Sadeco hủy bỏ phát hành cổ phiếu cho cổ đông chiến lược (Công ty Nguyễn Kim) thể hiện việc phát hành cổ phiếu cho cổ đông chiến lược không đúng quy định pháp luật nên hủy bỏ. 

Việc làm trên của Công ty IPC và Sadeco trong quá trình thanh tra là xem thường kỷ luật, kỷ cương, có dấu hiệu đối phó, gây trở ngại cho hoạt động thanh tra. 

Quốc Anh